OCHRONA DZIEDZICTWA ARCHITEKTURY I URBANISTYKI DOKTRYNY TEORIA PRAKTYKA

ISBN: 978-83-7242-971-1

317 stron
oprawa: miękka
Rok wydania: 2019

" ... Z gigantycznej chmury problematyki architektonicznej, urbanistycznej, planistycznej i konserwatorskiej -bardzo dobrze sobie znanej z autopsji i literatury, autor umie kapitalnie wydobyć zjawiska pierwszoplanowe w sensie najwyższym - naukowym, a następnie zaprezentować je w sposób nie tylko perfekcyjny i precyzyjny, ale jednocześnie przystępny i wciągający. Zachęca w ten sposób do poznania i pogłębienia wyjątkowo wyrafinowanej dyscypliny naukowo-badawczej i projektowo-realizacyjnej oraz dydaktycznej, którą jest kreatywna konserwacja zabytków.
Zakres i zasięg merytoryczny książki wprowadzają czytelnika w całą istotną czasoprzestrzeń kultury ludzkiej. Autor jest międzynarodowego formatu naukowcem-badaczem, projektantem realizującym unikalne obiekty, nauczycielem akademickim [...] organizatorem nauki, dydaktyki i obywatelskiej popularyzacji kultury. Wszystkie te walory [...] oraz pasja do wiedzy i prawdy, przenikają recenzowaną książkę. Stanowi ona na dzień dzisiejszy niejako summę najlepszych doświadczeń oraz przesłań i dążeń autora. ..."
Prof. dr hab. inż. arch. Wojciech Kosiński Akademia Krakowska im. A. Frycza Modrzewskiego

SPIS TREŚCI

OD AUTORA
WSTĘP

ROZDZIAŁ I ROZWÓJ ODKRYĆ I BADAŃ NAUKOWYCH W XVIII I XIX WIEKU
Odkrycie Herkulanum i Pompejów, pierwsze prace inwentaryzacyjne i badawcze
Akademia Herkulańska oraz prace naukowo-historyczne (Joahim Winckelmann)
Działalność poszukiwawcza oraz inwentaryzacyjno-badawcza architektów
(Piranesi, Adam)
Dalsze odkrycia kultur i cywilizacji starożytnych i antycznych (Egipt, Bliski Wschód, Grecja, Włochy)

ROZDZIAŁ II
POCZĄTKI OCHRONY ZABYTKÓW W EUROPIE, VIOLLET-LE-DUC
I JEGO DOKTRYNA RESTAURACJI ZABYTKÓW
Komisja Pomników Historycznych Viollet-le-Duc i jego idea restauracji "purystycznych"
Pojęcie "monumentu" w terminologii zachodniej, a znaczenie pojęcia "zabytek" w języku polskim
Teoria Johna Ruskina i jej implikacje dla rozwoju nowoczesnych poglądów w ochronie zabytków
Koncepcja "stratygraficznej" interpretacji zabytku (Camil Boito)
Niemiecka szkoła restauracji zabytków, romantyczne restauracje Schmidta, a "archeologiczne" metody Steinbrechta

ROZDZIAŁ III
OCHRONA TRADYCJI I PAMIĄTEK NARODOWYCH W WARUNKACH
ROZBIORÓW NA ZIEMIACH POLSKICH
Zabytek jako nośnik pamięci o przeszłości i tożsamości narodowej
Początki modernizacji obiektów publicznych i centrów historycznych (tzw. akcje upiękniania miasta)
Artur Potocki i jego koncepcja instytucjonalnej ochrony pomników przeszłości Działalność Feliksa Radwańskiego, braci Sierakowskich i innych na polu ochrony zabytków w Krakowie
Pierwsze restauracje zabytków narodowych: Wawel w wizji Lanciego, działalność Idźkowskiego (Warszawa), Kremera i Popielą (Kraków)

ROZDZIAŁ IV
POCZĄTKI NOWOCZESNEJ TEORII OCHRONY ZABYTKÓW
ARCHITEKTURY
Alois Riegl i jego teoria wartości
Maxymilian Dvorak
Kształtowanie się nowoczesnych poglądów na ochronę zabytków: Camilo Boito i jego koncepcja "startygraficznej" struktury zabytku architektonicznego Pierwsze "naukowe" restauracje Prylińskiego w Krakowie: Sukiennice dla Muzeum Narodowego i pierwszy projekt odbudowy Wawelu
Drugi projekt restauracji Wawelu i doktrynalna polemika Tomkowicza z Dvorakiem

ROZDZIAŁ V
MODERNIZM A OCHRONA ZABYTKÓW
Konflikt awangardy artystycznej ze środowiskiem konserwatorskim
Antonio Saint Elia i Manifest Futurystów
Konserwatorska Karta Ateńska a Kongres CIAM
Ochrona zabytków w Polsce międzywojennej
Zabytki polskie w czasach okupacji hitlerowskiej

