DYLEMATY I WYZWANIA FINANSÓW PUBLICZNYCH

ISBN: 978-83-7417-492-3

625 stron
format: B5
oprawa: miękka
Rok wydania: 2010

WSTĘP

Przedmiotem badań, których rezultaty przedstawiono w zeszycie naukowym, są wybrane zagadnienia finansów publicznych. W artykułach zamieszczonych w zeszycie podjęto próbę nie tylko diagnozy aktualnego stanu finansów publicznych, lecz również przedstawiono najważniejsze dylematy i wyzwania, którym muszą one sprostać w najbliższej i dalszej przyszłości w związku z kryzysem czy też globalizacją. Ich przedmiotem są przede wszystkim problemy finansów publicznych w Polsce. Uwzględnia się w nich jednak członkostwo naszego kraju w Unii Europejskiej. Jedynie kilka artykułów poświęconych jest niektórym zagadnieniom finansów UE, analizie porównawczej finansów publicznych państw UE i podstawom teoretycznym opodatkowania.Mimo zróżnicowanej tematyki artykuły zamieszczone w zeszycie naukowym nie wyczerpują problematyki finansów publicznych. Z założenia ich tematyka jest różnorodna, wybiórcza i selektywna, wynikająca z odmiennych zainteresowań badawczych poszczególnych autorów. Prezentowane są w nich wyniki badań naukowych specjalistów z zakresu finansów publicznych z większości ośrodków akademickich w Polsce. W artykułach nie udało się uniknąć pewnych powtórzeń. Pozytywnie należy ocenić różnice w podejściu do niektórych kwestii. Zróżnicowana jest również długość badanego okresu. W niektórych artykułach rozpatrywane są bardziej ogólne zagadnienia finansów publicznych, w innych przedmiotem analizy są kwestie bardziej szczegółowe. Zeszyt zawiera 53 artykuły i jest podzielony na pięć części. Obejmują one zagadnienia ogólne finansów publicznych, budżetu państwa, finansów jednostek samorządu terytorialnego, podatków i polityki fiskalnej oraz pomocy publicznej i partnerstwa publiczno-prywatnego. Proporcje między poszczególnymi częściami nie zostały zachowane, co wynika z nierównomiernego rozłożenia zainteresowań badawczych autorów artykułów na wymienione już zagadnienia finansów publicznych. Najwięcej artykułów poświęconych jest problematyce finansów jednostek samorządu terytorialnego oraz podatków i polityki fiskalnej. Zwraca uwagę znikome zainteresowanie autorów zagadnieniami gospodarki finansowej podmiotów sektora finansów publicznych.W części pierwszej, dotyczącej zagadnień ogólnych, przedstawiono między innymi instrumenty antykryzysowej polityki finansowej państwa, korzyści ekonomiczne i społeczne z członkostwa Polski w UE, problemy finansów publicznych z perspektywy zabezpieczenia społecznego i kontrowersje wokół zaciągania długupublicznego. Przeprowadzono w niej także analizę porównawczą finansów publicznych w państwach w UE oraz przedstawiono kwestię decentralizacji wydatków publicznych i finansowania działań zewnętrznych UE.Druga część zeszytu dotyczy problematyki najważniejszego funduszu publicznego, jakim jest budżet państwa. Przedstawiono w niej między innymi zagadnienia planowania budżetowego i alokacji dochodów budżetu państwa. Ponadto podjęto próbę oceny wpływu reformy emerytalnej na budżet państwa i możliwości spełnienia konwergencyjnego kryterium deficytu budżetowego w warunkach kryzysu.Najbardziej obszerna część zeszytu jest poświęcona problematyce finansów jednostek samorządu terytorialnego. Przedstawiono w niej zagadnienia wartościowania działalności tego samorządu i normatywny model źródeł jego dochodów, a także wieloletnie prognozowanie i planowanie w jednostkach samorządu terytorialnego. Aż sześć artykułów umieszczonych w tej części dotyczy problematyki zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego. Ponadto ich przedmiotem są kwestie udziału jednostek samorządu terytorialnego na rynku kapitałowym i zarządzania ryzykiem w tych jednostkach. Wreszcie przedstawiono w nich wpływ spowolnienia wzrostu gospodarczego na gospodarkę finansową gmin i oceniono, w jakim stopniu działalność nadzorcza i opiniodawcza regionalnych izb obrachunkowych przyczynia się do zwiększenia efektywności zarządzania finansami jednostek samorządu terytorialnego.Przedmiotem części czwartej zeszytu są podatki i polityka fiskalna. Przedstawiono w niej między innymi współczesne trendy i wyzwania polityki podatkowej w państwach UE oraz dylematy wyboru miejsca opodatkowania transakcji wewnątrzwspólnotowych, a także polskie i unijne rozwiązania w zakresie VAT oraz ich skutki dla podmiotów gospodarczych. Ponadto przeprowadzono analizę, nie tylko zagadnień konkurencji podatkowej oraz opodatkowania pracy i płacowego klina podatkowego, lecz również zjawiska "zimnej" progresji w podatku dochodowych od osób fizycznych. Analizie poddano także podatki majątkowe, w tym podatek rolny i podatek od środków transportowych. Określono również wpływ wolności na system podatkowy i oceniono zasadę zdolności płatniczej z punktu widzenia paradygmatu użyteczności dochodu.W ostatniej części zeszytu rozpatrywane są kwestie pomocy publicznej i partnerstwa publiczno-prywatnego. Oceniono w niej między innymi znaczenie dotacji i subsydiów podatkowych w systemie pomocy publicznej w Polsce oraz wpływ wsparcia finansowego osób bezrobotnych na rozwój małych i średnich przedsiębiorstw w Niemczech. Ponadto przeprowadzono na przykładzie Polski analizę pomocy publicznej na cele ochrony środowiska z uwzględnieniem prawa wspólnotowego. Część ta zawiera także analizę porównawczą partnerstwa publiczno-prywatnego w ujęciu Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ i według polskich przepisów. Poruszana jest w niej również kwestia ryzyka wynikającego z partnerstwa publiczno-prywatnego w zarządzaniu publicznym i w dziedzinie imprez sportowych.Jako redaktor naukowy zeszytu lekturę zamieszczonych w nim artykułów polecam przede wszystkim nauczycielom akademickim, praktykom, działaczom administracji rządowej i samorządowej oraz studentom zainteresowanym problematyką szeroko rozumianych finansów publicznych. Zeszyt pozwala zapoznać się i ocenić wyniki ostatnio przeprowadzonych badań zagadnień finansów publicznych w najważniejszych ośrodkach akademickich w Polsce.Tadeusz JujaPoznań, 19 kwietnia 2010 r.

