PRAWO MEDYCZNE DLA LEKARZY WYBRANE ZAGADNIENIA

Wykaz aktów prawnych i użytych skrótów

Od autorów

Rozdział 1. Zasady i warunki wykonywania zawodu lekarza i
lekarza dentysty
1.1. Definicja i zakres prawa medycznego
1.2. Podstawowe wiadomości o źródłach prawa medycznego
1.2.1. Pozostałe regulacje
1.2.2. Orzecznictwo sądowe
1.3. Podstawowe pojęcia
1.4. Znaczenie etyki w działalności zawodowej lekarza
1.5. Przynależność do samorządu zawodowego lekarzy i lekarzy dentystów
1.5.1. Organy samorządu
1.5.2. Rejestr lekarski
1.5.3. Centralny Rejestr Lekarzy
1.5.4. Prawa i obowiązki członka izby lekarskiej
1.5.5. Uchwały organów izb lekarskich
1.6. Definicja zawodu lekarza
1.7. Prawo wykonywania zawodu
1.7.1. Znajomość języka polskiego
1.7.2. Procedura przyznania prawa wykonywania zawodu
1.7.3. Uprawnienie do wykonywania niektórych czynności przez lekarzy
cudzoziemców
1.7.4. Uprawnienia lekarza w trakcie stażu podyplomowego
1.7.5. Niezdolność do wykonywania zawodu z przyczyn zdrowotnych
1.7.6. Zawieszenie prawa wykonywania zawodu
1.7.7. Utrata prawa wykonywania zawodu lekarza
1.8. Podstawowe zasady wykonywania zawodu
1.8.1. Aktualny stan wiedzy medycznej
1.8.2. Obowiązek doskonalenia zawodowego
1.8.3. Ponad 5-letnia przerwa w wykonywaniu zawodu
1.8.4. Niedostateczne przygotowanie zawodowe
1.8.5. Dostępne metody i środki
1.8.6. Swoboda działań zawodowych
1.8.7. Należyta staranność
1.9. Autonomia lekarska a prawo i obowiązek udzielania pomocy
1.9.1. Odmowa lub odstąpienie od leczenia
1.9.2. Wyłączna kompetencja lekarza
1.9.3. Powody odmowy lub odstąpienia od leczenia
1.9.4. Warunki formalne
1.9.5. Odmowa przyjęcia dziecka do szpitala
1.9.6. Klauzula sumienia
1.9.7. Wolność sumienia
1.9.8. Warunki prawne stosowania klauzuli sumienia
1.10. Telemedycyna
1.11. Udzielanie świadczeń zdrowotnych bez uprawnień jako przestępstwo
Komentarz doświadczonego lekarza
Pytania testowe

Rozdział 2. Recepty, skierowania i zlecenia na wyroby medyczne
oraz opinie i orzeczenia o stanie zdrowia
2.1. Recepty
2.1.1. E-recepta
2.1.2. Recepta w postaci papierowej
2.1.3. Treść recepty
2.1.4. Ilość i termin realizacji
2.1.5. Recepta pro auctore i pro familiae
2.1.6. Recepta transgraniczna
2.1.7. Recepta na leki refundowane
2.1.8. Upoważnienie do wystawienia recept
2.1.9. Przekazanie recepty
2.1.10. Zgłoszenie działania niepożądanego produktu leczniczego
2.1.11. Zakaz sprzedaży produktów leczniczych
2.2. Skierowania
2.2.1. Skierowanie na świadczenia finansowane ze środków publicznych
2.2.2. Termin ważności skierowania
2.2.3. Dane na skierowaniu
2.2.4. E-skierowanie i skierowanie w postaci papierowej
2.2.5. E-skierowanie na szczepienie przeciw COVID-19
2.3. Zlecenia na zaopatrzenie w wyroby medyczne
2.4. Opiniowanie na potrzeby wymiaru sprawiedliwości
2.4.1. Lekarz sądowy
2.4.2. Biegły sądowy
2.4.3. Opiniowanie sądowo-psychiatryczne w sprawach karnych
2.4.4. Opinia dotycząca osoby zatrzymanej przez Policję
2.4.5. Opinia dotycząca oskarżonego
2.5. Czasowa niezdolność do pracy
Komentarz doświadczonego lekarza
Pytania testowe

