ŁAD AKADEMICKI W UNIWERSYTECIE KORPORACYJNYM TEORIE INSTYTUCJE EFEKTYWNOŚĆ

ISBN: 978-83-8220-122-2   468 stron format: B5 oprawa: twarda Rok wydania: 2020

Reformy systemów szkolnictwa wyższego w Polsce i innych krajach zmieniają logikę funkcjonowania instytucji akademickich. Można wskazać trzy filary tych zmian, upodabniających w powszechnym odczuciu uniwersytety do korporacji. Są to: profesjonalizacja procesów zarządzania uczelniami, rosnące znaczenie trzeciej misji uniwersytetu oraz menedżerskie struktury władzy.

W monografii podjęta została próba konfrontacji struktur zarządzania i nadzoru nad korporacjami, stosowanych od wielu lat w świecie biznesu i sprawdzonych w praktyce, z nowymi rozwiązaniami wprowadzanymi do akademickiego środowiska instytucjonalnego. Wielowątkowe rozważania stały się podstawą do sformułowania konkluzji, że możliwa jest koegzystencja dwóch pozornie sprzecznych idei kryjących się pod pojęciami "uniwersytetu Humboldta" i "uniwersytetu korporacyjnego" - jeżeli zastosować złagodzoną wersję menedżeryzmu, w jej zhumanizowanej, neokolegialnej formie. Taki kierunek zmian w instytucjach szkolnictwa wyższego wymaga zredefiniowania struktur władzy i metod zarządzania uniwersytetem, przy jednoczesnym utrzymaniu tradycyjnych norm i wartości akademickich. Zreformowany uniwersytet powinien być organizacją, która będzie skuteczna i efektywna, ale jednocześnie utrzyma równowagę między odpowiedzialnością kierownictwa a współuczestnictwem akademickim. Uniwersytet, zachowując walor "racjonalności instytucjonalnej", pozostanie dla tych na zewnątrz i dla tych wewnątrz legitymizowaną wersją instytucji akademickiej.

SPIS TREŚCI

Wstęp

Rozdział 1. Governance w uniwersytecie
1.1. Wprowadzenie
1.2. Czym jest governance?
1.3. Academic governance jako ład akademicki
1.4. Zewnętrzny i wewnętrzny ład akademicki
1.5. Typologie ładu akademickiego
1.5.1. Typologia Baldridge‘a
1.5.2. Model Clarka
1.5.3. Typologia Brauna-Merriena
1.5.4. Typologia McNa
1.5.5. Typologia Olsena
1.5.6. Typologia Dobbinsa, Knilla, V”gtle
1.5.7. Typologia Capano
1.5.8. Typologia Whitleya
1.6. Ewolucja ładu akademickiego - od uniwersytetu Humboldta do uniwersytetu korporacyjnego
1.7. Podsumowanie

Rozdział 2. Ład akademicki z perspektywy nowego zarządzania publicznego
2.1. Wprowadzenie
2.2. "Rządzenie bez rządu" jako paradygmat zarządzania publicznego
2.3. Menedżeryzm jako implementacja nowego zarządzania publicznego w sektorze szkolnictwa wyższego
2.4. Prorynkowa transformacja uniwersytetu
2.5. Czy uniwersytet korporacyjny może być wciąż uniwersytetem?
2.6. Alternatywne koncepcje zarządzania sektorem publicznym i sterowania sektorem szkolnictwa wyższego
2.6.1. Współzarządzanie publiczne
2.6.2. Neoweberyzm
2.7. Podsumowanie

