PRAWO UNII EUROPEJSKIEJ JĘZYKI STRUKTURY DZIAŁANIE W PRAKTYCE

ISBN: 978-83-8198-817-9

754 stron
format: B5
oprawa: miękka
Rok wydania: 2020

Książka przedstawia, na przykładzie szeroko poprowadzonej analizy prawa Unii Europejskiej, zagadnienie stosowania prawa traktowanego jako szczególny system komunikacyjny. Do tego celu zastosowano w niej system pojęć i koncepcji z zakresu szeroko rozumianej semiotyki prawa.

Analiza prawa Unii Europejskiej w tej mierze jest o tyle szczególna, że jest ono wyrażone w 24 różnych językach autentycznych. Te - w ujęciu prawodawcy unijnego - tworzą jednolity system komunikacji, co ma znaczenie także wtedy, gdy prawo unijne jest stosowane w praktyce - owa wielojęzyczność tego prawa ma przecież duże znaczenie dla interpretacji tekstu prawnego każdego aktu normatywnego wydawanego przez instytucje, organy i agencje UE.

Głównym celem monografii jest opis mechanizmów stosowania prawa unijnego za pomocą narzędzi semiotyki, a więc pokazanie, jak ono działa w warstwie słownictwa, składni oraz w odniesieniu do zapewnienia mu pożądanej skuteczności w krajowej przestrzeni prawnej, np. przez sądy oraz organy administracji.

Książka jest podzielona na dwie obszerne części. Pierwsza dotyczy teorii ogólnej, w tym wprowadzenia do semiotyki systemu prawnego Unii Europejskiej.
Książka zawiera liczne wykresy i rysunki w sposób obrazowy przedstawiające trudne zagadnienia związane z teorią języka, teorią komunikacji, wzajemnym oddziaływaniem na siebie polityki i prawa, a także kwestie związane z odkodowywaniem normy prawnej w skomplikowanych sytuacjach zróżnicowania językowego Unii Europejskiej.

Publikacja stanowi cenną pomoc dla prawników-praktyków, którzy w swojej pracy zawodowej często mierzą się z komplikacjami związanymi z różnym znaczeniem autentycznych wersji językowych aktów prawnych UE, a także dla tłumaczy języków urzędowych UE oraz tłumaczy przysięgłych.

SPIS TREŚCI

Wstęp

Część I. Teoria ogólna
Rozdział I. Podstawowe pojęcia semiotyki prawa
1. Semiotyka i model semiozy
2. Język jako pierwotne tworzywo prawa
2.1. Język jako przedmiot badań semiotyki
2.2. Prawo jako ramy semiozy
2.3. Kwestia kompozycjonalności języka a norma prawna
2.4. Kwestia jednolitości języka prawa
2.5. Kontekstualna katafatyczność języka prawa
3. Semiotyka systemowa prawa
3.1. Prawo jako system semiotyczny
3.2. Semiotyka prawa a teoria prawa
3.3. Interpretacja kodów prawnych
3.4. Epistemiczne wspólnoty wykładni
3.5. Pragmatyka prawa
4. Istota i funkcje ram interpretacji w zastosowaniach prawniczych
5. Modelowanie w polityce prawa - pragmatyka prawa w praktyce
5.1. Normatywność prawa jako zagadnienie pragmatyczne
5.2. Polityka prawa jako czynnik ładu pragmatycznego

Rozdział II. Jedność i jednolitość prawa
1. Jedność i jednolitość prawa jako ogólne kategorie ładu legislacyjnego
2. Jednolitość językowego znaczenia przepisów prawa
2.1. Jednolitość znaczenia językowego
2.2. Jednolitość znaczenia przepisów prawnych
2.3. Jednolitość wielojęzycznego prawa a wyrażenia nieostre
3. Kwestia jedności systemowej i jednolitości prawa krajowego i
międzynarodowego
4. Jedność i jednolitość proceduralna prawa
5. Jednolitość prawa w warunkach jego wielojęzycznej reprodukcji
- zagadnienia ogólne
5.1. Monoglosja i multiglosja w prawie
5.2. Teoria tłumaczenia a reprodukcja tekstów prawnych w reżimie
multiglosji
5.2.1. Istota tłumaczenia a wielojęzyczna reprodukcja tekstów
prawnych
5.2.2. Ekwiwalencja w tłumaczeniu
5.2.3. Znaczenie kontekstu dla tłumaczenia i ukierunkowanie
ekwiwalencji