Rozdział 3. Dokumentacja medyczna
3.1. Wprowadzenie
3.1.1. Definicje użytkowe
3.1.2. Pojęcie dokumentu
3.2. Rodzaje i zakres dokumentacji medycznej
3.2.1. Klasyfikacje dokumentacji medycznej
3.2.2. Dokumentacja w ramach praktyki zawodowej
3.3. Sposoby prowadzenia dokumentacji medycznej
3.3.1. Warunki prowadzenia dokumentacji w postaci elektronicznej
3.3.2. Warunki prowadzenia dokumentacji w postaci papierowej
3.3.3. Zasady wspólne prowadzenia dokumentacji
3.4. Elektroniczna dokumentacja medyczna (EDM)
3.5. Przechowywanie dokumentacji medycznej
3.5.1. Przechowywanie dokumentacji po zaprzestaniu prowadzenia działalności
3.5.2. Warunki przechowywania dokumentacji
3.6. Prawo dostępu pacjenta do dokumentacji medycznej
3.6.1. Zakres prawa dostępu do dokumentacji medycznej
3.6.2. Upoważnienie do dostępu do dokumentacji medycznej
3.6.3. Zakres, treść i forma upoważnienia
3.7. Udostępnianie dokumentacji medycznej
3.7.1. Osoby i podmioty uprawnione do dostępu
3.7.2. Tryb udostępniania dokumentacji
3.7.3. Weryfikacja uprawnień
3.7.4. Formy (sposoby) udostępnienia
3.7.5. Dokumentacja przesłana poprzez e-mail
3.7.6. Wydanie dokumentacji medycznej Policji
3.7.7. Wydanie dokumentacji medycznej na skutek przeszukania
3.7.8. Wykaz udostępnień
3.7.9. Udostępnianie dokumentacji po śmierci pacjenta
3.8. Role i funkcje dokumentacji medycznej
Komentarz doświadczonego lekarza
Pytania testowe

Rozdział 4. Tajemnica lekarska
4.1. Wprowadzenie
4.2. Tajemnica lekarska po śmierci pacjenta
4.3. Wyłączenia z obowiązku tajemnicy lekarskiej
4.3.1. Wyjątek: niebezpieczeństwo dla życia, zdrowia
pacjenta lub osób trzecich
4.3.2. Wyjątek: zgoda pacjenta
4.3.3. Tajemnica lekarska w kontaktach z dziennikarzami
4.4. Prawo do ujawniania informacji o stanie zdrowia pacjenta
4.5. Obowiązek zawiadomienia o przestępstwie
4.5.1. Przemoc w rodzinie
4.5.2. Obowiązek zawiadomienia o przestępstwie
4.6. Tajemnica lekarska w kontaktach z mediami
4.7. Lekarz jako świadek
4.7.1. Lekarz jako świadek w sprawie cywilnej
4.7.2. Lekarz jako świadek w sprawie karnej
4.7.3. Obowiązek stawiennictwa
4.7.4. Prawo do odmowy składania zeznań
4.7.5. Odmowa ze względu na szczególnie bliski stosunek osobisty
4.7.6. Odmowa odpowiedzi na pytanie
4.7.7. Zakaz składania zeznań
4.7.8. Obowiązek mówienia prawdy
4.7.9. Protokół przesłuchania
4.7.10. Zeznania przed rzecznikiem odpowiedzialności zawodowej
4.8. Odpowiedzialność prawna za naruszenie tajemnicy lekarskiej
4.8.1. Składanie zeznań jako przewinienie zawodowe
4.8.2. Odpowiedzialność cywilna
4.8.3. Odpowiedzialność karna
Komentarz doświadczonego lekarza
Pytania testowe

