FINANSOWANIE I ZARZĄDZANIE OŚWIATĄ SAMORZĄDOWĄ

ISBN: 978-83-8291-600-3 361 stron format: B5 oprawa: miękka Rok wydania: 2023

Poradnik przedstawia w sposób kompleksowy zasady finansowania oświaty w
samorządzie, w tym zadań oświatowych i opiekuńczych dotyczących dzieci z
Ukrainy, a także kwestie subwencji, dotacji, wyżywienia uczniów, ich
dowożenia do placówek oświatowych, pobieranych opłat, pomocy materialnej
itd.

W książce są omawiane również zagadnienia związane z administrowaniem
zadaniami oświatowymi, w tym z tworzeniem i działaniem CUW, nadzorem
finansowym i administracyjnym nad działalnością samorządowych jednostek
oświatowych, organizowaniem i finansowaniem wypoczynku dzieci i
młodzieży itd.

Książka uwzględnia najnowszy stan prawny, w tym:

nowelizację z 14.12.2022 r. ustawy z 12.3.2022 r. o pomocy obywatelom
Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa,
ustawę z 1.12.2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji
ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz.U. z 2022 r. poz. 2666),
ustawę z 15.9.2022 r. o zmianie ustawy - Prawo oświatowe oraz ustawy o
finansowaniu zadań oświatowych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2089),
rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z 22.12.2022 r. w sprawie
sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek
samorządu terytorialnego w roku 2023 (Dz.U. z 2022 r. poz. 2820).
Szczególnie warta odnotowania jest nowelizacja z 14.12.2022 r., która od
1.1.2023 r. m.in.:

przedłuża finansowanie zadań oświatowych w ramach Funduszu Pomocy na
2023 r.,
wprowadza przepis umożliwiający skreślenie ucznia uchodźcy z Ukrainy z
listy uczniów, jeśli spełnione zostaną określone warunki,
przewiduje nieuwzględnianie uczniów podlegających pod stosowanie ustawy
o pomocy obywatelom Ukrainy przy obliczaniu statystycznej liczby
uczniów; podobne zmiany dotyczą obliczania wskaźnika zwiększającego, o
którym mowa w art. 14 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych, który
jest wykorzystywany do obliczania dotacji dla szkół publicznych
realizujących obowiązek szkolny lub nauki,
znosi konieczność przedstawiania kwartalnych informacji o
niewykorzystanych środkach Funduszu Pomocy,
wprowadza zasadę, że środki na zakup na zakup podręczników, materiałów
edukacyjnych i materiałów ćwiczeniowych dla uchodźców z Ukrainy
jednostki samorządu terytorialnego otrzymują z Funduszu Pomocy,
wprowadza zasadę, że w terminie do 30.9.2023 r. powinny być zwracane
środki z Funduszu Pomocy niewykorzystane do 31.8.2023 r.; rozliczenie
tych środków będzie zatem jednorazowe i obejmie cały okres od 24.2.2022
r. do 31.8.2023 r.
Zmiany w zakresie finansowania uczniów z Ukrainy przewiduje również ww.
ustawa z 1.12.2022 r., zwana ustawą okołobudżetową. Wprowadza ona od
1.1.2023 r. zmiany polegające m.in. na:

wyłączeniu uczniów podlegających pod stosowanie ustawy o pomocy Ukrainie
z podziału części oświatowej subwencji ogólnej na 2023 r. (od 1.1.2023
r. są one finansowane w ramach Funduszu Pomocy, o czym stanowi ww.
nowelizacja z 14.12.2022 r.).
nieuwzględnianiu uczniów będących obywatelami Ukrainy, przy naliczaniu i
podziale dotacji przedszkolnej. Uczniowie Ci zostają objęci Funduszem
Pomocy.