Część II. Semiotyka systemu prawnego Unii Europejskiej
Rozdział III. Mechanizmy tworzenia i stosowania prawa
Unii Europejskiej jako mechanizmy semiotyczne
1. Auctoritas prawa Unii Europejskiej
2. Prawo Unii Europejskiej po wejściu w życie Traktatu z Lizbony
2.1. Systemowe podziały strukturalne: pierwotność i wtórność prawa
unijnego
2.2. Ogólne zasady prawa unijnego
2.3. Traktaty prawa wtórnego a koncepcja kompetencji powierzonych
2.4. Systematyka aktów prawa wtórnego i kryteria ich wyboru jako
formuły wypowiedzi prawodawczej
2.5. Rozporządzenia prawa unijnego
2.6. Dyrektywy prawa unijnego
2.6.1. Illokucyjność i perlokucyjność dyrektyw
2.6.2. Effet utile dyrektyw jako alternatywna forma dyskursu
2.6.3. Interpr?tation conforme dyrektyw jako swoista postać
dialogu intersemiotycznego
2.6.4. Sperrwirkung jako zderzenie podmiotowych kompetencji
wobec systemu prawa
2.6.5. Incydentalny skutek bezpośredni dyrektyw
2.7. Decyzje prawa unijnego
2.8. Tak zwane miękkie prawo
2.8.1. Istota miękkiego prawa i jego zasadnicze formy
komunikacyjne
2.8.2. Nazwane akty miękkiego prawa: opinie i zalecenia
2.8.3. Nienazwane akty miękkiego prawa
2.8.4. Prawna skuteczność miękkiego prawa
2.9. Porozumienia międzyinstytucjonalne
3. Model dyskursywny tworzenia prawa Unii Europejskiej
3.1. Główni protagoniści procesu
3.1.1. Kształt dyskursu
3.1.2. Rada Europejska
3.1.3. Rada Unii Europejskiej
3.1.4. Komisja Europejska
3.1.5. Parlament Europejski i procesy podejmowania decyzji
z jego udziałem
3.1.6. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
3.1.7. Parlamenty narodowe
3.1.8. Obywatele Unii Europejskiej

Rozdział IV. Wielojęzyczność prawa Unii Europejskiej: przejawy
i skutki
1. Wstęp: Aksjologia prawnego uznania różnorodności językowej w Unii
Europejskiej
2. Podstawy prawne i formuły realizacji różnorodności językowej w Unii
Europejskiej
2.1. Ogólne ramy
2.2. Status języków etnicznych a Karta Praw Podstawowych Unii
Europejskiej
2.3. Przejawy wielojęzyczności Unii Europejskiej w metaskali: polityka
językowa
3. Regulacja prawna reżimu językowego Unii Europejskiej
3.1. Prawna kategoryzacja języków w Unii Europejskiej - podział
według statusu w prawie Unii Europejskiej
3.2. Języki autentyczne Traktatów i innych tekstów prawa Unii
Europejskiej
3.3. Reżim językowy Unii Europejskiej w świetle prawa wtórnego:
Rozporządzenie Nr 1
3.4. Kwestia tłumaczeń na języki urzędowe państw członkowskich
niemające statusu języków urzędowych Unii Europejskiej
3.5. Reżim językowy Parlamentu Europejskiego
3.6. Reżim językowy Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
3.7. Zagadnienie praktyczne: tzw. języki pivot
3.8. Reżim językowy innych organów Unii Europejskiej i jednostek
ustanowionych na mocy prawa unijnego
3.9. Porządek językowy Unii a dysfunkcje komunikacyjne jej instytucji
i organów
3.10. Reżim językowy komunikacji pomiędzy organami administracji
publicznej państw członkowskich wynikający z prawa unijnego
4. Koszty wielojęzyczności Unii Europejskiej