Rozdział 5. Uprawnienia lekarza
5.1. Ochrona i pomoc prawna organów izb lekarskich
5.1.1. Pomoc prawna
5.1.2. Świadczenia socjalne
5.1.3. Składki członkowskie - możliwość zwolnienia
5.1.4. Pomoc psychologiczna - pełnomocnik do spraw zdrowia lekarzy
i lekarzy dentystów
5.2. Prawo do ochrony należnej jak funkcjonariuszowi publicznemu
5.3. Prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci
i dobrego imienia
5.4. Naruszenie godności i dobrego imienia lekarza w Internecie - możliwe
środki reakcji prawnej
5.4.1. Zawiadomienie wydawcy strony internetowej
5.4.2. Nie warto dyskutować z wydawcą - uwaga na tajemnicę lekarską!
5.4.3. Ustalenie autora obraźliwego wpisu w Internecie
5.4.4. Pomówienie w Internecie - środki reakcji prawnokarnej
5.4.5. Podsumowanie
5.5. Lekarz jako pokrzywdzony w sprawie karnej
5.6. Prawo do bezpiecznych warunków pracy - środki ochrony indywidualnej
5.6.1. Kiedy i jakie środki ochrony indywidualnej należy stosować
5.6.2. Środki prawne w przypadku niezapewnienia właściwych środków
ochrony indywidualnej
5.6.3. Brak możliwości powstrzymania się od pracy w przypadku braku
środków ochrony indywidualnej
Komentarz doświadczonego lekarza
Pytania testowe

Rozdział 6. Prawa pacjenta
6.1. Wprowadzenie
6.2. Prawo do świadczeń opieki zdrowotnej
6.2.1. Uprawnienie konstytucyjne
6.2.2. Świadczenia finansowane ze środków publicznych
6.2.3. Świadczenia gwarantowane
6.2.4. Dostęp do świadczeń
6.2.5. Pacjent w stanie nagłym
6.2.6. Świadczenia udzielane poza kolejnością
6.2.7. Prawo do świadczeń odpowiedniej jakości
6.3. Prawo do informacji
6.3.1. Informacja o prawach pacjenta
6.3.2. Informacja o rodzaju i zakresie udzielanych świadczeń
6.3.3. Wybrane informacje z regulaminu organizacyjnego
6.3.4. Obowiązki informacyjne w przypadku umowy z NFZ
6.4. Prawo do informacji przed wyrażeniem zgody na leczenie
6.4.1. Zrozumiała informacja
6.4.2. Forma udzielenia informacji
6.4.3. Alternatywne metody
6.4.4. Ryzyko oraz dające się przewidzieć następstwa
6.4.5. O skutkach odmowy lub przerwania leczenia
6.4.6. "Przywilej" terapeutyczny
6.4.7. Zrzeczenie się prawa do informacji
6.5. Prawo do wyrażenia świadomej zgody na leczenie
6.5.1. Rodzaje zgody na leczenie
6.5.2. Forma zgody na leczenie
6.5.3. Rozszerzenie zakresu zgody
6.5.4. Oświadczenie pacjenta na przyszłość
6.6. Działanie bez zgody pacjenta
6.6.1. Przypadek nagły
6.6.2. Nagły zabieg operacyjny
6.6.3. Osadzony w zakładzie karnym
6.7. Prawo do "dyskusji" z lekarzem
6.7.1. Prawo do wniesienia sprzeciwu wobec
opinii lub orzeczenia lekarskiego
6.7.2. Postępowanie przed komisją lekarską
6.8. Prawo do poszanowania intymności i godności
6.8.1. Życzliwe traktowanie
6.8.2. Obecność innych osób podczas udzielania świadczeń
6.8.3. Obecność osoby bliskiej
6.8.4. Prawo do leczenia bólu
6.8.5. Prawo do godnego umierania
6.9. Prawo do prywatności
6.9.1. Treść i zakres
6.9.2. Ograniczenie prawa do kontaktu z innymi osobami
6.9.3. Prawo do dodatkowej opieki pielęgnacyjnej
6.9.4. Prawo do opieki duszpasterskiej
6.9.5. Monitoring pomieszczeń
6.10. Dane pacjenta jako dane osobowe
6.10.1. Podstawowe zasady przetwarzania danych
6.10.2. Przetwarzanie danych w dokumentacji medycznej
6.10.3. Cel przetwarzania; osoby uprawnione
6.10.4. Bezpieczeństwo danych osobowych przy kontaktach z pacjentem
6.10.5. Możliwe konsekwencje naruszenia zasad bezpieczeństwa ochrony
danych osobowych
6.11. Rzecznik Praw Pacjenta
6.11.1. Wszczęcie postępowania
6.11.2. Postępowanie w sprawach praktyk naruszających zbiorowe
prawa pacjentów
6.11.3. Rodzaje rozstrzygnięć spra
w prowadzonych przez Rzecznika Praw Pacjenta
6.11.4. Wystąpienie
6.11.5. Kary finansowe
6.11.6. Środki prawne przysługujące lekarzowi w postępowaniu
przed Rzecznikiem Praw Pacjenta
6.11.7. Przykładowa tematyka spraw rozstrzyganych przez Rzecznika
Praw Pacjenta
Komentarz doświadczonego lekarza
Pytania testowe

