HISTORIA ADMINISTRACJI W POLSCE 1764-2020

ISBN: 978-83-01-21333-6

518 stron
format: B5
oprawa: miękka
Rok wydania: 2020

Nowoczesny podręcznik akademicki przeznaczony dla studentów administracji, prawa i historii. Wydanie rozszerzone zawiera część zatytułowaną Ustrój administracji publicznej III Rzeczypospolitej, w którym szczegółowo omówiono rozwój administracji w Polsce po 1989 roku, opierając się na wynikach najnowszych badań naukowych. Aktualizacji uległy także wskazówki bibliograficzne obejmujące istotne i nowe publikacje.

SPIS TREŚCI

Do Czytelnika
Przedmowa

Rozdział 1. Geneza i charakterystyka ustroju administracyjnego państw
nowożytnej Europy
1.1. Pojęcie administracji i biurokracji
1.2. Państwo publiczne i jego reformy w czasie absolutyzmu oświeconego
1.3. Zasady europejskiego konstytucjonalizmu od XIX w. Państwo prawne
1.4. Zasady organizacji i działania administracji państwa konstytucyjnego
1.5 Ukształtowanie się prawa administracyjnego
1.6. Sądownictwo administracyjne i inne formy zewnętrznej kontroli administracji
1.7. Nauka administracji i prawa administracyjnego

Rozdział 2. Ustrój administracyjny Polski w czasie kształtowania się monarchii
konstytucyjnej (1764-1795). Rozbiory Rzeczypospolitej
2.1. Polska "oświeconą republiką"
2.2. Reformy administracji centralnej i lokalnej w latach 1764-1775
2.3. Przemiany w ustroju administracyjnym na Sejmie Wielkim (1788-1792)
2.4. System administracyjny według uchwał sejmu grodzieńskiego 1793 r. i w czasie powstania kościuszkowskiego
2.5. Rozbiory - terytorium i ludność. Podział Polski z punktu widzenia prawa międzynarodowego
2.6. Polska myśl administracyjna epoki oświecenia

Rozdział 3. Ustrój administracyjny centralnych ziem Polski (1795-1915).
Księstwo Warszawskie i Królestwo Polskie
3.1. Ustrój władz i urzędów pod panowaniem pruskim i austriackim do lat 1807/1809
3.1.1. Zabór pruski do 1807 r
3.1.2. Zabór austriacki do 1809 r
3.2. Księstwo Warszawskie
3.2.1. Administracja centralna Księstwa Warszawskiego
3.2.2. Podział administracyjny i organy terytorialne
3.2.3. Sądownictwo administracyjne i początki kontroli administracji
3.2.4. Kształtowanie się aparatu urzędniczego
3.3. Królestwo Polskie
3.3.1. Centralne władze administracyjne
3.3.1.1. Król
3.3.1.2. Namiestnik. Generał-gubernator
3.3.1.3. Rada Administracyjna i Rada Stanu (Ogólne Zgromadzenie)
3.3.2. Naczelne organy administracji resortowej
3.3.3. Podział kraju i administracja terytorialna. Samorząd
3.3.4. Sądownictwo administracyjne i inne formy kontroli administracji
3.3.5. Aparat urzędniczy i jego pragmatyka
3.3.6. Władze administracyjne w powstaniach narodowych
3.3.6.1. W okresie powstania listopadowego (1830-1831)
3.3.6.2. W czasie powstania styczniowego (1863-1864)

Rozdział 4. Ustrój administracyjny ziem polskich zaboru pruskiego (1807-1914).
Wielkie Księstwo Poznańskie
4.1. Przemiany ustrojowe w Prusach
4.2. Charakterystyka odrębności Wielkiego Księstwa Poznańskiego
4.3. Podział ziem i organy administracji terytorialnej. Samorząd
4.3.1. Podział terytorialny i ludność
4.3.2. Organy administracji na szczeblu prowincji i rejencji
4.3.3. Administracja w powiecie
4.3.4. Gminy miejskie
4.3.5. Gminy wiejskie
4.4. Sądownictwo administracyjne
4.5. Prawa i wolności obywatelskie. Państwo prawne a germanizacja
4.5.1. Prawa obywatelskie
4.5.1.1. Równość wobec prawa
4.5.1.2. Wolność osobista
4.5.1.3. Wolność osiedlania się i nietykalność mieszkania
4.5.1.4. Tajemnica korespondencji
4.5.1.5. Wolność opinii i swoboda prasy
4.5.1.6. Wolność wyznania i sumienia
4.5.1.7. Wolność nauczania
4.5.1.8. Wolność stowarzyszeń i zgromadzeń
4.5.1.9. Prawa języka polskiego