Rozdział V. Strukturalne cechy systemu prawa Unii Europejskiej
jako ramy dyskursu
1. Treść roszczenia normatywnego prawa unijnego
2. Roszczenie strukturalne pionowe: nadrzędności prawa unijnego
3. Rola zasad ogólnych w modelu stosowania prawa Unii Europejskiej
3.1. Systemowa pozycja zasad ogólnych
3.2. Przykład: stosowanie zasady proporcjonalności
3.3. Zasady ogólne prawa unijnego a prawa podstawowe
4. Szczególne zasady interpretacji prawa unijnego
4.1. Metody i narzędzia interpretacji prawa unijnego: teleologiczny
i metateleologiczny program wykładni
4.2. Szczególne metody interpretacji prawa unijnego: wykładnia
w warunkach wielojęzyczności źródeł prawa
4.3. Wykładnicze funkcje preambuły unijnego tekstu prawnego
5. Wykładnia inherentnie kontekstualna w ramach dyskursu systemów
prawnych
5.1. Wzajemna kontekstualizacja prawa unijnego i prawa krajowego
5.2. Kontekstualizacja innych porządków konwencyjnych w prawie
unijnym
5.2.1. Zasadnicze ramy kontekstualizacji
5.2.2. Kontekstualizacja porządku unijnego i Europejskiej
Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności
5.2.3. Relacje prawa Unii Europejskiej do innych porządków
konwencyjnych: przypadek Karty Narodów Zjednoczonych
5.2.4. Relacja prawa Unii Europejskiej i innych porządków
konwencyjnych: przypadek porządku prawnego Światowej
Organizacji Handlu
6. Dyskurs międzysystemowy na tle effet utile
7. Relacje proceduralne. Przykład programów leniency
8. Relacje międzysystemowe w kontekście zasad praworządności
wewnętrznej: kwestia stosowania art. 7 TUE
9. Relacja semantyczna: względna autonomia pojęć prawnych prawa Unii
Europejskiej
9.1. Autonomia semantyczna a jedność i jednolitość prawa Unii
Europejskiej
9.2. Autonomia niereferencyjna a autonomia referencyjna
9.2.1. Autonomia niereferencyjna w orzecznictwie Trybunału
Sprawiedliwości
9.2.2. Autonomia referencyjna w orzecznictwie Trybunału
Sprawiedliwości

Rozdział VI. Wielojęzyczność prawa Unii Europejskiej a roszczenie
jednolitości prawa
1. Roszczenie jednolitości językowej prawa unijnego w jego wykładni
2. Prawo Unii Europejskiej jako rama subsumcji
3. Jednolitość znaczenia językowego a idiomatyczność języka
w kontekście prawa Unii Europejskiej
3.1. Idiomatyczność wyrażeń języka prawnego i różnice otwartości
języków
3.2. Szczególne cechy modelu semiozy prawa unijnego jako czynnik
ujednolicający
4. Replikacja tekstów prawa Unii Europejskiej
4.1. Replikacja tekstów prawa Unii Europejskiej jako reprodukcja,
a nie tłumaczenie
4.2. Replikacja językowa tekstów prawa Unii Europejskiej jako proces
intersemiotycznego transferu
4.3. Replikacja tekstów prawnych Unii Europejskiej a zjawisko
interferencji językowej
4.4. Przepisy prawa unijnego we wzajemnym dialogu referencyjnym
4.5. Normatywne teksty metajęzykowe UE a języki systemów prawnych
państw członkowskich
4.6. Reprodukcja w ujęciu formalnym: poetyka, składnia i typografia
tekstów prawa Unii Europejskiej
5. Niespójność i niejednolitość językowa prawa Unii Europejskiej
5.1. Niespójność i niejednolitość językowa prawa Unii Europejskiej
a jedność sensu jej aktów prawnych
5.2. Modele eliminacji niespójności wersji językowych aktów prawnych
5.3. Model interpretacji unijnych reguł nomenklatury towarowej
5.4. Model wykładni a komunikacyjna jakość przepisów prawa
unijnego
5.5. Wykładnia w warunkach głębokiej proceduralnej niespójności
systemowej
5.6. Wykładnia prawa unijnego w warunkach niezgodności
ukształtowania zasobu normatywnego w poszczególnych językach
urzędowych UE
6. Interpretacja traktatów międzynarodowych prawa wtórnego
w warunkach niespójności językowej
7. Rola miękkiego prawa w redukcji przeszkód jednolitego stosowania
prawa unijnego
8. Kwestia różnorodności w jedności - zakres dopuszczalnej swobody
recepcji prawa unijnego w krajowych porządkach prawnych
9. Zróżnicowanie proceduralne wykonania prawa unijnego
9.1. Sądowa wykładnia prawa unijnego na poziomie krajowym
9.2. Proces harmonizacji procedur sądowych
10. Konwergencyjna rola oceny skutków regulacji (ang. Regulatory Impact
Analysis) - konwergencja ex ante i ambicje katafatyczne
10.1. Teoria modelu ogólnego
10.2. Model tworzenia prawa unijnego w świetle legislacyjnych
porozumień międzyinstytucjonalnych
Wnioski

1. Oktrojowana ekwiwalencja wszystkich wersji językowych aktów prawa
unijnego
2. Semiotyka wielojęzyczności prawa unijnego
3. Wielojęzyczność prawa Unii Europejskiej a jego jedność i jednolitość
4. Operacyjne wyróżnicowanie acquis de l‘Union a model jego komunikacji
5. Formuły dialogu międzysystemowego
6. Model wykładni jako model wielojęzykowego dyskursu
Summary
Wykaz skrótów
Wykaz aktów prawnych
Bibliografia
Indeks osób
Indeks rzeczowy