Rozdział 7. Szczególne świadczenia zdrowotne
7.1. Choroby zakaźne
7.1.1. Podstawowe pojęcia
7.1.2. Szczególne obowiązki
7.1.3. Obowiązki informacyjne
7.1.4. Przymus prawny
7.1.5. Obowiązek hospitalizacji, izolacji, izolacji w warunkach domowych,
kwarantanny i nadzoru epidemiologicznego
7.1.6. Szczepienia obowiązkowe
7.2. Przerywanie ciąży
7.2.1. Warunki dopuszczalności przerywania ciąży
7.2.2. Zgoda na zabieg przerwania ciąży
7.2.3. Osoby i podmioty uprawnione do przerywania ciąży
7.2.4. Sankcje karne
7.2.5. Badania prenatalne
7.3. Sztuczna prokreacja
7.3.1. Centra leczenia niepłodności
7.3.2. Zastosowanie komórek rozrodczych i zarodków w procedurze
medycznie wspomaganej prokreacji
7.3.3. Przeniesienie zarodków do organizmu biorczyni
7.3.4. Zarodek zdolny do prawidłowego rozwoju. Preimplantacyjna
diagnostyka genetyczna
7.3.5. Pobieranie komórek rozrodczych
7.3.6. Pobieranie, zastosowanie komórek rozrodczych
7.3.7. Dawstwo zarodka
7.3.8. Rejestr dawców komórek rozrodczych i zarodków
7.4. Zabiegi estetyczne
7.5. Ochrona zdrowia psychicznego
7.5.1. Prawa osoby z zaburzeniami psychicznymi
7.5.2. Badanie osoby z zaburzeniami psychicznymi
7.5.3. Przyjęcie do szpitala psychiatrycznego
7.5.4. Przyjęcie na obserwację
7.5.5. Przymus bezpośredni wobec osoby z zaburzeniami psychicznymi
7.5.6. Ocena zasadności zastosowania przymusu
7.5.7. Wypis ze szpitala
7.6. Przeciwdziałanie
i leczenie uzależnień
7.6.1. Leczenie alkoholizmu
7.6.2. Procedura sądowego zobowiązania do leczenia
7.6.3. Przeciwdziałanie narkomanii
7.7. Leczenie paliatywne i stany terminalne
7.8. Stwierdzenie zgonu
7.8.1. Osoby uprawnione i zobowiązane do stwierdzania zgonu
7.8.2. Zasady stwierdzania zgonu
7.8.3. Karta zgonu
7.8.4. Trwałe nieodwracalne ustanie czynności mózgu / nieodwracalne
zatrzymanie krążenia
7.8.5. Sekcja zwłok w szpitalu
7.9. Pobieranie i przeszczepianie komórek, tkanek i narządów
7.9.1. Wyłącznie w podmiotach leczniczych
7.9.2. Sprzeciw - domniemanie zgody dawcy
7.9.3. Pobranie od żywego dawcy
7.9.4. Kandydat na dawcę
7.9.5. Zakaz wynagrodzenia i zwrot kosztów
Pytania testowe

