MIĘDZYNARODOWE TEKSTY DOKTRYNALNE OCHRONY I KONSERWACJI ZABYTKÓW

ISBN: 978-83-7947-569-8

stron: 319

format: A4

oprawa: miękka

Rok wydania: 2023

Publikacja Międzynarodowe teksty doktrynalne ochrony i konserwacji zabytków jest zbiorem 38 dokumentów doktrynalnych, czyli krótkich tekstów poświęconych różnym aspektom ochrony dziedzictwa kultury. Dokumenty pochodzą z różnych okresów, zostały uchwalone przez różne organizacje, mają różny status i znaczenie. Każdy dokument odzwierciedla jednak ważny fragment rozwoju teorii konserwatorskiej, a większość zawiera zapisy, które nadal mają znaczenie dla postępowania z zabytkami.
Głównym i bezpośrednim celem publikacji jest przedstawienie w jednym zbiorze najważniejszych międzynarodowych tekstów doktrynalnych z zakresu ochrony i konserwacji dziedzictwa kultury. Celem pośrednim jest pokazanie rozwoju teorii konserwatorskiej w możliwie szerokiej panoramie czasowej i przedmiotowej. Dlatego wybrano dokumenty dotyczące przede wszystkim generalnych zasad postępowania z zabytkami, specyfiki działań w najważniejszych grupach typologicznych zabytków oraz kluczowych aspektów ochrony zabytków. Dodatkowym kryterium wyboru była pozycja/status dokumentów, dlatego wybrano przede wszystkim teksty uchwalone przez ICOMOS, UNESCO, Radę Europy i ważne zgromadzenia konserwatorskie.
Zebrane teksty reprezentują ostatnie stulecie rozwoju myśli konserwatorskiej. W ochronie dziedzictwa prezentacja nawet starszych dokumentów doktrynalnych jest jednak w pełni uzasadniona, gdyż teoria konserwatorska rozwija się ewolucyjnie, stopniowo przekształca się, dostosowując do okoliczności zewnętrznych. Dlatego nawet starsze dokumenty zachowują w pewnym zakresie aktualność, prezentując wskazania przydatne we współczesnych pracach przy zabytkach. Przedstawienie zbioru dokumentów i chronologiczne ich uszeregowanie pozwala też pokazać ewolucję myśli konserwatorskiej.
Publikacja jest poprzedzona wprowadzeniem, które omawia dwie grupy zagadnień. W części pierwszej zebrane zostały informacje na temat roli tekstów doktrynalnych, ich typologii oraz procedur uchwalania. Te informacje mają charakter proceduralno-porządkowy, jednak mogą być użyteczne w korzystaniu z tekstów doktrynalnych. W części drugiej przedstawiono syntezę zmian, które dokonują się w teorii konserwatorskiej, przeprowadzoną w oparciu o teksty doktrynalne. Taka analiza ułatwia zrozumienie różnic treści w kolejnych dokumentach. Generalnie bowiem dokumenty doktrynalne nie tracą ważności i nie ma hierarchii ich istotności, a więc użytkownicy muszą je interpretować w kontekście aktualnego podejścia do zabytków. Dlatego tak ważne jest przedstawienie zmian paradygmatu teorii konserwatorskiej.

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

CZĘŚĆ I
ROLA, TYPOLOGIA, PROCEDURY
I PERSPEKTYWY TEKSTÓW DOKTRYNALNYCH
1. Teksty doktrynalne w ochronie zabytków
2. Typologia tekstów doktrynalnych
3. Procedury tworzenia tekstów doktrynalnych (ICOMOS)
4. Perspektywa działań dotyczących tekstów doktrynalnych

CZĘŚĆ II
WSPÓŁCZESNA TEORIA KONSERWATORSKA
W ŚWIETLE TEKSTÓW DOKTRYNALNYCH – ZMIANA PARADYGMATU
1. Poszerzenie przedmiotu ochrony
2. Poszerzenie zadań ochrony dziedzictwa
3. Uwzględnienie poglądów i potrzeb interesariuszy
4. Poszerzenie zakresu działań konserwatorskich
5. Podsumowanie i wnioski