Rozdział 5. Ustrój administracyjny ziem polskich zaboru austriackiego (1809-1914)
5.1. Przemiany ustrojowe w monarchii austriackiej - położenie Galicji
5.1.1. Do wybuchu Wiosny Ludów
5.1.2. Od wprowadzenia autonomii
5.2. Podział terytorialny i administracja rządowa
5.3. Organy autonomiczne i samorząd
5.3.1. Sejm i Wydział Krajowy
5.3.2. Samorząd terytorialny: gminny i powiatowy
5.3.3. Administracja szkolnictwa i samorząd zawodowy
5.4. Aparat urzędniczy i jego pragmatyka
5.5. Prawa i wolności obywatelskie
5.5.1. Zasada równości wobec prawa
5.5.2. Równouprawnienie narodów i języków
5.5.3. Wolność osobista
5.5.4. Wolność przesiedlania się
5.5.5. Tajemnica korespondencji
5.5.6. Wolność opinii
5.6. Sądy prawa publicznego - austriackie państwo prawne
5.6.1. Trybunał Państwa
5.6.2. Trybunał Administracyjny

Rozdział 6 . Ustrój administracyjny ziem wschodnich Rzeczypospolitej (1772-1917)
6.1. Pozycja prawna Polaków
6.2. Podział ziem i organy administracji terytorialnej. Samorząd
6.2.1. Podział terytorialny i organy zarządu
6.2.2. Organy samorządowe
6.2.2.1. Polski samorząd szlachecki
6.2.2.2. Reformy samorządowe Aleksandra II na terenie guberni zachodnich

Rozdział 7. Ustrój administracyjny wolnych miast: Gdańska (1807-1814) i Krakowa
(1815-1846)
7.1. Wolne Miasto Gdańsk
7.1.1. Urząd gubernatora francuskiego
7.1.2. Organy zarządu centralnego
7.1.2.1. Senat i jego organy
7.1.2.2. Drugi i Trzeci Wydział
7.1.3. Podział administracyjny i organy terytorialne
7.2. Wolne Miasto Kraków
7.2.1. Urząd rezydentów
7.2.2. Senat jako organ centralnego zarządu
7.2.3. Podział administracyjny i organy terytorialne

Rozdział 8. Polskie nauki prawnoadministracyjne w dobie zaborów
8.1. Główne ośrodki myśli administracyjnej
8.2. Kształcenie kadr urzędniczych - studia administracyjne

Rozdział 9. Ustrój administracyjny ziem polskich w czasie I wojny światowej
(1914-1918)
9.1. Polskie działania polityczne i wojskowe
9.2. Okupacja ziem polskich przez Niemców i Austriaków - nowy podział terytorialny
9.3. Organy niemieckiego zarządu okupacyjnego
9.4. Organy austro-węgierskiego zarządu okupacyjnego
9.5. Kształtowanie się polskiego systemu władz i organów administracji
9.5.1. W dziedzinie zarządu centralnego i resortowego
9.5.2. W dziedzinie samorządu terytorialnego
9.5.2.1. Samorząd miejski
9.5.2.2. Samorząd wiejski
9.5.2.3. Samorząd powiatowy

Rozdział 10. Ustrój administracji publicznej w II Rzeczypospolitej (1918-1939)
10.1. Przemiany w ustroju politycznym państwa
10.2. Podział terytorialny
10.3. Administracja centralna
10.3.1. Prezydent i Rada Ministrów
10.3.2. Ministerstwa i urzędy centralne
10.4. Terytorialna administracja rządowa
10.4.1. Organy administracji ogólnej
10.4.2. Organy administracji specjalnych
10.5. Samorząd terytorialny
10.5.1. Podstawy prawne i organizacja do 1933 r
10.5.2. Struktury samorządowe po unifikacji w 1933 r
10.6. Samorząd gospodarczy i zawodowy
10.6.1. Samorząd gospodarczy
10.6.2. Samorząd zawodowy
10.7. Terytorialne odrębności administracyjne
10.7.1. Autonomia województwa śląskiego
10.7.2. Wersalskie Wolne Miasto Gdańsk
10.7.3. Obszar Litwy Środkowej (1920-1922)
10.7.4. Terytorium Spiszą i Orawy (1920-1925)
10.8. Sądownictwo administracyjne. Kontrola administracji
10.8.1. Sądownictwo administracyjne
10.8.2. Kontrola administracji
10.8.2.1. Zewnętrzna kontrola administracji
10.8.2.2. Wewnętrzna kontrola administracji
10.9. Postępowanie administracyjne
10.10. Aparat urzędniczy i jego pragmatyka
10.11. Dorobek nauk administracyjnoprawnych

