SZUM CZYLI SKĄD SIĘ BIORĄ BŁĘDY W NASZYCH DECYZJACH

ISBN: 978-83-8008-962-4

517 stron
format: A5
oprawa: miękka
Rok wydania: 2022

Najnowsza książka uznanego psychologa, jednego z najwybitniejszych myślicieli współczesności Daniela Kahnemana (m.in. autora bestselleru Pułapki myślenia), który wraz z uznanymi naukowcami Olivierem Sibonym i Cassem R. Sunsteinem podejmuje temat szumu, czyli rozbieżności w osądach. Autorzy z jednej strony analizują pojęcie tendencyjności, a z drugiej szumu, który wpływa na rozbieżności w decyzjach fachowców rozpatrujących oddzielnie te same sprawy. Pokazują szkodliwe skutki szumu na różnych polach: w medycynie, prawie, prognozach ekonomicznych, kryminalistyce, decyzjach bankowych, ochronie dzieci, recenzjach występów, doborze pracowników. Gdziekolwiek jest osąd, tam jest szum. Jednak najczęściej ludzie i organizacje nie są tego świadomi. Zaniedbują szum. Dzięki prostym środkom zaradczym można zredukować zarówno szum, jak i stronniczość, a w efekcie podejmować lepsze decyzje.

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie. Dwa rodzaje błędów

Część pierwsza. Jak znaleźć szum

1. Zbrodnia i zaszumiona kara
Jak zmniejszyć szum w wyrokach
Jak mówić o szumie w orzecznictwie karnym

2. Szum w systemie
Loteria będąca źródłem szumu
Audyty szumu ujawniają istnienie szumu systemowego
Niepożądane rozbieżności a pożądana różnorodność
Złudzenie jednomyślności
Jak mówić o szumie systemowym w firmie ubezpieczeniowej

3. Decyzje wyjątkowe
Decyzje wyjątkowe a decyzje powtarzalne
Szum w decyzjach wyjątkowych
Kontrolowanie szumu w decyzjach wyjątkowych
Jak mówić o decyzjach wyjątkowych

Część druga. Twój umysł to instrument pomiarowy

4. Kwestie osądu
Doświadczenie osądu: przykład
Co jest celem osądu: sygnał wewnętrzny
Jak oceniamy osądy: produkt i proces
Osądy oceniające
Dlaczego szum jest problemem
Szum - niepożądany, ale mierzalny
Jak mówić o fachowych osądach

5. Mierzenie błędu
Czy firma GoodSell powinna zmniejszyć szum?
Średnia kwadratów
Równania błędu
Koszt szumu
Jak mówić o równaniu błędu

6. Analiza szumu
Audyt szumu w orzecznictwie karnym
Sprawiedliwe wyroki
Loteria sądowa
Niektórzy sędziowie są surowi: szum poziomowy
Sędziowie się różnią: szum prawidłowościowy
Części składowe szumu
Jak mówić o analizie szumu

7. Szum sytuacyjny
Druga loteria
Mierzenie szumu sytuacyjnego
Jedna osoba to już tłum
Źródła szumu sytuacyjnego
Ocena rozmiarów szumu sytuacyjnego
Szum sytuacyjny - przyczyny wewnętrzne
Jak mówić o szumie sytuacyjnym

8. Jak grupy wzmacniają szum
Szum w muzyce
Nie tylko ściągnięcia utworów
Kaskady
Polaryzacja grupy
Jak mówić o decyzjach grupowych

Część trzecia. Szum w osądach prognostycznych

9. Osądy i modele
Osąd czy formuła?
Meehl: Optymalny model jest lepszy od ciebie
Goldberg: Model ciebie będzie lepszy od ciebie
Jak mówić o osądach i modelach

10. Reguły wolne od szumu
Więcej prostoty: solidne i piękne
Jeszcze więcej prostoty: proste reguły
Większa złożoność: ku uczeniu się maszynowemu
Przykład: lepsze decyzje o zwolnieniach za kaucją
Dlaczego nie korzystamy częściej z reguł?
Jak mówić o regułach i algorytmach

11. obiektywna niewiedza
Obiektywna niewiedza
Nadmierna pewność siebie medialnych ekspertów
Kiepskie osądy ludzkie i niewiele lepsze modele
Negowanie niewiedzy
Jak mówić o obiektywnej niewiedzy

12. Dolina normalności
Przewidywanie kolei życiowych
Rozumienie a przewidywanie
Myślenie przyczynowe
Rozumienie w dolinie normalności
Spojrzenie od wewnątrz i z zewnątrz
Jak mówić o granicach rozumienia