SPIS TREŚCI

O Autorach
Wykaz skrótów
Rozdział I. Organizacja oświaty
1. Typy szkół
1.1. Szkoły i przedszkola
1.2. Szkoły artystyczne
1.3. Placówki systemu oświaty
2. Organy prowadzące szkoły i placówki oświatowe
3. Zakładanie szkół i placówek
3.1. Sieć przedszkoli
3.1.1. Konkurs w celu uzupełnienia sieci przedszkoli
3.1.1.1. Podmioty mogące przystąpić do konkursu
3.1.1.2. Otwarty konkurs ofert
3.1.1.3. Regulamin otwartego konkursu ofert
3.1.1.4. Warunki, jakie musi spełnić niepubliczne przedszkole
realizujące zadania gminne
3.1.1.5. Warunki, jakie musi spełnić niepubliczna inna forma wychowania
przedszkolnego realizująca zadania gminne
3.1.1.6. Warunki, jakie musi spełnić niepubliczna szkoła podstawowa z
oddziałem przedszkolnym realizująca zadania gminne w zakresie wychowania
przedszkolnego
3.2. Sieć szkół publicznych
3.3. Założenie szkoły publicznej
3.3.1. Statut i akt założycielski
3.3.2. Wzory aktów założycielskich
3.3.3. Zasady i warunki udzielania oraz cofania zezwolenia na założenie
publicznych podmiotów oświatowych przez osobę fizyczną i prawną
niezaliczaną do sektora finansów publicznych
3.3.4. Dane niezbędne do wpisania szkoły lub placówki do krajowego
rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej
3.4. Założenie szkoły i placówki niepublicznej
3.4.1. Wpis do ewidencji
3.4.2. Zobowiązanie do przestrzegania wymagań określonych w art. 14 ust.
3 ustawy - Prawo oświatowe
3.4.3. Zawody, w jakich kształci szkoła
3.4.4. Pozytywna opinia właściwego kuratora oświaty
3.4.5. Wzór zaświadczenia o wpisie do ewidencji
3.4.6. Odmowa wpisu do ewidencji - wzór informacji o pozostawieniu
podania bez rozpatrzenia
3.5. Zmiana danych powstałych po wpisie do ewidencji
Rozdział II. Zasady ustalania sieci szkół i przedszkoli oraz dowożenie
uczniów, w tym uczniów niepełnosprawnych
1. Zasady ustalania sieci oświatowej
1.1. Wychowanie przedszkolne
1.2. Sieć szkół podstawowych
2. Dowożenie uczniów do jednostek oświatowych
2.1. Dowóz dzieci realizujących obowiązek edukacji przedszkolnej
2.2. Dowóz uczniów realizujących obowiązek szkolny
2.3. Dowóz dzieci i młodzieży wymagających kształcenia specjalnego
3. Finansowanie dowozu dzieci a dystans dzielący ich dom i szkołę
3.1. Dopuszczalność organizowania dowozu dzieciom zamieszkałym bliżej
niż 3 lub 4 km
3.2. Sposób obliczania drogi dziecka z domu do szkoły
4. Wpływ uczęszczania dziecka do szkoły położonej w innej gminie na
obowiązki gminy w zakresie dowożenia
4.1. Przynależność dziecka do obwodu szkoły położonej w innej gminie
4.2. Wybór szkoły spoza obwodu właściwego dla miejsca zamieszkania ucznia
5. Zapewnienie bezpłatnego transportu do szkoły
5.1. Sposób zapewnienia bezpłatnego transportu do szkoły
5.2. Ustalenie miejsc zbiórki
6. Zwrot kosztów dojazdu dziecka
6.1. Tryb podjęcia przez gminę decyzji w sprawie zwrotu kosztów dojazdu
dziecka do szkoły i uprawnienia rodziców niezgadzających się z tą decyzją
6.2. Wybór pomiędzy bezpłatnym transportem a zwrotem kosztów przejazdu .
6.3. Zryczałtowany zwrot kosztów przejazdu
