ZACHOWANIA RYZYKOWNE I PROBLEMOWE MŁODZIEŻY. UWARUNKOWANIA PSYCHOSPOŁECZNE I ROLA AKTYWNOŚCI WOLNOCZASOWEJ

ISBN: 978-83-8085-825-1

610 stron
format: B5
oprawa: miękka
Rok wydania: 2020

Książka obejmuje tematykę szeroko rozumianej psychopatologii rozwojowej w okresie dorastania. W nowatorski sposób prezentuje obszerny wachlarz uwarunkowań i związków czynników psychospołecznych z zachowaniami ryzykownymi i problemowymi młodzieży, uwzględniając w tych relacjach pośredniczące działanie aktywności wolnoczasowej młodych ludzi, szczególne ich uczestnictwa w zajęciach dodatkowych i dowolnych. W teoretycznej części monografii autorka omawia specyfikę i najważniejsze konteksty rozwoju nastolatków, mechanizmy podejmowania przez nich zachowań ryzykownych oraz emocjonalne problemy, z jakimi się borykają. Część empiryczna książki prezentuje badania własne autorki.

Publikacja skierowana jest do odbiorców, którzy zainteresowani są różnymi kontekstami psychopatologii ujawnianej przez dorastającego człowieka. Może stanowić materiał dydaktyczny dla studentów psychologii, socjologii czy pedagogiki, ale też być źródłem wiedzy dla specjalistów i praktyków: psychologów, pedagogów, psychoterapeutów, socjoterapeutów i innych pracowników oświaty oraz służby zdrowia, którzy pracują z młodzieżą. Jest skierowana również do rodziców, którzy chcą lepiej poznać swoje dorastające dzieci i pomóc im rozwijać się prawidłowo.

SPIS TREŚCI

Wstęp

Część I. CZĘŚĆ TEORETYCZNA

Rozdział 1. OKRES DORASTANIA
1.1. Definicja, ramy czasowe i cechy adolescencji
1.2. Dynamika zmian w rozumieniu dorastania w koncepcjach psychologicznych
1.3. Zadania rozwojowe młodzieży w okresie dorastania
1.4. Rozwój fizyczny, psychiczny i behawioralny w okresie dorastania
1.4.1. Rozwój fizyczny w okresie dorastania
1.4.2. Rozwój psychiczny w okresie dorastania
1.4.2.1. Rozwój poznawczy młodzieży
1.4.2.2. Rozwój emocjonalny i społeczny w okresie dorastania
1.4.3. Rozwój behawioralny młodzieży w okresie dorastania

Rozdział 2. KONTEKSTY ROZWOJU MŁODZIEŻY W OKRESIE DORASTANIA
2.1 Temperamentalny kontekst rozwoju w okresie adolescencji
2.1.1. Pojęcie temperamentu
2.1.2. Koncepcje temperamentu skoncentrowane na dziecku
2.1.3. Rozwojowy model temperamentu M. Rothbart
2.1.3.1. Założenia koncepcji M. Rothbart
2.1.3.2. Struktura temperamentu
2.1.4. Struktura temperamentu w adolescencji
2.1.4.1. Reaktywność temperamentalna w adolescencji
2.1.4.2. Samoregulacja temperamentalna w adolescencji
2.1.5. Społeczny kontekst rozwoju w okresie adolescencji
2.1.6. Relacje rodzinne jako kontekst rozwoju w okresie dorastania
2.1.6.1. Pojęcie systemu rodzinnego
2.1.6.2. Wybrane modele systemów rodzinnych
2.1.6.3. Funkcjonowanie rodziny według modelu kołowego D.H. Olsona
2.1.6.4. Rodzinny kontekst funkcjonowania/rozwoju adolescentów
2.1.7. Relacje rówieśnicze jako kontekst rozwoju w okresie dorastania
2.1.7.1. Mechanizmy i funkcje relacji rówieśniczych
2.1.7.2. Relacje rówieśnicze w klasie szkolnej
2.1.7.3. Relacje rówieśnicze w obliczu nowych technologii
2.2. Zajęcia dodatkowe i dowolne jako kontekst rozwoju w okresie dorastania
2.2.1. Czas wolny jako kontekst rozwoju w okresie dorastania
2.2.1.1. Definicje czasu wolnego
2.2.1.2. Funkcje, formy i uwarunkowania czasu wolnego
2.2.1.3. Rozumienie czasu wolnego młodzieży
2.2.1.4. Sposoby spędzania przez młodzież wolnego czasu
2.2.1.5. Uwarunkowania i skutki wolnego czasu młodzieży
2.2.2. Zajęcia dodatkowe jako kontekst rozwojowy w okresie dorastania
2.2.2.1. Definicja zajęć dodatkowych
2.2.2.2. Rodzaje i wymiary zajęć dodatkowych
2.2.2.3. Funkcje i skutki zajęć dodatkowych
2.2.2.4. Uwarunkowania zajęć dodatkowych
2.2.3. Zajęcia dowolne jako kontekst rozwojowy w okresie dorastania
2.2.3.1. Definicja zajęć dowolnych
2.2.3.2. Funkcje i skutki zajęć dowolnych młodzieży
2.2.3.3. Uwarunkowania zajęć dowolnych młodzieży