Część czwarta. Jak powstaje szum

13. Heurystyki, błędy poznawcze, tendencyjność oraz szum
Diagnozowanie błędów poznawczych
Zastępowanie
Błąd przesądzenia
Nadmierna spójność
Błędy poznawcze powodują szum
Jak mówić o heurystykach, błędach poznawczych, tendencyjności i szumie

14. Operacja dopasowywania
Dopasowywanie i spójność
Dopasowywanie intensywności
Błąd w dopasowywaniu prognoz
Szum przy dopasowywaniu, czyli ograniczenia osądów bezwzględnych
Jak mówić o dopasowywaniu

15. Skale
Hipoteza oburzenia
Szum w skalach
Dolary i kotwice
Jak mówić o roli skal pomiarowych

16. Prawidłowości
Problemy: trudne i łatwe
Szum prawidłowościowy: zjawisko stabilne czy przelotne?
Analogia do osobowości
Jak mówić o szumie prawidłowościowym

17. Źródła szumu
Części składowe szumu
Mierzenie części składowych
Wyjaśnianie błędów
Szum jest statystyczny
Jak mówić o źródłach szumu

Część piąta. Jak ulepszać osądy

18. Lepsze osądy dzięki lepszym osobom
Różnica między ekspertami a ekspertami na podstawie respektu
Inteligencja
Styl poznawczy
Jak mówić o osobach lepszych w formułowaniu osądów

19. Eliminowanie błędów poznawczych i higiena decyzyjna
Redukowanie tendencyjności: po fakcie i zawczasu
Ograniczenia w redukowaniu tendencyjności
Obserwator decyzji
Ograniczanie szumu: higiena decyzyjna
Jak mówić o redukowaniu błędów poznawczych i higienie
decyzyjnej

20. Sekwencjonowanie informacji w kryminalistyce
Odciski palców
Szum sytuacyjny w analizie daktyloskopijnej
Błąd potwierdzenia w kryminalistyce
Pewien poziom szumu - ale jaki poziom błędu?
Słuchanie szumu
Sekwencjonowanie informacji
Jak mówić o kontrolowaniu informacji

21. Selekcja i agregacja w prognozowaniu
Ulepszanie prognoz
GoodJudgmentProject
Nieustająca wersja beta
Szum i tendencyjność w prognozowaniu
Gdzie sprawdza się dobór i agregowanie osądów
Jak mówić o doborze i agregowaniu

22. Wytyczne w medycynie
Horyzonty zagadnienia
Mniej szumu w pracy lekarzy: wartość wytycznych
Przygnębiający przypadek psychiatrii
Jak mówić o wytycznych w medycynie

23. Definiowanie skali przy ocenianiu wyników w pracy
Zadanie wymagające osądu
Jedna czwarta sygnału, trzy czwarte szumu
Problem od dawna znany, ale nie rozwiązany
Pochwała osądów relatywnych
Rankingi - tak, wymuszanie - nie
Co dalej?
Jak mówić o określaniu skali

24. Struktury w systemie rekrutacji
Niebezpieczeństwa związane z rozmową o pracę
Szum w rozmowach o pracę
Psychologia osoby prowadzącej rozmowę
Lepszy dobór pracowników dzięki strukturyzacji
Jak mówić o strukturze w procesach rekrutacji

25. Metoda analiz pośrednich (MAP)
Pierwsze spotkanie. Uzgodnienie podejścia
Druge spotkanie. Ustalenie analiz pośrednich
Zespół transakcyjny
Spotkanie decyzyjne
Metoda analiz pośrednich a decyzje powtarzające się
Co zmienia metoda analiz pośrednich
Jak mówić o podejściu MAP

Część szósta. Optymalny poziom szumu

26. Koszty ograniczania szumu
Mniej szumu, więcej błędów?
Algorytmy: wolne od szumu, ale tendencyjne
Jak mówić o kosztach ograniczania szumu

27. Godność
Zmieniające się wartości
Naginanie reguł, obchodzenie zasad
Odstraszanie i awersja do ryzyka
Kreatywność, morale i nowe pomysły
Jak mówić o godności

28. Reguły czy standardy?
Podziały i niewiedza
Szefowie i kontrolowanie podwładnych
Powrót uciśnionych
Ramy
Szum prawnie zakazany?
Jak mówić o regułach i standardach

Podsumowanie i wnioski. Jak poważnie podejść do szumu
Osądy
Błędy: tendencyjność i szum
Mierzenie tendencyjności i szumu
Szum jest problemem
Rodzaje szumu
Psychologia osądów i szumu
Niesłyszalny szum
Jak ograniczać szum (a także tendencyjność)
Ile powinno być szumu?

Epilog. Świat bardziej wolny od szumu

Załącznik A. Jak przeprowadzić audyt szumu

Załącznik B. Checklista obserwatora decyzji

Załącznik C. Korygowanie prognoz

Podziękowania

Przypisy

Indeks

O autorach