6.4. Zwrot kosztów przejazdu dziecka w przypadku braku dostępności
środków komunikacji publicznej
6.5. Zasady zwrotu kosztów rodzicom uczniów niepełnosprawnych
6.6. Zwrot kosztów dojazdu dziecka a podatek dochodowy od osób fizycznych
Rozdział III. Część oświatowa subwencji ogólnej
1. Dochody JST
2. Oświata jako zadanie własne samorządu
3. Subwencja ogólna jako źródło dochodów samorządów
3.1. Subwencja oświatowa
3.2. Podział subwencji oświatowej
3.3. Przykłady wyliczenia wysokości subwencji
3.3.1. Subwencja generowana przez ucznia wiejskiej szkoły podstawowej
dla dzieci i młodzieży w klasie IV-VIII w gminie zamożnej
3.3.2. Kwota wyliczana na ucznia niepełnosprawnego (słabowidzącego) w
małej wiejskiej szkoły podstawowej dla dzieci i młodzieży w klasie
IV-VIII w gminie zamożnej
3.3.3. Kwota subwencji na ucznia publicznej szkoły policealnej dla
dorosłych kształcącej w systemie stacjonarnym i zaocznym
3.3.4. Omówienie przykładów
4. Zmiany subwencji oświatowej w trakcie roku budżetowego
5. Kryteria podziału 0,5% rezerwy części oświatowej subwencji ogólnej
5.1. Dofinansowanie z tytułu wzrostu zadań szkolnych i pozaszkolnych
5.2. Pomoc JST w usuwaniu skutków zdarzeń losowych w budynkach szkół i
placówek oświatowych publicznych
5.3. Pomoc JST w usuwaniu skutków działania żywiołów w budynkach szkół i
placówek oświatowych publicznych
5.4. Dofinansowanie kosztów związanych z wypłatą odpraw dla zwalnianych
lub odchodzących na emeryturę nauczycieli
5.5. Dofinansowanie doposażenia pomieszczeń do nauki w nowo wybudowanych
budynkach oraz nowych pomieszczeń pozyskanych w wyniku adaptacji
5.6. Dofinansowanie doposażenia pomieszczeń dla szkół rozpoczynających
kształcenie w nowych zawodach
5.7. Wsparcie szkół w zakresie zorganizowania dodatkowych zajęć
specjalistycznych z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej
5.8. Korekta części oświatowej subwencji ogólnej z tytułu błędów
statystycznych
5.9. Dofinansowanie innych zadań o jednorazowym charakterze
nieuwzględnionych w części oświatowej subwencji ogólnej na 2022 r.
Rozdział IV. Zaplanowanie i przeznaczenie subwencji oświatowej na
kształcenie specjalne w oświacie samorządowej
1. Kwota przewidziana w części oświatowej subwencji na kształcenie
specjalne w szkołach samorządowych
2. Wydatki na realizację zadań związanych z organizacją kształcenia
specjalnego
3. Klasyfikacja budżetowa a finansowanie kształcenia specjalnego
Rozdział V. Nadzór jednostki samorządu terytorialnego nad działalnością
oświatową
1. Odpowiedzialność samorządu za realizację zadań oświatowych
2. Nadzór jednostki samorządu terytorialnego jako organu prowadzącego
2.1. Kompetencje nadzorcze organu prowadzącego
2.2. Nadzór w zakresie spraw administracyjnych
2.2.1. Kompetencje organu prowadzącego a organu nadzoru pedagogicznego
2.2.2. Arkusz organizacyjny jako dokument organizacyjno-finansowy
2.3. Nadzór w zakresie spraw finansowych
2.3.1. System kontroli zarządczej
2.3.2. Kontrola finansowa w jednostce
2.3.3. Konsekwencje stwierdzonych nieprawidłowości