CZĘŚĆ III
TEKSTY DOKTRYNALNE OCHRONY I KONSERWACJI ZABYTKÓW – WYBÓR
1. MANIFEST (The Society for the Protection of Ancient Buildings),
Londyn, 1877 r.
2. KARTA ATEŃSKA, Konferencja Ateny 1931 r.
3. KONWENCJA O OCHRONIE DÓBR KULTURALNYCH W RAZIE KONFLIKTU ZBROJNEGO, Konferencja Międzyrządowa, Haga 1954
4. KARTA WENECKA, II Międzynarodowy Kongres Architektów i Techników Zabytków, Wenecja, 1964 r.
5. KONWENCJA W SPRAWIE OCHRONY ŚWIATOWEGO DZIEDZICTWA KULTURALNEGO I NATURALNEGO, Konferencja Generalna UNESCO, Paryż 1972 r.
6. DEKLARACJA AMSTERDAMSKA, Amsterdam, 21–25 października 1975 r.
7. ZALECENIA DOTYCZĄCE OCHRONY ZESPOŁÓW ZABYTKOWYCH I TRADYCYJNYCH I ICH ROLI W ŻYCIU WSPÓŁCZESNYM (REKOMENDACJA WARSZAWSKA), Konferencja Generalna UNESCO, Warszawa–Nairobi 1976, 26 października – 30 listopada 1976 r.
8. KARTA Z BURRY – KARTA ICOMOS AUSTRALIA W SPRAWIE MIEJSC O ZNACZENIU KULTUROWYM, Australijski Komitet Narodowy ICOMOS, Burra, 19 sierpnia 1979 r.
9. KARTA FLORENCKA – MIĘDZYNARODOWA KARTA OGRODÓW ICOMOS-IFLA,
Międzynarodowy Komitet ICOMOS-IFLA ds. Ogrodów Historycznych Florencja, 21 maja 1981 r.
10. KONWENCJA O OCHRONIE DZIEDZICTWA ARCHITEKTONICZNEGO EUROPY,
Rada Europy, Granada, 3 października 1985 r.
11. KARTA WASZYNGTOŃSKA MIĘDZYNARODOWA KARTA OCHRONY MIAST HISTORYCZNYCH ICOMOS, VIII Zgromadzenie Generalne ICOMOS, Waszyngton, październik 1987 r.
12. KARTA LOZAŃSKA – KARTA OCHRONY I ZARZĄDZANIA DZIEDZICTWEM
ARCHEOLOGICZNYM ICAHM – ICOMOS, ICAHM, Sztokholm 1989 / ICOMOS, Lozanna 1990 r.
13. EUROPEJSKA KONWENCJA O OCHRONIE DZIEDZICTWA ARCHEOLOGICZNEGO
Rada Europy, La Valetta, 16 stycznia 1992 r.
14. DOKUMENT Z NARA O AUTENTYZMIE, Konferencja na temat autentyzmu, Nara, 1–6 listopada 1994 r.
15. KARTA OCHRONY DZIEDZICTWA ARCHITEKTURY WERNAKULARNEJ, XII Zgromadzenie Generalne ICOMOS, Meksyk, październik 1999 r.
16. MIĘDZYNARODOWA KARTA TURYSTYKI KULTUROWEJ, ZARZĄDZANIE TURYSTYKĄ W MIEJSCACH O ZNACZENIU DLA DZIEDZICTWA, XII Zgromadzenie Generalne ICOMOS, Meksyk, październik 1999 r.
17. ZASADY OCHRONY HISTORYCZNYCH BUDYNKÓW DREWNIANYCH, XII Zgromadzenie Generalne ICOMOS, Meksyk, październik 1999 r.
18. EUROPEJSKA KONWENCJA KRAJOBRAZOWA, Rada Europy, Florencja, 20 października 2000 r.
19. KARTA KRAKOWSKA – PRYNCYPIA KONSERWACJI I RESTAURACJI DZIEDZICTWA
ARCHITEKTONICZNO-URBANISTYCZNEGO, Międzynarodowa Konferencja Konserwatorska „Kraków 2000” 1997–2000, Kraków, 26 października 2000 r.
20. POWSZECHNA DEKLARACJA UNESCO O RÓŻNORODNOŚCI KULTUROWEJ,
Konferencja Generalna UNESCO, Paryż, 2 listopada 2001 r.
21. KONWENCJA O OCHRONIE NIEMATERIALNEGO DZIEDZICTWA KULTUROWEGO,
Konferencja Generalna UNESCO, Paryż, 17 października 2003 r.
22. KARTA ICOMOS, ZASADY ANALIZY, KONSERWACJI I STRUKTURALNEJ
RESTAURACJI DZIEDZICTWA ARCHITEKTONICZNEGO, XIV Zgromadzenie Generalne ICOMOS, Victoria Falls / Zimbabwe, 2003 r.
23. DEKLARACJA Z XI’AN W SPRAWIE KONSERWACJI OTOCZENIA BUDOWLI,
