O PSYCHOLOGII I PSYCHOLOGACH MIĘDZY UNIWERSYTETEM A PRAKTYKĄ SPOŁECZNĄ

ISBN: 978-83-01-21941-3

563 stron
format: A5
oprawa: miękka
Rok wydania: 2021

Psychologia jest dynamicznie rozwijającą się dziedziną nauki. W ślad za poszerzaniem się zakresu wiedzy psychologicznej, postępującym rozwojem teorii oraz badań naukowych, powinno - przynajmniej w założeniach - postępować doskonalenie oddziaływań profesjonalnych. Psychologia, za sprawą szczególnego przedmiotu badań naukowych i profesjonalnych oddziaływań, stawia przed uprawiającymi ją specjalistami ogromną odpowiedzialność, także etyczną. Jednocześnie psycholog jako zawód zaufania społecznego pozostaje wciąż zawodem prawnie nieuregulowanym. Dodatkowo administracyjne zmiany w obszarze nauki i szkolnictwa wyższego nie pozostają bez wpływu na jakość kształcenia przyszłych psychologów.

SPIS TREŚCI

Wstęp

Podziękowania

CZĘŚĆ I. PSYCHOLOGIA JAKO NAUKA

1. Jaką nauką jest psychologia?
1.1. Psychologia jest nauką empiryczną, która ma swoje osobliwości
1.2. Osobliwości przedmiotu i metody psychologii
1.3. Koncepcja człowieka
1.3.1. Potrzeba założeń metasystemowych
1.3.2. Kim jest człowiek? Dlaczego - będąc psychologiem
- warto to wiedzieć
1.4. Psychologia a inne dyscypliny naukowe:
problemy interdyscyplinarne

CZĘŚĆ II. PROBLEMY KSZTAŁCENIA PSYCHOLOGÓW

2. Skąd się biorą psychologowie - co zrobić, aby zostać dobrym
psychologiem?
2.1. Idea kształcenia na poziomie uniwersyteckim - czyli czemu
służy studiowanie
2.2. Studia psychologiczne na polskich uniwersytetach i w innych
szkołach wyższych
2.2.1. Zideologizowane początki studiów psychologicznych
(1950 r.)
2.2.2. Rozwój studiów po przełomie październikowym 1956 r.
2.2.3. Blaski i cienie prowadzenia studiów psychologicznych
według deklaracji bolońskiej (1999 r. - Iř i II0 kształcenia)
versus jednolite pięcioletnie studia magisterskie
2.3. O potrzebie ogólnopolskich standardów kształcenia na studiach
psychologicznych
2.3.1. Trochę historii
2.3.2. Jak mogą wyglądać studia psychologiczne?
2.4. O jednolite standardy dla rozpraw doktorskich z psychologii
2.4.1. Kontekst nowej ustawy z 20 lipca 2018 r.:
Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce ,
2.4.2. Kryteria dobrej rozprawy doktorskiej

3. Co po dyplomie magisterskim - nieustające doskonalenie zawodowe
i podejmowanie nowych wyzwań zawodowych
3.1. Co dają, a czego nie dają studia magisterskie i co można dzięki
nim osiągnąć?
3.1.1. Co wynosimy z uczelni?
3.1.2. A czego studia nie dają i jak zdobyć "to", czego nie dają?
3.1.3. Studia przygotowują do pracy badawczej i praktyki
psychologicznej
3.2. Zawód psycholog
3.3. Psycholog - jako profesjonalista, badacz i nauczyciel akademicki
3.4. Europejski Certyfikat Psychologa EuroPsy
3.4.1. Czym jest EuroPsy?
3.4.2. Model kompetencji zawodowych
3.4.3. EuroPsy w Europie i w Polsce
3.5. Specjalizacja, certyfikat, uprawnienia
3.6. Konieczność ustawicznego kształcenia

CZĘŚĆ III. PSYCHOLOG JAKO PROFESJONALISTA

4. Jedna jest psychologia, ale z wieloma zastosowaniami
4.1. O integracji teorii i badań empirycznych z praktyką
psychologiczną
4.2. Od teorii do praktyki. Cztery fazy przejścia od wyników
badania naukowego do ich praktycznych zastosowań
4.2.1. Faza I - wytworzenia wiedzy naukowej
4.2.2. Faza II - upowszechniania wyników
4.2.3. Faza III - opracowania Programu Praktycznego Działania (PPD)
4.2.4. Faza IV - aplikacji PPD
4.3. Praktyka oparta na dowodach empirycznych
4.3.1. Diagnoza oparta na dowodach empirycznych
4.3.2. Terapia oparta na dowodach empirycznych
4.3.3. Terapia i inne rodzaje profesjonalnej aktywności
oparte na dowodach empirycznych

5. Gdy psycholog występuje jako ekspert
5.1. Trzy role eksperckie podejmowane przez psychologa
5.2. Psycholog-badacz jako kompetentny krytyk naukowy
5.3. Dobre "wychowanie" badacza-krytyka
5.3.1. Postawa krytycznej otwartości
5.3.2. Odporność na pokusy
5.3.3. Unikanie konfliktu interesów
5.4. Niepożądane społeczne skutki złej krytyki naukowej
5.5. Psycholog-profesjonalista jako biegły sądowy
5.6. Psycholog-profesjonalista jako doradca i autor ekspertyz

6. Gdy psycholog występuje jako popularyzator
6.1. Kto, co i jak powinien popularyzować?
6.1.1. Istota popularyzacji
6.1.2. Cztery poziomy popularyzacji
6.2. W kierunku ustalenia granic popularyzacji wiedzy