2.3.4. Regulamin wynagradzania nauczycieli i utrzymanie ich średnich
2.4. Polityka kadrowa
3. Nadzór jednostki samorządu terytorialnego jako organu dotującego
3.1. Uchwała dotacyjna jednostki samorządu terytorialnego
3.2. Monitoring funkcjonowania szkół i placówek dotowanych
3.3. Kontrola wykorzystania dotacji oświatowej
3.3.1. Zakres kompetencji jednostki samorządu terytorialnego w zakresie
kontroli
3.3.2. Uprawnienia i obowiązki kontrolowanego i kontrolującego
3.3.3. Zakres podmiotów, które mogą przeprowadzać kontrolę
3.3.4. Zakres dokumentów podlegających kontroli
3.3.5. Sprawdzanie prawidłowości wykorzystania dotacji
4. Finansowo-organizacyjny audyt oświatowy
4.1. Diagnoza stanu obecnego jako fundament strategii rozwoju
4.2. Struktura oświaty a demografia i jakość kształcenia
4.3. Analiza dochodów i wydatków oświatowych
4.4. Optymalizacja kosztów oświatowych
Rozdział VI. Wydzielony rachunek dochodów
1. Finansowanie netto i brutto jednostek oświatowych
2. Samorządowe jednostki oświatowe
3. Zakres dochodów możliwych do gromadzenia na wydzielonym rachunku
4. Udział organu stanowiącego JST
5. Terminy odprowadzenia środków finansowych na rachunek budżetu JST
6. Wynagrodzenia osobowe
Rozdział VII. Dotowanie jednostek systemu oświaty - ustalanie wysokości
dotacji, jej wypłacanie i rozliczanie
1. Ustalanie wysokości dotacji oświatowej
1.1. Dotacja według PKD
1.2. Dotacja według subwencji
1.3. Wskaźnik zwiększający dla szkół publicznych
1.4. Dotacja "za efekt"
2. Aktualizacja dotacji oświatowej
3. Wydatkowanie dotacji oświatowej
4. Rozliczanie dotacji oświatowej
Rozdział VIII. Rozliczenia między gminami za wychowanie przedszkolne
1. Uwagi wstępne
2. Podstawowa kwota dotacji dla przedszkola i oddziału przedszkolnego w
szkole podstawowej
3. Podstawowa kwota dotacji dla innych form wychowania przedszkolnego
4. Aktualizacja podstawowej kwoty dotacji dla placówek wychowania
przedszkolnego
5. Uczeń, za którego gminie należy się zwrot kosztów wychowania
przedszkolnego
6. Wzory wypełnionego druku noty księgowej
7. Zwrot kosztów wychowania przedszkolnego, gdy uczeń uczęszcza do
placówek dotowanych
7.1. Podmioty uprawnione do uzyskania dotacji
7.2. Dotacja dla osób korzystających z edukacji domowej
8. Forma, tryb i charakter dochodzenia zwrotu kosztów dotacji
9. Obliczanie kwoty zwrotu
10. Wysokość wskaźnika procentowego
11. Obciążeniowa nota księgowa - wzór
Rozdział IX. Centra usług wspólnych jako jednostki obsługi szkół i
placówek oświatowych
1. Wspólna odpowiedzialność szkoły i organu prowadzącego za wykonywanie
zadań oświatowych
2. Zapewnienie obsługi administracyjnej, finansowej i organizacyjnej
szkół oraz placówek oświatowych
3. Cel utworzenia oświatowego centrum usług wspólnych
4. Utworzenie centrum usług wspólnych i powierzenie mu wspólnej obsługi
5. Zakres wspólnej obsługi
5.1. Obsługa kadrowo-płacowa
5.2. Działalność socjalna
5.3. Ochrona danych osobowych
5.4. System informacji oświatowej
5.5. Konkluzja
6. Prawa i obowiązki jednostki obsługującej i obsługiwanej
6.1. Podział kompetencji
