USTRÓJ KRÓLESTWA HAWAJÓW (1810-1893)

ISBN: 978-83-7666-716-4

255 stron
format: B5
oprawa: miękka
Rok wydania: 2021

Hawaje to najmłodszy stan USA, powszechnie kojarzony z plażami, surferami i stożkami wulkanów. Jedynie nieliczni wiedzą, że przed 1893 r. na tych egzotycznych wyspach istniało niepodległe królestwo z konstytucją, parlamentem oraz rządem zorganizowanym na wzór europejski.

W książce w sposób kompleksowy zostały przedstawione zagadnienia ustroju politycznego Królestwa Hawajów, tematu nieobecnego dotychczas w polskim piśmiennictwie. Omawiając powstające na wyspach instytucje ustrojowe, autorzy starali się znaleźć odpowiedź na pytanie, w jakim stopniu stanowiły one rozwiązania oryginalne, a w jakim zostały przejęte z innych państw. Okazuje się, że w kraju, którego mieszkańcy jeszcze na początku XIX w. czcili dawnych bogów, przestrzegali surowych tabu, dopuszczali wielożeństwo i kazirodztwo, już kilkadziesiąt lat później obowiązywały - i to w praktyce, a nie jedynie formalnie - instytucje prawne zaskakująco dojrzałe, w tym opisane w konstytucji wotum nieufności.

Podstawę opracowania stanowiły źródła - teksty czterech konstytucji Królestwa Hawajów, trzech aktów organicznych oraz ustaw, materiały z prac parlamentarnych, pamiętniki, wspomnienia - jak również piśmiennictwo (głównie anglojęzyczne) poświęcone dziejom i prawu Hawajów.

SPIS TREŚCI

Wstęp

Rozdział I. Rys historyczny
1. Uwagi wstępne
2. Hawaje przed zjednoczeniem
3. Od zjednoczenia państwa do pierwszej konstytucji
4. Od pierwszej konstytucji do śmierci Kamehamehy III
5. Panowanie Kamehamehy IV i Kamehamehy V
6. Panowanie Lunalilo i Kalakauy
7. Panowanie i detronizacja Lili‘uokalani
8. Uwagi końcowe

Rozdział II. Akty ustrojowe Królestwa Hawajów
1. Uwagi wstępne
2. Deklaracja Praw z 1839 r.
3. Konstytucja z 1840 r.
4. Akty organiczne
5. Konstytucja z 1852 r.
6. Konstytucja z 1864 r.
7. Konstytucja z 1887 r.
8. Uwagi końcowe

Rozdział III. Konstytucyjna regulacja praw człowieka i obywatela
1. Hawajskie Deklaracje Praw
2. Prawa obywatelskie w Deklaracji Praw i konstytucji z 1840 r.
3. Deklaracje Praw zawarte w konstytucjach z 1852, 1864 i 1887 r.
4. Uwagi końcowe

Rozdział IV. Król Hawajów
1. Uwagi wstępne
2. Istota władzy monarszej według przepisów ustaw zasadniczych
3. Zasady sukcesji tronu
4. Król a parlament
5. Król a egzekutywa
6. Król a wymiar sprawiedliwości
7. Uprawnienia władcy w sytuacjach nadzwyczajnych
8. Uwagi końcowe

Rozdział V. Władza wykonawcza
1. Uwagi wstępne
2. Rząd jako organ kolegialny
3. Kuhina nui i premier
4. Ministrowie
5. Odpowiedzialność polityczna rządu i ministrów
6. Odpowiedzialność prawna ministrów
7. Tajna Rada
8. Zarząd terytorialny
9. Uwagi końcowe

Rozdział VI. Władza ustawodawcza
1. Uwagi wstępne
2. Struktura hawajskiego parlamentu
3. Wodzowie
4. Reprezentanci ludu
5. Konstytucyjna regulacja funkcjonowania izb
6. Status prawny parlamentarzystów
7. Uprawnienia prawodawcze parlamentu i droga ustawodawcza
8. Uprawnienia parlamentu wobec egzekutywy
9. Skład parlamentu i system partyjny
10. Działalność parlamentu
11. Uwagi końcowe

Rozdział VII. Wymiar sprawiedliwości
1. Uwagi wstępne
2. Organizacja sądów
3. Sąd Najwyższy
4. Sędziowie i gwarancje ich niezawisłości
5. Postępowanie sądowe według przepisów ustaw zasadniczych
6. Prawo karne i cywilne
7. Uwagi końcowe

Zakończenie

Bibliografia