7. Gdy psycholog angażuje się w działalność społeczną
7.1. Ochrona zdrowia psychicznego jednym z priorytetów
Unii Europejskiej
7.1.1. Skutki rozwoju cywilizacji a społeczna rola psychologów
7.1.2. Psycholog jako badacz zjawisk społecznych
7.1.3. Psycholog zaangażowany w procesy społeczne
7.1.4. Psycholog świadczący pomoc wobec wyzwań
i problemów społecznych
7.2. Przeciwdziałanie negatywnym zjawiskom
7.3. Promocja zdrowia i jakości życia
7.3.1. Psycholog pomaga w zdrowiu i chorobie
7.3.2. Psycholog a problemy i potrzeby osób starszych
7.4. Interwencja

8. Psycholog wobec problemów współczesności
8.1. Niektóre problemy popandemicznego świata
8.1.1. Lęk jako reakcja na pandemię i lęki społeczne
8.1.2. Trudne relacje społeczne w okresie pandemii i po niej
8.1.3. Lęk przed śmiercią
8.1.4. Popandemiczny wzrost?
8.2. Czterowymiarowy model zmian człowieka XXI wieku
8.2.1. Przemiany kulturowe o charakterze globalnym
8.2.2. Niepewność, iluzja wolności a tożsamość
8.2.3. Wymiary zmian
8.2.4. Człowiek wobec nowej fali cywilizacji
8.3. Psychologiczne implikacje zmian
8.3.1. Świat realny i wirtualny
8.3.2. Kultura młodych a tradycja
8.3.3. Brak tożsamościowego zakorzenienia i lęk przed
przyszłością
8.3.4. Problem autentyczności
8.3.5. Uzależnienia, agresja społeczna, odmienność
8.3.6. Sens życia i ekonomia działań
8.3.7. Psychologia i psychologowie też będą inni
8.4. Jeszcze o wyzwaniach popandemicznego świata
8.4.1. E-interwencje
8.4.2. Niepewność i kryzys autorytetów
8.4.3. Psychologia: globalna czy lokalna?
8.4.4. Jak pracować z ludźmi w świecie kulturowo
zróżnicowanym
8.4.5. Problemy a możliwości adaptacyjne człowieka

CZĘŚĆ IV. NIE TYLKO WIEDZA...

9. Nie tylko twarda wiedza naukowa, lecz także empatia
9.1. Co jest potrzebne w zawodzie psychologa: wiedza i empatia
9.2. Profesjonalizm jako synteza wiedzy i empatii
9.3. Osiem cnót psychologicznych
9.3.1. Uważność
9.3.2. Otwartość
9.3.3. Wrażliwość
9.3.4. Asertywność
9.3.5. Rzetelność
9.3.6. Odpowiedzialność
9.3.7. Dalekowzroczność
9.3.8. Pokora
9.3.9. W kierunku metacnoty?
9.4. Jak to osiągnąć?
9.5. Podatność i odporność na wpływy kulturowe

10. Wrażliwość etyczna psychologa: badacza i profesjonalisty
10.1. Znaczenie wrażliwości etycznej w kształceniu i funkcjonowaniu
zawodowym psychologów
10.2. Etyczny kontekst badania naukowego
10.2.1. Naukowa ważność podejmowanej tematyki
10.2.2. Podstawy kompetencyjne badacza
10.2.3. Umiejętności w zakresie planowania danego badania
empirycznego
10.2.4. Przeprowadzanie badania empirycznego
10.2.5. Wyciągnięcie wniosków z przeprowadzonego badania
10.2.6. Traktowanie osób badanych
10.2.6.1. Prawo do poszanowania godności
10.2.6.2. Prawo do zapewnienia bezpiecznego udziału
w badaniu
10.2.6.3. Prawo do wyrażenia w pełni świadomej zgody
na udział w badaniu oraz do informacji
o badaniu i wykorzystaniu przez badacza
wyników
10.2.6.4. Prawo do poszanowania poufności,
prywatności oraz anonimowości
10.2.6.5. Kilka uwag o zakresie działania
uniwersyteckich komisji etycznych
10.2.7. Uczciwość badacza - naganne etycznie odstępstwa
od naukowych standardów
10.2.7.1. p-hacking, fishing expedition (p < 0,05);
efekt szuflady {file drawer effect,
publication bias)
10.2.7.2. HARKing (hypothesizing after the results
are knowri)
10.2.7.3. Fabrykowanie danych (fabrication),
fałszowanie danych (falsificatiori),
plagiatowanie (plagiarism)
10.2.7.4. Ghostwriting oraz guest authorship
10.2.7.5. Publikowanie w "drapieżnych" czasopismach
{predatory journalś)
10.2.7.6. Organizowanie się badaczy w "spółdzielnie
autorów"
10.3. Etyczny kontekst działalności profesjonalnej
10.3.1. Etyka a praktyka psychologiczna
10.3.2. Etyka w praktyce psychologicznej
10.3.3. Nowe wyzwanie dla uniwersytetów
10.3.4. Poszanowanie praw klientów, pacjentów i innych
adresatów usług psychologicznych
10.3.4.1. Etyka w diagnostyce i psychoterapii
10.3.4.2. Etyka w psychologii biznesu
10.3.5. Etyczne problemy w praktyce psychologicznej
10.4. Konieczność funkcjonujących regulacji prawnych dotyczących
zawodu psychologa

Literatura

Indeks nazwisk

Indeks rzeczowy

O Autorach