Rozdział 3. Teorie ładu akademickiego
3.1. Wprowadzenie
3.2. Teoria agencji
3.2.1. Problem agencji w relacjach wewnątrzkorporacyjnych
3.2.2. Problem agencji w sektorze szkolnictwa wyższego
3.3. Teoria służebności
3.3.1. Altruizm stewarda versus oportunizm agenta
3.3.2. Uniwersytet jako "dobry steward" zasobów publicznych
3.4. Teoria interesariuszy
3.4.1. Organizacja jako koalicja grup interesów
3.4.2. Trzecia misja uniwersytetu z perspektywy teorii interesariuszy
3.5. Teoria zasobowa
3.5.1. Kontrola nad zasobami jako mechanizm alokacji władzy
3.5.2. Autonomia uniwersytetu a zależność od zasobów
3.6. Teoria neoinstytucjonalna
3.6.1. Wpływ środowiska instytucjonalnego na organizacje
3.6.2. Uniwersytety jako "organizacja instytucjonalna"
3.7. Teoria uwarunkowań kulturowych
3.7.1. Wpływ kultury na instytucje ładu społecznego
3.7.2. Kultura a tożsamość instytucjonalna uniwersytetu
3.8. Teoria cybernetyczna
3.8.1. Cybernetyczna koncepcja sterowania organizacjami
3.8.2. Uniwersytet cybernetyczny
3.9. Teoria polityczna
3.9.1. Państwo jako kreator instytucji ładu publicznego
3.9.2. Rola uniwersytetów w procesach kreowania publicznego ładu instytucjonalnego
3.10. Teorie ładu akademickiego a teorie ładu korporacyjnego
3.11. Podsumowanie

Rozdział 4. Instytucje ładu akademickiego
4.1. Wprowadzenie
4.2. Organy władzy uczelni
4.2.1. Organy jednoosobowe
4.2.2. Organy kolegialne
4.2.3. Organy nadzorczo-doradcze
4.3. Kodeksy dobrych praktyk akademickich
4.4. Polityka wynagradzania
4.5. Transparentność uniwersytetów
4.6. Rankingi akademickie
4.7. Interesariusze
4.8. Instytucje w narodowych systemach ładu akademickiego
4.8.1. Holandia - system napoleoński
4.8.2. Finlandia - system Humboldtowski
4.8.3. Australia - system anglosaski
4.9. Instytucje w systemach ładu akademickiego i ładu korporacyjnego
4.10. Podsumowanie

Rozdział 5. Doskonałość jako akademicki wymiar dokonań uniwersytetów
5.1. Wprowadzenie
5.2. Doskonałość akademicka a misje uczelni publicznych
5.3. Doskonałość akademicka - jak mierzyć dokonania uniwersytetu?
5.3.1. Perspektywy pomiaru dokonań uniwersytetów
5.3.2. Skuteczność
5.3.3. Efektywność
5.3.4. Efektywność zasobowa
5.3.5. Efektywność instytucjonalna
5.4. Metody oceny doskonałości akademickiej
5.4.1. Bibliometria w ocenie dokonań naukowych
5.4.2. Uniwersytet światowej klasy z perspektywy rankingów akademickich
5.4.3. Doskonałość akademicka a zarządzanie strategiczne uczelniami
5.4.4. Data Envelopment Analysis
5.4.5. Stochastyczna analiza graniczna
5.5. Dokonania uniwersytetu w świetle teorii ładu akademickiego
5.6. Podsumowanie

Rozdział 6. Ład akademicki a reforma systemu szkolnictwa wyższego w Polsce
6.1. Wprowadzenie
6.2. Reformy ładu akademickiego
6.3. Kierunki zmian instytucjonalnych struktur władz uniwersytetów
6.3.1. "Twardy" menedżeryzm
6.3.2. "Miękki" menedżeryzm
6.4. Ewolucja logiki instytucjonalnej w Ustawie 2.0 - propozycje reform
6.4.1. Reformy z perspektywy teorii ładu akademickiego
6.4.2. Instytucje ładu akademickiego w reformowanym systemie szkolnictwa wyższego
6.4.3. Doskonałość akademicka
6.5. Uniwersytet w nowym środowisku instytucjonalnym - wyniki badań
6.5.1. Struktury władzy w zreformowanym uniwersytecie
6.5.2. Rada uczelni jako nowy organ władzy
6.5.3. Wydział w strukturach władzy uczelni
6.6. Podsumowanie

Zakończenie
Bibliografia
Spis tabel
Spis rysunków