INSTYTUCJE POLITYCZNE I PROCES BUDŻETOWY PRZECIWDZIAŁANIE TRAGEDII WSPÓLNYCH ZASOBÓW FISKALNYCH

ISBN: 978-83-65390-21-9

283 stron
oprawa: miękka
Rok wydania: 2019

Autor przedstawia czynniki, które wpływają na politykę budżetową w państwach rozwiniętych, w tym w Polsce. Wykorzystuje koncepcje z obszaru ekonomii politycznej, odnoszące się do działania podmiotów sfery publicznej, uzupełniając je narzędziami nowoczesnej analizy instytucjonalnej. Tak ukształtowany warsztat badawczy pozwala mu odpowiedzieć na pytanie, w jakim stopniu instytucje polityczne oraz reguły fiskalne są w stanie oddziaływać na podmioty uczestniczące w procesie budżetowym i ograniczać generowaną przez nie, zgodnie z koncepcją "tragedii wspólnych zasobów fiskalnych", presję na zwiększanie wydatków publicznych. Analiza potwierdza, że tego rodzaju instytucje mają do odegrania niebagatelną rolę w kontrolowaniu wydatków budżetu państwa.

Książkę oceniam bardzo wysoko (...). Wnosi ona wartościowy wkład w badania nad rolą instytucji w kształtowaniu polityki fiskalnej. Problem wspólnych zasobów jest jednym z kluczowych zjawisk wpływających na negatywne postrzeganie polityki fiskalnej, mających ważne konsekwencje makroekonomiczne.
Z recenzji dr. hab. Michała Mackiewicza, prof. UŁ

Analiza przeprowadzona w książce pomaga lepiej zrozumieć kształtowanie się wydatków publicznych w Polsce w okresie transformacji oraz pozwala na wyciągnięcie wniosków, które mogą i powinny być wykorzystane do wzmocnienia finansów publicznych. Niesie ona istotną wartość poznawczą zarówno dla osób odpowiedzialnych za politykę gospodarczą, jak i ekonomistów.
Z recenzji dr. hab. Andrzeja Rzońcy, prof. SGH

SPIS TREŚCI

Podziękowania

Wprowadzenie
Uzasadnienie wyboru tematu
Wartość dodana pracy
Struktura monografii

Rozdział 1
Teorie funkcjonowania sfery publicznej w aspekcie kształtowania
wydatków publicznych
1.1. Zarys historii podejść teoretycznych do analizy sektora publicznego
1.2. Czemu służą finanse publiczne - perspektywa normatywna
1.3. Szkielet analizy założeń behawioralnych
1.4. Tragedia wspólnych zasobów budżetowych
1.5. Relacja mocodawca-pełnomocnik
1.6. Działalność grup interesu oraz istota teorii politycznego cyklu
koniunkturalnego
1.7. Podsumowanie

