EWOLUCJA UWARUNKOWAŃ JAKOŚCI ZARZĄDZANIA W SZKOŁACH WYŻSZYCH W POLSCE W LATACH 1918-2018

ISBN: 978-83-233-4757-6   412 stron format: B5 oprawa: twarda Rok wydania: 2019

W XVI wieku wykłady w ówczesnej Akademii Krakowskiej, obecnie Uniwersytecie Jagiellońskim, odbywały się w czterech kolegiach, które były ośrodkami pracy wydziałów: prawa, lekarskiego, teologii i sztuk wyzwolonych (filozofii). Do dziś przetrwał budynek Collegium Iuridicum, który w latach 1850-1886 stanowił siedzibę UJ. Przez bramę frontową opuszczali to kolegium absolwenci uniwersytetu - prawnicy, których obowiązkiem było przestrzegać prawa, stać na jego straży i chronić państwo. Obchody setnej rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę skłaniają do historycznej refleksji i retrospekcji w obszarze budowy polskiego szkolnictwa wyższego w pierwszych latach wolności. Już 13 lipca 1920 roku została przyjęta przez Sejm Ustawodawczy ustawa o szkołach akademickich. We wstępie do niej zapisano, że zadaniem szkół wyższych "jest służyć nauce i ojczyźnie. W tym celu mają one szukać i dochodzić prawdy we wszystkich gałęziach wiedzy ludzkiej oraz przewodniczyć na drodze poznawania tej prawdy przez młodzież akademicką". Ich zadaniem było również przygotowanie młodzieży do zawodów praktycznych. W tym samym Dzienniku Ustaw RP z 10 sierpnia 1920 roku, w poz. 494 opublikowano ową ustawę, a w poz. 495 ogłoszono Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych o wprowadzeniu w Warszawie godziny policyjnej w związku ze zbliżająca się Bitwą Warszawską. Były to niezmiernie trudne lata, naznaczone złożonymi problemami odradzającego się polskiego szkolnictwa wyższego i jego rozwoju, jakie musiały pokonywać szkoły wyższe w ciężkich warunkach ekonomicznych okresu międzywojennego, okupacji, pierwszych lat po zakończeniu II wojny światowej i następnych.Bardzo krytycznie oceniana przez środowisko akademickie nowela lipcowa z 1937 roku ustawy o szkołach akademickich w Polsce z 1933 roku wywołała nieprzewidywane wówczas, daleko idące negatywne konsekwencje dla nauki i szkolnictwa wyższego po II wojnie światowej. Nowe władze w Polsce wykorzystały przyjęte w tej ustawie znowelizowane artykuły w formie zniekształconej i wypaczonej do podporządkowania szkół wyższych oraz nauki interesom partii rządzącej. Dekrety Bieruta z 1945 i 1947 roku zastąpiły ustawy i rozporządzenia dotyczące szkolnictwa wyższego przyjęte w okresie międzywojennym, umożliwiając powoływanie magistrów i doktorów niehabilitowanych głównie spośród osób politycznie sprawdzonych przez Urząd Bezpieczeństwa oraz nadawanie im uprawnień habilitowanego profesora zwyczajnego. Po spacyfikowanych przez Gomułkę protestach studenckich w marcu 1968 roku wprowadzono karną ustawę umożliwiającą powoływanie, głównie spośród zaufanych towarzyszy i sygnalistów, doktorów niehabilitowanych na stanowisko docenta z uprawnieniami profesora zwyczajnego i doktora habilitowanego zwanego potocznie "docentem marcowym". Do tych złych doświadczeń powrócono w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce z 20 lipca 2018 roku, która znów pozwala mianować na stanowiska profesorów uczelnianych niehabilitowanych doktorów z uprawnieniami profesora zwyczajnego i doktora habilitowanego spośród "wybitnych" dydaktyków.