SPIS TREŚCI

Wstęp (Tadeusz Juja)ZAGADNIENIA OGÓLNEKrystyna NiziołInstrumenty antykryzysowej polityki finansowej państwa w Polsce (wybrane problemy)Dorota Czykier-WierzbaKorzyści ekonomiczne i społeczne członkostwa Polski w Unii EuropejskiejIlona Kijek, Iwona OlejnikFinanse publiczne w państwach Unii Europejskiej - analiza porównawczaMaria WęgrzynProblemy finansów publicznych a system ubezpieczeń społecznych w PolsceKatarzyna StabrylaFinansowanie działań zewnętrznych Unii EuropejskiejAlicja Kasperowicz-StępieńDecentralizacja wydatków publicznych w krajach Unii EuropejskiejWojciech ZbaraszewskiRealizacja zobowiązań finansowych Polski w zakresie ochrony środowiskaAneta MichalakUwarunkowania podejmowania i finansowania wielkich inwestycji w PolsceAnna MoździerzKontrowersje wokół zaciągania długu publicznego - z perspektywy kryzysufinansowegoTomasz StrąkSystem zarządzania sprawnością jednostek sektora publicznegoBUDŻET PAŃSTWASławomir StężewskiPlanowanie budżetowe. Rozwiązania prawne i praktyka w PolsceSławomir FranekŚrednioterminowe ramy budżetowe jako narzędzie wieloletniego planowaniabudżetowegoTomasz UryszekAlokacja dochodów budżetu państwa w PolsceGrażyna AncyparowiczWpływ reformy emerytalnej na budżet państwaKamilla Marchewka-BartkowiakProblemy związane z finansowaniem systemu emerytalnego z budżetu państwaw PolsceMałgorzata GaszRealizacja konwergencyjnego kryterium deficytu budżetowego w warunkachkryzysuFINANSE JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGOAdam SzewczukWartościowanie działalności samorządu terytorialnego - aktywna orientacjabadawcza w finansach publicznychZbigniew OfiarskiNormatywny model źródeł dochodów jednostek samorządu terytorialnegoa ograniczenia wynikające z sytuacji sektora finansów publicznych w PolsceMarek DylewskiWieloletnia prognoza finansowa JST - aspekty formalne i zarządczeJanina KotlińskaWieloletnie programowanie w jednostkach samorządu terytorialnego w PolsceMaria JastrzębskaIdentyfikacja rodzajów ryzyka w procesie zarządzania ryzykiem w jednostkachsamorządu terytorialnegoKrzysztof Surówka, Mateusz WiniarzDziałalność nadzorcza i opiniodawcza regionalnych izb obrachunkowycha efektywność zarządzania finansami jednostek samorządu terytorialnegona przykładzie RIO w KrakowieWojciech MisterekTrudności z wykorzystaniem budżetu jednostek samorządu terytorialnegojako narzędzia planistycznego w sytuacji spowolnienia gospodarczegoMagdalena ZiołoWpływ spowolnienia gospodarczego na gospodarkę finansową gmin w Polsce- próba ocenyAgnieszka WerwińskaSaldo operacyjne powiatów ziemskich w latach 2004-2008Jan AdamiakDług publiczny sektora finansów jednostek samorządu terytorialnego w Polscepo akcesji do Unii EuropejskiejAlicja SekułaZadłużenie jednostek samorządu terytorialnego w perspektywie zmianustawowychBeata FilipiakOgraniczenia i uwarunkowania