ROZDZIAŁ VI
OCHRONA ZABYTKÓW ARCHITEKTURY I URBANISTYKI W POLSCE
PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ
Zachwatowicz i Karczewski - dwa różne programy odbudowy substancji zabytkowej w Polsce po II wojnie światowej
Odbudowa Warszawy i innych zniszczonych miast historycznych w Polsce Rewaloryzacja zespołów zabytkowych Krakowa i Zamościa
Industrializacja i urbanizacja a ochrona zabytków

ROZDZIAŁ VII
"SZKOŁY" NARODOWE I REGIONALNE, POWOJENNE PROBLEMY
ODBUDOWY ZESPOŁÓW ZABYTKOWYCH W EUROPIE
Zasady odbudowy i przekształceń ośrodków historycznych w Europie Zachodniej i Południowej po 1945 roku Szkoła włoska - "tradycjonalny racjonalizm" Angielskie doświadczenia w powojennej odbudowie miast historycznych
Francuska idea "kontrastu kontrolowanego"
Echa doktryny Dvoraka w od¸budowie miast węgierskich i czeskich
Giovannoni, Barbacci, Pane - konflikt nowego ze starym, czy integracja?
Prawo dobrej kontynuacji Żórawskiego

ROZDZIAŁ VIII
KU WSPÓŁCZESNEJ DOKTRYNIE KONSERWATORSKIEJ: ADAPTACJA
I INTERWENCJA A OCHRONA OBIEKTU ZABYTKOWEGO
Karta Wenecka
Walter Frodl i wartość użytkowa zabytku
Pierro Gazzola -"przeszłość dla przyszłości
Rekomendacja Warszawska i działalność organizacji międzynarodowych (UNESCO, ICOMOS, ICCROM
Adaptacja zabytku we współczesnym świecie
Zrównoważona interwencja
Ochrona zabytków -ochroną środowiska naturalnego i kulturowego (ekosystemu)

ROZDZIAŁ IX
NOWE WYZWANIA - PRZESZŁOŚĆ W PRZYSZŁOŚCI
Rezerwat architektoniczny jako tradycyjna metoda ochrony reliktów architektury i urbanistyki i jej współczesne rozwinięcia
Rezerwaty reliktów średniowiecznej architektury w Polsce
Wyzwania XX wieku: translokacje świątyń Abu Simbel i innych zabytków architektury starożytnego Egiptu jako rezultat przebudowy infrastruktury gospodarczej
Rewaloryzacja Luwru - zabytek architektury jako nowoczesny kompleks muzealny
Ratowanie krzywej wieży w Pizie, wenecki projekt MOSE
Rewaloryzacja historycznego centrum Saragossy: paradygmat powszechnego dostępu do dziedzictwa

ROZDZIAŁ X
MUSEION, MUZEUM, EKOMUZEUM, MUZEAUZACJA
Museion - antyczne centrum kultury i nauki
XIX-wieczne muzeum jako elitarna forma ochrony i kontemplacji
Ekomuzeum: nowatorski projekt prezentacji dziedzictwa
Archeologia eksperymentalna
Muzealizacja współ¸czesnej przestrzeni kulturowej
Architektoniczna muzealizacja stanowiska archeologicznego, rezerwat nowego typu: park archeologiczny i partycypacja społeczna w zarządzaniu dziedzictwem

ROZDZIAŁ XI
OD REKONSTRUKCJI ARCHITEKTURY DO RESTYTUCJI PRZESTRZENI
HISTORYCZNEJ MIASTA
Rewizja rozumienia substancji autentycznej - Deklaracja z Nara
Jak wyjąt¸ki potwierdzają regułę: dzwonnica św. Marka w Wenecji, Zamek Królewski w Warszawie, Frauenkirche w Dreźnie
Termy "rzymskie" w Carnuntum, Podziemny Rynek w Krakowie i wirtualne muzeum w Herkulanum
Frankfurt nad Menem: powrót do przeszłości

ROZDZIAŁ XII
DZIEDZICTWO A ROZWÓJ SPOŁECZEŃSTWA I HOLISTYCZNA
KONCEPCJA OCHRONY DZIEDZICTWA
Nowy paradygmat ochrony dziedzictwa kulturowego
Karta Krakowska 2000: dziedzictwo jako czynnik rozwoju
Ochrona poprzez "kreację ortodoksyjną", odczytywanie języka przeszłości, zarządzanie transformacją
Zmiana statusu ontologicznego: od zabytku jako rzeczy do dziedzictwa jako bytu

POSŁOWIE
ANEKS
LITERATURA
SPIS ILUSTRACJI / LIST OF ILLUSTRATIONS
STRESZCZENIE
ABSTRACT