Rozdział 11. Ustrój administracyjny ziem polskich w czasie U wojny światowej
(1939-1945)
11.1. Władze II Rzeczypospolitej na uchodźstwie. Polskie Państwo Podziemne
11.1.1. Zmiany zasad funkcjonowania administracji w czasie wojny obronnej
11.1.2. Ciągłość polskich organów państwowych
11.1.3. Organy państwa na uchodźstwie
11.1.4. Struktury Polskiego Państwa Podziemnego
11.2. Okupacyjne podziały terytorialno-administracyjne
11.2.1. Porozumienia niemiecko-radzieckie
11.2.2. Obszary wcielone do Rzeszy Niemieckiej
11.2.3. Utworzenie i obszar Generalnego Gubernatorstwa
11.2.4. Obszary wcielone do Związku Radzieckiego
11.3. Ustrój administracyjny ziem polskich pod okupacją niemiecką
11.3.1. Administracja niemiecka na obszarach wcielonych do Rzeszy
11.3.2. Administracja w Generalnym Gubernatorstwie
11.4. Ustrój administracyjny ziem polskich pod okupacją radziecką do 1941 r

Rozdział 12. Ustrój administracji państwowej w Polsce Ludowej (1944-1989)
12.1. Ustrój polityczny i jego ewolucja
12.1.1. Budowa podstaw ustrojowych: okres Krajowej Rady Narodowej (1944-1947)
12.1.2. Ustrój według Małej Konstytucji z 19 lutego 1947 r
12.1.3. Ustrój konstytucyjny w latach 1952-1980
12.1.4. Reformy ustrojowe lat 1980-1989
12.2. Podział terytorialny
12.2.1. Nowy kształt terytorialny państwa
12.2.2. Podziały terytorialne przeprowadzone w latach 1944-1954
12.2.3. Reformy podziału terytorialnego w latach 1972-1975
12.3. Administracja centralna
12.3.1. Pojęcie administracji państwowej i zasady działania
12.3.2. Organy administracji centralnej w latach 1944-1952
12.3.2.1. Lata 1944-1947
12.3.2.2. W okresie obowiązywania Małej Konstytucji z 1947 r
12.3.2.3. Pod rządami konstytucji z 1952 r
12.4. Administracja terenowa
12.4.1. System dualistyczny w latach 1944-1950
12.4.2. Reforma z 1950 r. i ewolucja rad narodowych
12.4.3. Przemiany w latach 1972-1975
12.4.4. Terenowe organy administracji niepodporządkowane radom narodowym . .
12.5. Kontrola administracji. Sądownictwo administracyjne
12.5.1. Zasady kontroli
12.5.2. System kontroli
12.5.2.1. Kontrola sejmowa i Rady Państwa
12.5.2.2. Kontrola społeczna
12.5.2.3. Kontrola resortowa i międzyresortowa
12.5.2.4. Kontrola Najwyższej Izby Kontroli (tzw. państwowa)
12.5.2.5. Arbitraż gospodarczy
12.5.2.6. Kontrola prokuratorska
12.5.2.7. Kontrola sądowa
12.5.3. Przywrócenie sądownictwa administracyjnego w 1980 r
12.5.4. Trybunał Konstytucyjny
12.5.5. Rzecznik Praw Obywatelskich
12.6. Postępowanie administracyjne
12.7. Pracownicy administracji
12.8. Zarys dorobku nauk administracyjnoprawnych

Rozdział 13. Ustrój administracji publicznej III Rzeczypospolitej
13.1. Zmiany w ustroju politycznym państwa
13.1.1. Transformacja ustrojowa w początku lat 90. Uregulowania
Malej Konstytucji z 17 października 1992 r.
13.1.2. Zasady ustroju według Konstytucji z 2 kwietnia 1997 r.
13.2. Podział terytorialny
13.3. Pojęcie i cechy administracji publicznej
13.4. Administracja rządowa
13.4.1. Szczególny status Prezydenta RP
13.4.2. Administracja centralna
13.4.2.1. Rada Ministrów
13.4.2.2. Prezes Rady Ministrów
13.4.2.3. Ministrowie
13.4.2.4. Organy centralne
13.4.3. Administracja terenowa
13.4.3.1. Wojewoda
13.4.3.2. Wojewódzka organizacja zespolona
13.4.3.3.Wojewódzka administracja niezespolona
13.5. Samorząd terytorialny
13.5.1. Istota samorządu i zasady funkcjonowania
13.5.2. Formy działania samorządu terytorialnego
13.5.3. Ustrój i zadania samorządu w gminie
13.5.4. Samorząd w powiecie
13.5.5. Samorząd w województwie
13.5.6. Nadzór nad działalnością samorządu terytorialnego
13.5.7. Samorządowe kolegia odwoławcze
13.6. Sądownictwo administracyjne. Inne formy kontroli administracji publicznej
13.6.1. Sądownictwo administracyjne
13.6.2. Kontrola państwowa - Najwyższa Izba Kontroli (NIK)
13.6.3. Kontrola sprawowana przez Rzecznika Praw Obywatelskich
13.6.4. Kontrola prokuratorska
13.6.5. Kontrola wewnętrzna w administracji rządowej
Wskazówki bibliograficzne (wybór prac ogólnych, podręczników i skryptów)
Indeks nazwisk
Spis map
Spis ilustracji