w zaciąganiu długu w jednostkach samorząduterytorialnego w świetle zmian systemowychMarcin WiśniewskiNowe podejście do limitowania zadłużenia jednostek samorządu terytorialnegow PolsceJoanna Przybylska, Sławomira KańdulaWpływ nowej konstrukcji wskaźnika zadłużenia na możliwości zaciąganiazobowiązań przez jednostki samorządu terytorialnego (na przykładzie gminwchodzących w skład powiatu poznańskiego)Marzanna PoniatowiczZarządzanie ryzykiem zadłużenia jednostki samorządu terytorialnegoZofia ŁękawaJednostki samorządu terytorialnego na rynku kapitałowymKamila TrojanowskaNowy kształt sektora usług komunalnych w świetle przepisów ustawy o finansachpublicznych i doświadczeń Unii EuropejskiejPODATKI I POLITYKA FISKALNARyta DziemianowiczPolityka podatkowa w państwach UE: współczesne trendy i wyzwaniaTeresa FamulskaPolskie a unijne rozwiązania w zakresie VAT - skutki dla podmiotówgospodarczychMałgorzata Magdalena HybkaDylematy wyboru miejsca opodatkowania transakcji wewnątrzwspólnotowychJolanta GałuszkaWolność gospodarcza a system podatkowyArtur WalasikZasada zdolności płatniczej w aspekcie paradygmatu użyteczności dochoduEdyta Małecka-ZiembińskaWybrane zagadnienia konkurencji podatkowej oraz ich egzemplifikacjana przykładzie podatku dochodowego od osób fizycznychAdam WyszkowskiZjawisko "zimnej progresji" w podatku dochodowym od osób fizycznychMagdalena RękasOpodatkowanie pracy jako element kosztów zatrudnienia pracownika- porównanie poziomu w Polsce i innych krajach Unii EuropejskiejRafał RosińskiStruktura płacowego klina podatkowego w wybranych krajach Unii EuropejskiejPaweł FelisWybrane problemy dyskusyjne z zakresu podatków majątkowychAgnieszka Huterska, Damian WalczakPodatek rolny jako dochód gminyMagdalena MiszczukPozaustawowe zwolnienia w podatku od środków transportowych w gminachwojewództwa lubelskiego w latach 2008-2009POMOC PUBLICZNA I PARTNERSTWO PUBLICZNO-PRYWATNEMagdalena Kogut-JaworskaZnaczenie dotacji i subsydiów podatkowych w systemie pomocy publicznejw Polsce - wybrane zagadnieniaPiotr PodsiadłoStudium pomocy publicznej na cele ochrony środowiska w aspekcie prawawspólnotowego - na przykładzie PolskiJoanna FilaWsparcie finansowe osób bezrobotnych jako czynnik rozwoju małych i średnichprzedsiębiorstw w NiemczechAdriana PolitajRola ośrodków wspierania spółdzielni socjalnych w procesie rozwojuspółdzielczości socjalnej w PolsceAgnieszka CenkierPartnerstwo publiczno-prywatne w ujęciu Europejskiej Komisji GospodarczejOrganizacji Narodów Zjednoczonych a partnerstwo publiczno-prywatnew PolsceDagmara HajdysPartnerstwo publiczno-prywatne jako element zarządzania publicznegoKrystian ZawadzkiPartnerstwo publiczno-prywatne jako źródło finansowania wielkoformatowychimprez sportowychBożena CiupekRyzyko partnerów przedsięwzięć realizowanych w ramach partnerstwapubliczno-prywatnego