ESTETYKA JAKO ŹRÓDŁO REFLEKSJI NAD PRAWEM

ISBN: 978-83-242-3952-8   319 stron format: B5 oprawa: miękka Rok wydania: 2023

W Portrecie Doriana Graya przeczytamy, że każda sztuka jest bezużyteczna. Kusząca to wizja, jednak niekoniecznie prawdziwa. Sztuka może być użyteczna, i to w wielu innych wymiarach niż propagandowy. Estetyka jako źródło refleksji nad prawem ukazuje możliwość traktowania dzieł sztuki jako pewnego początku - w tym przypadku początku namysłu o charakterze teoretyczno- i filozoficznoprawnym. Świat sztuki i świat prawa nie stanowią dwóch wrogich sobie i obcych uniwersów. Wręcz przeciwnie, zachodzi między nimi pewnego rodzaju relacja oparta na podobieństwach, które niniejsza książka stara się zaprezentować. Próba ta może okazać się atrakcyjna zarówno dla filozofów, kulturoznawców, jak i prawników, którzy cenią nieco szerszą niż dogmatyczna refleksję nad prawem i którzy przyjmują, że prawo stanowi jedną tylko ze składowych kulturowego dorobku człowieka.

"Książka stanowi oryginalne rozwiązanie problemu badawczego i równocześnie potwierdza ugruntowaną filozoficznoprawną wiedzę Autora. Na uznanie zasługuje również twórcza warstwa refleksyjna charakteryzująca tę książkę, utrzymana w konwencji nieprzekraczalnej ścisłości merytorycznej".
dr hab. Anna Rossmanith

SPIS TREŚCI

1. Ustalenia terminologiczne i metodologiczne oraz zakreślenie obszaru badawczego poruszanego w pracy
1.1. Zakreślenie obszaru badawczego
1.1.1. Perspektywa estetyki prawa
1.1.2. Analiza dzieł sztuki postrzeganych jako bodźce dla refleksji prawnej - perspektywa przyjęta na gruncie niniejszej pracy
1.2. Kultura jako zasadniczy aspekt zbliżający porządek prawa i porządek sztuki
1.2.1. Prawo jako część kultury
1.2.2. Sztuka jako część kultury
1.3. Zasadnicze różnice między porządkiem prawa a porządkiem sztuki
1.3.1. Problem normatywnego charakteru i adekwatności
1.3.2. Problem interpretacji
1.3.3. Wartości przyświecające porządkowi sztuki i porządkowi prawnemu
1.3.4. Sposób oceny porządku prawnego i porządku sztuki przez pryzmat moralności
1.4. Sposób rozumienia pojęć sztuki i dzieła sztuki przyjęty w niniejszej pracy
1.4.1. Perspektywa estetyki
1.4.2. Perspektywa ontologii
1.4.3. Uzasadnienie estetyczno-ontologiczne przyjętej koncepcji rozumienia pojęcia dzieła sztuki
1.5. Kategorie estetyczne pojawiające się w regulacji prawnej
1.5.1. Utwór
1.5.2. Dobro kultury
1.5.3. Zabytek
1.5.4. Dzieło sztuki
1.6. Ogólna struktura i zarys książki
1.7. Sposób wyboru dzieł sztuki w ramach opisywanej perspektywy badawczej

2. Dzieło sztuki jako podstawa refleksji o charakterze teoretycznoprawnym oraz filozoficznoprawnym
2.1. Wprowadzenie
2.2. Interpretacja tekstu prawnego a interpretacja dzieła sztuki
2.2.1. Interpretacja humanistyczna Jerzego Kmity
2.2.2. Wielość możliwych interpretacji w przypadku tekstu prawnego i tekstu literackiego
2.2.3. Sposób uwzględniania intencji twórców tekstu prawnego i intencji twórcy dzieła sztuki
2.2.4. Błąd prawodawcy a błąd twórcy dzieła sztuki
2.2.5. Normatywna zawartość tekstu prawnego i dzieła sztuki
2.2.6. Podsumowanie: interpretacja tekstu prawnego a interpretacja dzieła sztuki
2.3. Model interpretacji dzieł sztuki przyjęty na potrzeby opisywanej perspektywy badawczej
2.4. Skonfrontowanie sposobów fundowania podmiotowości a dialogiczna koncepcja prawa - rozważania na podstawie powieści Bracia Karamazow Fiodora Dostojewskiego
2.4.1. Sposób prowadzenia rozważań w tej części książki
2.4.2. Ufundowanie podmiotowości poprzez ontologiczne ujęcie odpowiedzialności
2.4.3. Odniesienie do przemocy jako sposób fundowania podmiotowości
2.4.4. Sposób fundowania podmiotowości w ujęciu prawnym
2.4.5. Sposoby fundowania podmiotowości a zasadnicze modele ujmowania prawdy
2.5. Alberta Camus figura sędziego-pokutnika
2.5.1. System moralny głównego bohatera powieści Upadek w kontekście etyki supererogacyjnej
2.5.2. Rekonstrukcja i interpretacja znaczenia figury sędziego-pokutnika
2.5.3. Odwrócone prawo do sądu
2.6. Opowiadanie Przed prawem Franza Kafki jako bodziec do refleksji nad autopoietycznością systemu prawa
2.6.1. Możliwe sposoby rozumienia opowiadania Przed prawem
2.6.2. Rozumienie opowiadania Przed prawem zaproponowane przez Gershoma Scholema i rozwinięte przez Karla Ericha Gr”zingera (odwołanie do tradycji żydowskiej)
2.6.3. Rozumienie opowiadania Przed prawem przez pryzmat filozofii moralności Immanuela Kanta
2.6.4. Rozumienie opowiadania Przed prawem w kontekście autopoietyczności systemu prawa

3. Dzieło sztuki jako podstawa reakcji prawnej (dzieło sztuki jako potencjalne naruszenie określonych regulacji prawnych)
3.1. Prawo jako forma obiektywizacji sztuki
3.2. Sztuka a zasadnicze sposoby systematyzacji prawa
3.3. Możliwe sposoby wyłączenia odpowiedzialności karnej twórców dzieł sztuki
3.4. Legalność pierwotna w kontekście graffiti autorstwa Ice‘a & Rike‘a
3.5. Zgoda pokrzywdzonego w kontekście performance‘u Chrisa Burdena
3.6. Kontratyp sztuki w kontekście zdarzenia z koncertu zespołu Behemoth
3.7. Dzieło sztuki w kontekście regulacji administracyjnej (zarządzanie sztuką)
3.8. Ład przestrzenny jako kategoria zarządzania sztuką o pochodzeniu estetycznym
3.9. Potrzeba redefinicji pojęcia wolności twórczości artystycznej

4. Podsumowanie i wnioski końcowe

Bibliografia

Indeks osobowy