Rozdział 2
Instytucje a wydatki budżetowe - ujęcie teoretyczne
2.1. Założenia teorii nowej ekonomii instytucjonalnej w powiązaniu
z klasyczną teorią instytucjonalizmu
2.1.1. Fundamenty nowego instytucjonalizmu
2.1.2. Instytucje - definicje i perspektywa integrująca
2.2. Pojęcie instytucji jako reguł struktury żujących działania podmiotów
politycznych
2.2.1. Obszar analizy instytucjonalnej
2.2.2. Instytucjonalizm racjonalnego wyboru
2.2.3. Instytucjonalizm historyczny
2.2.4. Instytucjonalizm socjologiczny
2.2.5. Problem zmiany instytucjonalnej
2.2.6. Rodzaje instytucji strukturyzujących proces polityczny
2.3. Instytucje jako podstawy działań politycznych - podejście nowej
ekonomii politycznej
2.4. Instytucje kreacji i legitymizacji władzy (instytucje wyborcze)
2.4.1. Zasięg (wielkość) okręgu wyborczego
2.4.2. Formuła wyborcza
2.4.3. Struktura list wyborczych
2.4.4. Selektorat i wygrywająca koalicja - wpływ względnej szerokości
bazy wyborczej na wydatki budżetowe
2.4.5. Wybrane wyniki badań nad wpływem instytucji legitymizacji
władzy na wydatki publiczne
2.5. Instytucje relacji wewnętrznych
2.5.1. Systemy prezydenckie i parlamentarne
2.5.2. Znaczenie podmiotów mogących blokować politykę
2.5.3. Rola administracji publicznej
2.5.4. Problem państwa federalnego
2.5.5. Wybrane wyniki badań nad wpływem instytucji relacji
wewnętrznych na wydatki publiczne
2.6. Instytucje relacji zewnętrznych
2.6.1. Rozważania ogólne
2.6.2. Liczba "punktów wpływu" jako determinanta poziomu realizacji
interesów grupowych
2.6.3. Wybrane wyniki badań nad wpływem instytucji relacji
zewnętrznych na wydatki publiczne
2.7. Reguły procesu budżetowego jako instytucje niższego rzędu
2.7.1. Rola instytucji determinujących układ podmiotów w ramach
procesu budżetowego
2.7.2. Standardy przygotowywania budżetu państwa
2.7.3. Numeryczne reguły fiskalne
2.7.4. Wybrane wyniki badań nad wpływem reguł procesu
budżetowego na wydatki publiczne
2.8. Podsumowanie - hipotezy wpływu instytucji na kształt procesu
budżetowego

Rozdział 3
Kształt i konsekwencje funkcjonowania systemu instytucji regulujących
proces kształtowania wydatków budżetowych w Polsce
3.1. Ewolucja kształtu systemu instytucji ustrojowych potencjalnie
wpływających na wydatki budżetowe w III RP w latach 1989-2000
3.1.1. Instytucje legitymizacji władzy (mechanizmy jej wyłaniania)
3.1.2. Instytucje relacji wewnętrznych
3.1.3. Instytucje relacji zewnętrznych
3.2. Kształtowanie się instytucji ustrojowych mających wpływ na wydatki
budżetowe po 2000 r. i stan obecny
3.2.1. Instytucje legitymizacji władzy
3.2.2. Instytucje relacji wewnętrznych
3.2.3. Instytucje relacji zewnętrznych
3.3. System instytucji niższego poziomu ingerujących w proces budżetowy -
reguły fiskalne
3.4. Podsumowanie

Rozdział 4
Porównanie instytucji politycznych, fiskalnych i analiza ich konsekwencji
w krajach OECD i UE oraz wnioski dla Polski
4.1. Zmienne operacyjne
4.1.1. Instytucje legitymizacji władzy
4.1.2. Instytucje relacji wewnętrznych
4.1.3. Instytucje relacji zewnętrznych
4.1.4. Reguły budżetowe
4.1.5. Zmienne kontrolne
4.1.6. Operacjonalizacja zmiennych zależnych
4.1.7. Generalne założenia metodologiczne
4.2. Analiza eksploracyjna zmiennych oraz ich relacji
do wydatków budżetowych
4.2.1. Zmiany wydatków budżetowych jako przybliżenie intensywności
działań państwa
4.2.2. Instytucje ustrojowe (legitymizacji władzy, relacji wewnętrznych
i zewnętrznych)
4.2.3. Centralizacja procesu budżetowego
4.2.4. Instytucje niższego rzędu (reguły fiskalne)
4.2.5. Zmienne kontrolne
4.3. Analiza determinant wydatków budżetowych
4.3.1. Metodyka badania panelowego
4.3.2. Wyniki badania panelowego
4.4. Wnioski dla Polski
4.4.1. Typologia reżimów finansów publicznych i miejsce Polski
4.4.2. Instytucjonalne podobieństwa i różnice w porównaniu z innymi
krajami
4.4.3. Wzajemna kompatybilność funkcjonujących instytucji z punktu
widzenia przeciwdziałania tragedii wspólnych zasobów
4.5. Podsumowanie

Zakończenie

Bibliografia

Załącznik 1. Charakterystyka zmiennych wybranych do pierwotnej
analizy eksploracyjnej

Spis rycin

Spis tabel

Indeks nazwisk