Rozdział 3. WYBRANE PROBLEMY OKRESU DORASTANIA
3.1. Psychopatologia rozwojowa
3.1.1. Definicja psychopatologii rozwojowej
3.1.2. Koncepcja odporności psychicznej (resilience) w psychopatologii rozwojowej dzieci i młodzieży
3.1.3. Współczesne podejście do badań z obszaru psychopatologii rozwoju
3.2. Wybrane problemy okresu dorastania
3.2.1. Zachowania ryzykowne i zachowania problemowe - ramy definicyjne
3.2.2. Zachowania ryzykowne młodzieży w okresie dorastania
3.2.3. Epidemiologia zachowań ryzykownych wśród młodzieży
3.2.3.1. Uwarunkowania zachowań ryzykownych młodzieży - teoria i badania
3.2.3.2. Zachowania ryzykowne młodzieży związane z używaniem substancji psychoaktywnych i dysfunkcyjnym korzystaniem z internetu
3.2.4. Problemy inter- i eksternalizacyjne w okresie dorastania
3.2.4.1. Koncepcja pomiaru i klasyfikacji zaburzeń behawioralnych i emocjonalnych T.M. Achenbacha
3.2.4.2. Epidemiologia zachowań problemowych w okresie dorastania
3.2.4.3. Genetyczno-temperamentalne i środowiskowe uwarunkowania zachowań problemowych

Część II. CZĘŚĆ EMPIRYCZNA

Rozdział 4. METODOLOGIA BADAŃ WŁASNYCH
4.1. Problematyka i cel badań
4.2. Pytania, hipotezy i zmienne w badaniu
4.3. Metody badań
4.3.1. Kwestionariusz temperamentu we wczesnej adolescencji - wersja zrewidowana (Early Adolescent Temperament Questionnaire - EATQ-R)
4.3.2. Kwestionariusze "Klasa wobec mnie" i "Ja wobec klasy"
4.3.3. Skale Oceny Rodziny (SOR)
4.3.4. Kwestionariusz Youth Self-Report (YSR)
4.3.5. Ankieta własna - Ankieta dla ucznia
4.4. Procedura badań
4.5. Charakterystyka badanych
4.5.1. Charakterystyka socjodemograficzna badanych
4.5.2. Charakterystyka badanych pod kątem ich uczestnictwa w zajęciach dodatkowych i dowolnych
4.5.3. Charakterystyka badanych pod kątem ich relacji rówieśniczych poza szkołą
4.5.4. Charakterystyka badanych pod kątem przejawiania zachowań ryzykownych
4.6. Wstępna analiza danych