Rozdział 8. Eksperyment medyczny
8.1. Wprowadzenie
8.1.1. Kierujący eksperymentem medycznym
8.1.2. Badanie kliniczne produktu leczniczego
8.2. Eksperyment medyczny
8.2.1. Wniosek o wyrażenie opinii o projekcie eksperymentu medycznego
8.2.2. Komisja bioetyczna
8.2.3. Odwołanie od opinii komisji bioetycznej
8.2.4. Informacja przed wyrażeniem zgody
8.2.5. Zgoda na uczestnictwo
8.2.6. Zakazy oraz ograniczenia co do uczestnictwa
8.2.7. Eksperyment bez wymaganej zgody
8.2.8. Odpowiedzialność za szkody - obowiązkowe ubezpieczenie OC
8.2.9. Przerwanie eksperymentu
8.3. Badanie kliniczne produktu leczniczego
8.3.1. Warunki rozpoczęcia badania klinicznego
8.3.2. Prezes Urzędu Produktów Leczniczych
8.3.3. Prawa uczestnika badania klinicznego
8.3.4. Informacje przed wyrażeniem zgody przez uczestnika
8.3.5. Protokół badania klinicznego
8.3.6. Ubezpieczenie OC
8.3.7. Obowiązki badacza
8.3.8. Podstawowe obowiązki sponsora
8.3.9. Odstąpienie od prowadzenia badania klinicznego
8.3.10. Badania nieinterwencyjne
8.4. Przepisy karne
Pytania testowe

Rozdział 9. Wykonywanie zawodu lekarza w sytuacjach nadzwyczajnych
9.1. Wprowadzenie
9.1.1. Stan klęski żywiołowej
9.1.2. Stan epidemii
9.2. Możliwe ograniczenia wolności i praw w czasie stanu klęski żywiołowej
lub stanu epidemii
9.3. Skierowanie do pracy przy zwalczaniu epidemii
9.3.1. Odwołanie od decyzji o skierowaniu
9.3.2. Prawa osoby skierowanej do pracy
9.3.3. Lekarze stażyści, lekarze rezydenci
9.4. Skierowanie lekarza stażysty do innych zadań w czasie epidemii
9.4.1. Polecenie służbowe
9.4.2. Polecenie zmieniające
9.5. Polecenie Ministra Zdrowia - dodatek COVID-owy dla medyków
9.5.1. Bezpośredni kontakt
9.5.2. Wysokość dodatku
9.6. Klauzula "dobrego Samarytanina"
9.7. Bez przeszkolenia po ponad 5-letniej przerwie lub pomimo niedostatecznego
przygotowania zawodowego
9.8. Dopuszczenie do pracy lekarzy cudzoziemców spoza UE
9.8.1. Na określony zakres czynności zawodowych
9.8.2. Warunkowe prawo wykonywania zawodu
Komentarz doświadczonego lekarza
Pytania testowe

Rozdział 10. Odpowiedzialność cywilna
10.1. Wprowadzenie
10.1.1. Błąd medyczny
10.1.2. Naruszenie praw pacjenta
10.1.3. Przesłanki odpowiedzialności cywilnej
10.2. Odpowiedzialność cywilna a forma organizacyjno-prawna wykonywania
zawodu lekarza
10.2.1. Praktyka zawodowa; kontrakt
10.2.2. Umowa o pracę
10.3. Odpowiedzialność za czynności powierzone innym osobom
10.4. Naprawienie szkody
10.4.1. Zwrot kosztów
10.4.2. Renta "cywilna"
10.4.3. Zadośćuczynienie
10.4.4. Przeprosiny
10.4.5. Przyczynienie się poszkodowanego
10.5. Przedawnienie roszczeń majątkowych
10.6. Roszczenia cywilne a ubezpieczenie OC - praktyczne wskazówki postępowania wobec roszczenia
10.6.1. Minimalne sumy gwarancyjne
10.6.2. Współpraca z ubezpieczycielem
10.6.3. Zawarcie ugody z pacjentem
10.6.4. Mediacja
10.6.5. Odpowiedź na pozew
10.6.6. Pełnomocnicy
10.6.7. Wyrok zaoczny
10.7. Wpływ innych postępowań na odpowiedzialność cywilną
10.7.1. Wojewódzka komisja do spraw orzekania o zdarzeniach
medycznych
10.7.2. Procedura ustalenia zdarzenia medycznego
Pytania testowe

Rozdział 11. Odpowiedzialność karna
11.1. Wprowadzenie
11.1.1. Przestępstwo
11.1.2. Wykroczenie
11.1.3. Działanie umyślne i nieumyślne
11.2. Lekarz jako "gwarant"
11.3. Prawo do obrony
11.4. Strony postępowania karnego
11.5. Prawa i obowiązki podejrzanego
11.6. Środki karne oraz środki zapobiegawcze
11.6.1. Środki karne
11.6.2. Środki zapobiegawcze
11.7. Omówienie wybranych przestępstw
11.7.1. Nieumyślne spowodowanie śmierci
11.7.2. Spowodowanie uszczerbku na zdrowiu
11.7.3. Narażenie człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia
albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu
11.7.4. Zabieg leczniczy bez zgody
11.7.5. Fałsz intelektualny
Komentarz doświadczonego lekarza
Pytania testowe