7. Wzory dokumentów
Rozdział X. Dotacja na dofinansowanie zadań w zakresie wychowania
przedszkolnego
1. Naliczenie i przekazanie dotacji przedszkolnej
2. Rozliczenie dotacji przedszkolnej
3. Przykłady praktyczne rozliczenia dotacji przedszkolnej
4. Konkluzja
Rozdział XI. Opłaty za korzystanie z wychowania przedszkolnego
1. Konstytucyjne gwarancje prawa do nauki oraz zasada bezpłatnego nauczania
2. Odpłatność za korzystanie z przedszkola na gruncie PrOśw
3. Opłaty za wychowanie przedszkolne w ustawie o finansowaniu zadań
oświatowych
4. Określenie wysokości opłaty i jej waloryzacja
5. Zwolnienia z opłat za korzystanie z wychowania przedszkolnego
6. Pobieranie opłat w przedszkolach prowadzonych przez organy prowadzące
niebędące JST
7. Inne opłaty
Rozdział XII. Organizowanie i finansowanie wyżywienia uczniów w
samorządowych szkołach i przedszkolach
1. Podstawy prowadzenia żywienia w przedszkolu i szkole
1.1. Obowiązek zapewnienia bezpiecznego i higienicznego spożycia posiłków
1.2. Stołówka w szkołach a jadalnia
1.3. Finansowanie w module 3 w ramach programu "Posiłek w szkole i w domu"
1.4. Podmioty mogące ubiegać się o wsparcie
1.5. Posiłki w przedszkolach
2. Ustalanie warunków korzystania ze stołówki i opłat za wyżywienie w
przedszkolach i szkołach
2.1. Regulacje wewnętrzne dotyczące żywienia w placówkach oświatowych
2.2. System HACCP
2.3. Karta żywienia i aktywności fizycznej dzieci i młodzieży w szkole
3. Wysokość opłat za posiłki
3.1. Zasady ustalania opłat za posiłki, gdy w jednostce funkcjonuje stołówka
3.2. Zasady ustalania opłat za posiłki, gdy w jednostce nie funkcjonuje
stołówka
3.3. Odsetki od opłat
4. Zwolnienia z ponoszenia opłat
4.1. Opłata za wyżywienie w przedszkolu jako należności budżetowe o
charakterze publicznoprawnym
4.2. Ogólne zasady udzielania zwolnień z opłat za posiłki i pomoc
uczniom z Ukrainy
5. Zasady dokonywania wpłat za posiłki
5.1. Wpłata gotówki
5.2. Wpłata na wydzielony rachunek dochodów
6. Korzystanie z posiłków w przedszkolu lub szkole przez pracowników
szkół i inne osoby
6.1. Osoby uprawnione do korzystania ze stołówki
6.2. Zasada pełnej odpłatności za posiłki
6.3. Opodatkowanie usług stołówkowych
7. Księgowe aspekty żywienia w jednostce oświatowej
7.1. Dochody
7.1.1. Dochody a przychody
7.1.2. Kalkulacja planu dochodów w zakresie odpłatności za posiłki w
jednostce
7.1.2.1. Określenie dni żywieniowych w roku kalendarzowym
7.1.2.2. Określenie średniej ilości żywionych podopiecznych w dniu
żywieniowym
7.1.2.3. Określenie średniej ilości żywionych pracowników (oddzielnie
pracownicy pedagogiczni i pozostali)
7.1.2.4. Wyliczenie potencjalnych dochodów z tytułu wyżywienia ("wsad do
kotła") oraz dochodów z tytułu opłat za przygotowanie posiłku (opłata
dodatkowa)
7.1.2.5. Kalkulacja dochodów w zakresie odpłatności za posiłki w szkole
- wartość stanowiąca plan finansowy dochodów jednostki
7.1.3. Realizacja planu dochodów
7.1.4. Ogólne zasady ewidencji opłat za żywienie
7.1.5. Organizacja opłat za żywienie
7.2. Wydatki