Rozdział 5. WYNIKI BADAŃ WŁASNYCH I DYSKUSJA NAD NIMI
5.1. Zachowania problemowe a zachowania ryzykowne
5.1.1. Analiza wyników badań dotyczących zachowań problemowych i zachowań ryzykownych
5.1.1.1. Związki zachowań problemowych z zachowaniami ryzykownymi
5.1.1.2. Związki zachowań ryzykownych z zachowaniami problemowymi
5.1.2. Zachowania problemowe a zachowania ryzykowne - dyskusja nad wynikami
5.1.2.1. Związki zachowań problemowych z zachowaniami ryzykownymi
5.1.2.2. Związki zachowań ryzykownych z zachowaniami problemowymi
5.2. Temperament a zachowania problemowe oraz ryzykowne związane ze stosowaniem substancji psychoaktywnych i korzystaniem z internetu
5.2.1. Analiza wyników badań dotyczących temperamentu i zachowań problemowych
5.2.1.1. Związki temperamentu z zachowaniami problemowymi
5.2.2. Związki temperamentu z zachowaniami ryzykownymi związanymi z używaniem substancji psychoaktywnych i korzystaniem z internetu
5.2.3. Temperament a zachowania problemowe i ryzykowne - dyskusja nad wynikami
5.3. Temperament a podejmowana aktywność wolnoczasowa (zajęcia dodatkowe i dowolne)
5.3.1. Analiza wyników badań dotyczących temperamentu i podejmowanej aktywności wolnoczasowej
5.3.2. Temperament a uczestnictwo w dodatkowych i dowolnych zajęciach - dyskusja nad wynikami
5.4. Czynniki rodzinne a zachowania ryzykowne i zachowania problemowe
5.4.1. Analiza wyników badań dotyczących czynników rodzinnych i zachowań problemowych
5.4.1.1. Związki czynników rodzinnych z zachowaniami problemowymi
5.4.1.2. Związki czynników rodzinnych z zachowaniami ryzykownymi związanymi z używaniem substancji psychoaktywnych i internetu
5.4.2. Czynniki rodzinne a zachowania ryzykowne i problemowe - dyskusja nad wynikami
5.5. Czynniki rodzinne a podejmowana przez młodzież aktywność wolnoczasowa (zajęcia dodatkowe i dowolne)
5.5.1. Analiza wyników badań dotyczących czynników rodzinnych i aktywności wolnoczasowej
5.5.2. Czynniki rodzinne a podejmowanie zajęć dodatkowych i dowolnych - dyskusja nad wynikami
5.6. Czynniki rówieśnicze a zachowania problemowe i zachowania ryzykowne
5.6.1. Analiza wyników badań dotyczących czynników rówieśniczych i zachowań problemowych młodzieży
5.6.1.1. Związki czynników rówieśniczych z zachowaniami problemowymi młodzieży
5.6.1.2. Związki czynników rówieśniczych z zachowaniami ryzykownymi związanymi z używaniem substancji psychoaktywnych i internetu
5.6.2. Czynniki rówieśnicze a zachowania ryzykowne i problemowe - dyskusja nad wynikami
5.7. Czynniki rówieśnicze a podejmowana aktywność wolnoczasowa (zajęcia dodatkowe i dowolne)
5.7.1. Analiza wyników badań dotyczących czynników rówieśniczych i podejmowanej aktywności wolnoczasowej
5.7.2. Czynniki rówieśnicze a uczestnictwo w zajęciach dodatkowych i dowolnych - dyskusja nad wynikami
5.8. Czynniki psychospołeczne a zachowania ryzykowne i problemowe w okresie dorastania. Pośrednicząca rola zajęć dodatkowych i dowolnych
5.8.1. Analiza wyników badań dotyczących pośredniczącej roli zajęć wolnoczasowych
5.8.1.1. Mediacyjna rola czytania
5.8.1.2. Mediacyjna rola artystycznych zajęć dowolnych
5.8.1.3. Mediacyjna rola spędzania czasu z bliskim
5.8.1.4. Mediacyjna rola spędzania czasu w galerii handlowej
5.8.1.5. Mediacyjna rola zajęć dodatkowych ruchowych
5.8.1.6. Mediacyjna rola aktywnych zajęć dowolnych
5.8.1.7. Mediacyjna rola uczestnictwa w zajęciach dodatkowych
5.8.2. Czynniki rodzinne, rówieśnicze i temperamentalne a zachowania problemowe i ryzykowne w okresie dorastania oraz pośrednicząca rola zajęć dodatkowych i dowolnych - dyskusja nad wynikami

Rozdział 6. WNIOSKI I KIERUNKI DALSZYCH BADAŃ

ANEKS 1. Zmienne socjodemograficzne a zachowania ryzykowne i problemowe
1. Zmienne socjodemograficzne a zachowania ryzykowne związane z piciem alkoholu
2. Zmienne socjodemograficzne a zachowania ryzykowne związane z paleniem papierosów
3. Zmienne socjodemograficzne a zachowania ryzykowne związane z zażywaniem narkotyków i dopalaczy
4. Zmienne socjodemograficzne a zachowania ryzykowne związane z korzystaniem z internetu
5. Zmienne socjodemograficzne a zachowania problemowe

ANEKS 2. Statystyki opisowe zmiennych ilościowych

ANEKS 3. Zmienne w modelach mediacyjnych

BIBLIOGRAFIA

WYKAZ TABEL I RYSUNKÓW