Rozdział 12. Odpowiedzialność zawodowa
12.1. Wprowadzenie
12.1.1. Przewinienie zawodowe
12.1.2. Niezależność od innych postępowań
12.1.3. Strony postępowania
12.1.4. Domniemanie niewinności, zasada
in dubio pro reo
12.1.5. Zasada obiektywizmu
12.1.6. Swobodna ocena dowodów
12.1.7. Etapy postępowania
12.2. Czynności sprawdzające
12.2.1. Odmowa wszczęcia; umorzenie postępowania
12.2.2. Zażalenie na postanowienie
12.3. Postępowanie wyjaśniające
12.3.1. Zażalenie na przewlekłość
12.3.2. Przedstawienie zarzutów
12.3.3. Umorzenie postępowania
12.3.4. Końcowe zaznajomienie z materiałami
12.3.5. Wniosek o ukaranie
12.4. Prawa i obowiązki obwinionego
12.4.1. Inne uprawnienia obwinionego
12.4.2. Obowiązki obwinionego
12.5. Postępowanie przed sądem lekarskim
12.5.1. Jawność rozprawy
12.5.2. Skład sądu
12.5.3. Wyłączenie sędziego
12.5.4. Na sali rozpraw
12.5.5. Przewód sądowy
12.5.6. Protokół rozprawy
12.5.7. Końcowe głosy stron
12.5.8. Narada i głosowanie
12.6. Orzeczenie sądu lekarskiego
12.6.1. Katalog kar
12.6.2. Odwołanie od orzeczenia
12.7. Postępowanie po uprawomocnieniu się orzeczenia
12.7.1. Publikacja orzeczenia
12.7.2. Rejestr Ukaranych Lekarzy
12.7.3. Zatarcie skazania
Komentarz doświadczonego lekarza
Pytania testowe

Rozdział 13. Kontakt lekarza z mediami
13.1. Podstawowe zasady udzielania informacji przedstawicielom mediów
13.2. Autoryzacja materiału prasowego
13.3. Środki reakcji prawnej na nieprawdziwe informacje prasowe
13.3.1. Sprostowanie
13.3.2. Odpowiedzialność cywilna
13.3.3. Prawo do ochrony wizerunku
Komentarz doświadczonego lekarza
Pytania testowe

Rozdział 14. Co po stażu? Kontrakt, własny gabinet czy umowa o pracę -
wybrane zagadnienia
14.1. Praktyka lekarska
14.1.1. Działalność regulowana
14.1.2. Rodzaje praktyk
14.1.3. Wymogi prowadzenia praktyki
14.1.4. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej
14.1.5. Rejestr podmiotów wykonujących działalność leczniczą
14.2. Lekarz jako pracownik
14.2.1. Umowa o pracę
14.2.2. Uprawnienia i obowiązki pracownika
14.2.3. Czas pracy
14.2.4. Klauzula opt-out
14.2.5. Dyżur medyczny; pozostawanie w gotowości
14.2.6. Praca w godzinach nocnych
14.2.7. Odpoczynek
14.2.8. Odpowiedzialność materialna
14.3. Kontrakt lekarski (cywilnoprawny)
14.3.1. Wprowadzenie
14.3.2. Negocjacje kontraktu
14.3.3. Zakres i sposób udzielania świadczeń
14.3.4. Obowiązki lekarza
14.3.5. Grafik - harmonogram pracy
14.3.6. Sposoby ustalania wynagrodzenia
14.3.7. Kary umowne
14.3.8. Przerwa w świadczeniu usług
14.3.9. Rozwiązanie umowy
14.3.10. Odpowiedzialność finansowa
14.3.11. Zakaz konkurencji
14.4. O współpracy z NFZ
14.5. Lepiej pracować na umowie o pracę czy w ramach kontraktu?
Komentarz doświadczonego lekarza
Pytania testowe

Literatura uzupełniająca

Informacja o autorach