MIEJSC I OBSZARÓW STANOWIĄCYCH DZIEDZICTWO, XV Zgromadzenie Generalne ICOMOS, Xi’an/Chiny, 21 października 2005 r.
24. KONWENCJA RAMOWA RADY EUROPY, O WARTOŚCI DZIEDZICTWA KULTUROWEGO DLA SPOŁECZEŃSTWA, Rada Europy, Faro, 27 października 2005 r.
25. DEKLARACJA W SPRAWIE ZACHOWANIA GENIUS LOCI (DUCHA MIEJSCA),
XVI Zgromadzenie Generalne ICOMOS, Quebec, 4 października 2008 r.
26. ZALECENIA UNESCO W SPRAWIE HISTORYCZNEGO KRAJOBRAZU MIEJSKIEGO,
Konferencja Generalna UNESCO, Paryż, 10 listopada 2011 r.
27. WSPÓLNE WYTYCZNE ICOMOS–TICCIH W ZAKRESIE KONSERWACJI OBIEKTÓW,
KONSTRUKCJI, OBSZARÓW I KRAJOBRAZÓW DZIEDZICTWA PRZEMYSŁOWEGO
(ZASADY DUBLIŃSKIE), XVII Zgromadzenie Generalne ICOMOS, Paryż, 28 listopada 2011 r.
28. DOKUMENT Z LA VALETTY W SPRAWIE OCHRONY I ZAGOSPODAROWANIA MIAST HISTORYCZNYCH I DZIELNIC ZABYTKOWYCH, Komitet Naukowy Miast Historycznych i Wsi CIVVIH–ICOMOS / XVII Zgromadzenie Generalne ICOMOS, Paryż, 28 listopada 2011 r.
29. DEKLARACJA Z NAMUR, Ministrowie państw będących stronami Europejskiej Konwencji Kulturalnej spotkali się w Namurze w dniach 23–24 kwietnia 2015 r.
30. ZALECENIE DOTYCZĄCE ZACHOWANIA I DOSTĘPU DO DZIEDZICTWA DOKUMENTALNEGO, W TYM W FORMIE CYFROWEJ, Konferencja Generalna Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Edukacji, Nauki i Kultury, Paryż 2015
31. WYTYCZNE Z SALALAH DOTYCZĄCE ZARZĄDZANIA PUBLICZNYMI STANOWISKAMI ARCHEOLOGICZNYMI, Przyjęte przez 19. Zgromadzenie Ogólne ICOMOS,
New Delhi, Indie, 15 grudnia 2017 r.
32. ZASADY ICOMOS-IFLA DOTYCZĄCE TERENÓW WIEJSKICH JAKO DZIEDZICTWA, |
Przyjęte przez 19. Zgromadzenie Ogólne ICOMOS, New Delhi, Indie, 15 grudnia 2017 r.
33. DOKUMENT ICOMOS-IFLA O ZABYTKOWYCH MIEJSKICH PARKACH PUBLICZNYCH,
Przyjęty przez 19. Zgromadzenie Ogólne ICOMOS, New Delhi, Indie, 15 grudnia 2017 r.
34. ZASADY UTRZYMYWANIA DZIEDZICTWA BUDOWNICTWA DREWNIANEGO,
Przyjęte przez 19. Zgromadzenie Ogólne ICOMOS, New Delhi, Indie, 15 grudnia 2017 r.
35. REKOMENDACJA WARSZAWSKA W SPRAWIE ODBUDOWY I REKONSTRUKCJI DZIEDZICTWA KULTUROWEGO, Konferencja „Odbudowa światowego dziedzictwa – wyzwania”, United Nations Educational, Scientific, and Cultural Organisation,
World Heritage Centre, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej
36. NAJLEPSZE PRAKTYKI DOTYCZĄCE ŚWIATOWEGO DZIEDZICTWA: DZIAŁANIA ZINTEGROWANE (WERSJA ROBOCZA) III Międzynarodowa Konferencja na temat Najlepszych Praktyk w Dziedzictwie Światowym
37. WYTYCZNE ICOMOS DOTYCZĄCE FORTYFIKACJI I DZIEDZICTWA WOJSKOWEGO,
Ostateczny projekt do przekazania członkom ICOMOS w celu przedłożenia do przyjęcia na dorocznym walnym zgromadzeniu w 2021 r.
38. MIĘDZYNARODOWA KARTA ICOMOS TURYSTYKI DZIEDZICTWA KULTUROWEGO
(2022): WZMACNIANIE OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I ODPORNOŚCI SPOŁECZNOŚCI POPRZEZ ODPOWIEDZIALNE I ZRÓWNOWAŻONE ZARZĄDZANIE TURYSTYKĄ, Przyjęta przez doroczne walne zgromadzenie ICOMOS, Bangkok, Tajlandia, listopad 2022 r.