SPIS TREŚCI

Wstęp 1. O problemach polskich uczelni na kanwie Idei uniwersytetu Karla Jaspersa 1.1. Wprowadzenie 1.2. Życie umysłowe w autonomicznym uniwersytecie 1.3. Główne zadania uniwersytetu 1.4. Komunikacja i idea w ramach instytucjonalnych uniwersytetu 1.5. Warunki istnienia uniwersytetu - ludzie 1.6. Warunki istnienia uniwersytetu - państwo i społeczeństwo 1.7. Podstawy ekonomiczne 2. Zarys ewolucji ustroju i koncepcji zarządzania w uniwersytetach 2.1. Wprowadzenie 2.2. Ewolucja w kierunku uniwersytetu przedsiębiorczego 2.3. Minusy uniwersytetu przedsiębiorczego 2.4. Uniwersytet na rozdrożu 2.5. Dylematy uniwersytetów na rozdrożu 2.6. Przykłady rozwiązywania dylematów uniwersytetów na rozdrożu 2.7. Cechy rozwojowego uniwersytetu liberalno-przedsiębiorczego 2.8. Kierunki rozwoju uczelni 3. Zarys ustroju i zarządzania w szkołach wyższych w Polscew latach 1918-1950 3.1. Wprowadzenie 3.2. Pierwsza ustawa o szkołach akademickich 3.3. Druga ustawa o szkołach akademickich i jej nowelizacja 3.4. Ustawa o z dnia 22 lutego 1937 r. o prywatnych szkołach wyższych 3.5. Dekret z dnia 16 listopada 1945 r. o zmianie przepisów dotyczącychszkół akademickich i stosunku służbowego profesorówi pomocniczych sił naukowych 3.6. Dekret z 17 maja 1946 r. o utworzeniu Rady Szkół Wyższychprzy Prezesie Rady Ministrów 3.7. Dekret z dnia 28 października 1947 r. o organizacji naukii szkolnictwa wyższego 3.8. Konsekwencje ustawy o szkołach akademickich z 1933 r.i jej noweli w 1937 r. dla nauki i szkolnictwa wyższego w Polscepo zakończeniu II wojny światowej 4. Zarys ustroju i zarządzania w szkołach wyższych w Polscew latach 1950-2005 4.1. Wprowadzenie 4.2. Ustawa o szkolnictwie wyższym i pracowników nauki z 1951 r. 4.3. Ustawa o szkołach wyższych z dnia 5 listopada 1958 r. 4.4. Reforma szkolnictwa wyższego w roku 1965Žoraz w roku 1968 4.5. Nowelizacja prawa dotyczącego szkolnictwa wyższego w roku 1968 4.6. Ustawa o szkolnictwie wyższym z dnia 4 maja 1982 r.i jej nowelizacja w 1985 r. 4.7. Ustawa o szkolnictwie wyższym z dnia 12 września 1990 r. 4.8. Ustawa o wyższych szkołach zawodowych z dnia 27 czerwca 1997 r. 5. Zarys ustroju i zarządzania w szkołach wyższych w Polscew latach 2005-2018 5.1. Wprowadzenie 5.2. System szkolnictwa wyższego w ustawie z 27 lipca 2005 r. -wersja pierwotna 5.2.1. Przepisy ogólne 5.2.2. Tworzenie i likwidacja uczelni oraz nadzórnad szkołami wyższymi 5.2.3. Instytucje centralne systemu szkolnictwa wyższego 5.3. Ustrój uczelni 5.3.1. Statut i organy uczelni 5.3.2. Organizacja uczelni 5.3.3. Mienie i finanse uczelni 5.4. Pracownicy uczelni 5.5. Studia i studenci 5.5.1. Organizacja studiów 5.5.2. Prawa i obowiązki studentów 5.5.3. Studia doktoranckie 5.6. Nowelizacja w 2011 roku ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym 5.6.1. System szkolnictwa wyższego 5.6.2. Ustrój uczelni 5.6.3. Pracownicy uczelni oraz studia i studenci 5.7. Nowelizacja w 2014 roku ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym 5.7.1. System szkolnictwa wyższego 5.7.2. Ustrój uczelni 5.7.3. Pracownicy uczelni oraz studia i studenci 6. Zarys ustroju i zarządzania w szkołach wyższych w Polscew ustawach z lipca 2018 roku 6.1. Wprowadzenie 6.2. Uczelnia i jej organy 6.3. Rada uczelni 6.4. Rektor 6.5. Senat uczelni 6.6. Statut uczelni 6.7. Pracownicy uczelni 6.8. Prowadzenie studiów 6.9. Ewaluacja jakości działalności naukowej 6.10. Ewaluacja jakości kształcenia 6.11. Finansowanie systemu szkolnictwa wyższego i nauki oraz gospodarkafinansowa uczelni 6.12. Komercjalizacja wyników działalności naukowej oraz know-how 6.13. Dyskusyjny model doskonalenia jakości zarządzaniaw uczelniach publicznych w ustawach z lipca 2018 roku Zakończenie Bibliografia