7.2.1. Koszt a wydatek
7.2.2. Kalkulacja planu wydatków
7.2.3. Realizacja planu wydatków
7.2.3.1. Organizacja zakupów środków żywności
7.2.3.2. Określenie sposobu wydzielania kosztów przygotowywania posiłków
7.2.3.3. Korekta planu wydatków
7.2.3.4. Rozliczanie kosztów zakupionej żywności
7.2.4. Organizacja gospodarki magazynowej w zakresie żywności
Rozdział XIII. Zasady uzyskiwania, wykorzystywania i rozliczania dotacji
podręcznikowej na wyposażenie szkół podstawowych w podręczniki i
materiały ćwiczeniowe
1. Tło historyczne
2. Podręczniki - prawa uczniów i zadania samorządu opisane w FinZadOśwU
3. Dotacja podręcznikowa - rozwiązania ustawowe
3.1. Cel dotacji
3.2. Wysokość dotacji
3.3. Określenie liczby uczniów do dotacji
3.4. Terminy i wnioskowanie
3.5. Wydatkowanie dotacji i jej rozliczenie
3.6. Szkoły prowadzone przez osoby fizyczne i prawne niesamorządowe
3.7. Środki dla samorządów na obsługę zadania
4. Rozwiązania szczegółowe zawarte w DotacjaPodrR
4.1. Cel rozporządzenia
4.2. Dokumenty niezbędne przy udzielaniu dotacji
4.3. Dokumenty niezbędne przy rozliczeniu dotacji
Rozdział XIV. Finansowanie świadczeń pomocy materialnej dla uczniów o
charakterze socjalnym i motywacyjnym
1. Uwagi wprowadzające
2. Charakter pomocy materialnej dla uczniów i jej ustawowe formy
3. Podmioty objęte pomocą materialną
4. Pomoc o charakterze socjalnym
4.1. Stypendium szkolne
4.2. Zasiłek szkolny
5. Regulamin udzielania pomocy
6. Przyznawanie pomocy materialnej o charakterze socjalnym
7. Pomoc materialna o charakterze motywacyjnym
7.1. Stypendium za wyniki w nauce lub sporcie
7.2. Stypendia rządowe
8. Finansowanie świadczeń pomocy materialnej dla uczniów
8.1. Finansowanie pomocy materialnej o charakterze socjalnym
8.2. Finansowanie pomocy materialnej o charakterze motywacyjnym
Rozdział XV. Lokalne i regionalne programy stypendialne
1. Zasady tworzenia lokalnych i regionalnych programów stypendialnych
2. Przyjęcie uchwały stypendialnej przez JST
Rozdział XVI. Zasady organizowania i finansowania wypoczynku dzieci i
młodzieży
1. Uwagi ogólne
2. Finansowanie wypoczynku i wyżywienia a VAT
2.1. Podmiot prawa publicznego jako organizator wypoczynku
2.2. Podmiot prawa prywatnego jako organizator wypoczynku
3. Organizacja wypoczynku
Rozdział XVII. Dofinansowanie kosztów kształcenia młodocianych pracowników
1. Przesłanki przyznania dofinansowania pracodawcy
2. Egzamin czeladniczy
3. Kwota dofinansowania
4. Przyznanie dofinansowania
Rozdział XVIII. Finansowanie oraz klasyfikacja budżetowa zadań
oświatowych i opiekuńczych wobec dzieci ukraińskich
1. Wprowadzenie - zadania oświatowe
1.1. Podstawa prawna
1.2. Przepisy prawa oświatowego
1.3. Zmiany w przepisach mające wpływ na finansowanie
2. Finansowanie
2.1. Algorytm podziału subwencji oświatowej
2.2. System informacji oświatowej
2.3. Dochody na dzieci z Ukrainy a ponoszone wydatki
2.3.1. Uczeń - ogólny podział subwencji oświatowej
2.3.2. Uczeń z dodatkową, bezpłatną nauką języka polskiego
2.3.3. Oddział przygotowawczy
3. Dotacje oświatowe
4. Fundusz Pomocy