EUROPEJSKIE IDEE I INSPIRACJE EDUKACYJNE

ISBN: 83-7204-478-3   269 stron format: B5 oprawa: miękka Rok wydania: 2005

fragment ze wstępu

Przedkładany wybór fragmentów dokumentów (raportów, programów, memorandów i aktów prawnych) stanowi, według nas, interesujące przedstawienie europejskich i polskich idei i inspiracji edukacyjnych. Do zawartych dokumentów często odwołują się autorzy w publikacjach naukowych, są one dostępne w zasobach Internetu, lecz, jak stwierdzamy są jednak bardzo mało znane w praktyce.Realizując grant KBN "Podstawy teoretyczne i modele systemów zarządzania w ustawicznej edukacji zawodowej" uznaliśmy za pierwszoplanowe zadanie dokonać analizy stanu prawnego i strategii rozwoju edukacji w Polsce i Unii Europejskiej. Przedkładana publikacja jest dokumentacją analiz i uzupełnia wydawnictwo noszące tytuł naszego grantu.Celem publikacji jest zaprezentowanie dorobku oficjalnych międzynarodowych gremiów, szczególnie instytucji Wspólnot Europejskich i dorobku krajowego dotyczącego wyzwań stojących przed systemami edukacyjnymi w nadchodzących latach, oraz przedstawienie idei przewodnich, które stanowią podstawę do tworzenia programów działania i zmian legislacyjnych w sprawach edukacyjnych we wspólnotach międzynarodowych, jak i poszczególnych państwach. Idee te stanowią bazę tworzonych aktów prawnych, rangi ustawowej i wykonawczej, wdrażających w życie zapisy cytowanych dokumentów o charakterze ogólnym, zawierających propozycje i zalecenia w odniesieniu do polityki i praktyki edukacyjnej. Zamieszczone dokumenty, zawierające nowatorskie podejście, wytyczające ogólne kierunki, pozwalają dostosować je do potrzeb poszczególnych krajów, a nawet regionów i instytucji, zgodnie z ich aspiracjami i możliwościami.Zamieszczone w publikacji dokumenty są również cenną wskazówką dla zarządzających edukacją, nauczycieli, ale i dla uczących się - szczególnie studentów kierunków pedagogicznych i nauczycielskich, a także rodziców, samorządowców i społeczności lokalnych. Mogą stać się swoistym przewodnikiem na drodze prowadzącej do "społeczeństwa wiedzy" czy "gospodarki opartej na wiedzy".Problematyka, będąca przedmiotem poszczególnych dokumentów ma charakter uniwersalny i dotyczy celów ogólnych i funkcji edukacji. Wskazuje ona, w jaki sposób edukacja może i powinna odegrać bardziej dynamiczną i konstruktywną rolę w przygotowaniu społeczeństw i jednostek do życia w nowym tysiącleciu. Jest to szczególnie ważne dla obywateli i państw, które dopiero od niedawna stały się członkami Wspólnot Europejskich, które dążą do zmniejszenia istniejących różnic. Chociaż cytowane dokumenty nie stanowią często wiążących aktów prawnych, ich idee stanowią inspiracje tworzenia prawa i doskonalenia praktyki edukacyjnej.Wybrane fragmenty opracowań, memorandów, strategii europejskich w sprawach zatrudnienia edukacji stają się bardziej uzasadnione na tle sytuacji społeczno-ekonomicznej w Europie. Wraz z zakończeniem w 1945 roku II wojny światowej zrodził się ruch globalizacja niosący za sobą nowe rodzaje ryzyka i nowe wyzwania. Poszczególne kraje, zdając sobie sprawę, że sprostanie tym wyzwaniom w pojedynkę będzie bardzo trudne, zaczęły powoływać do życia organizacje międzynarodowe mające charakter polityczny lub gospodarczy. Początek Wspólnocie Europejskiej dała Europejska Wspólnota Węgla i Stali utworzona w 1952 r. Zaostrzająca się konkurencja polityczna i gospodarcza oraz pozytywna ocena działalności Europejskiej Wspólno-U Węgla i Stali spowodowała, że na jej wzór powołano Europejską Wspólnotę Energii Atomowej oraz Europejską Wspólnotę Gospodarczą, obejmującą wszystkie sektory gospodarki (Traktaty weszły w życie 1 stycznia 1958 r.). Rozwój i współpraca w ramach powołanych Wspólnot zwolify stworzyć pojęcie Welfere State - państwo dobrobytu, państwo opatrzności. "Państwo dobrobytu" określiło zasady nowej umowy społecznej, której filarami było m.in.: wprowadzanie zmian w drodze negocjacji, ubezpieczenia społeczne, zaufanie, lojalność i pewność umówo pracę.W miarę upływu czasu, utrzymanie we Wspólnotach zdobyczy "państwa dobrobytu" stawało się coraz trudniejsze. Spowodowane to było wzrostem konkurencyjności międzynarodowej, która w pierwszej fazie integracji europejskiej nie była jeszcze silnie akcentowana. Przejawem tego jest brzmienie art. 2 Traktatu Rzymskiego, według którego celem EWG jest stworzenie wspólnego rynku i stopniowe zbliżenie polityki gospodarczej krajów członkowskich, przyspieszenie harmonijnego rozwoju działań gospodarczych, stały i zrównoważony wzrost, zwiększenie stabilności, przyspieszenie wzrostu stopy życiowej i zacieśnienie stosunków między krajami członkowskimi.W latach 70. ubiegłego wieku dynamika procesów integracyjnych osłabła, jednocześnie zaczęła zwiększać się luka technologiczna w stosunku do USA i Japonii. To postawiło problem zwiększenia konkurencyjności gospodarki europejskiej w centrum uwagi. Towarzyszył temu wzrost zainteresowania przyspieszeniem integracji i poszerzeniem Wspólnoty o kolejne kraje.W 1987 r. wysunięto koncepcję utworzenia Unii Europejskiej jako unii gospodarczej, walutowej, a w perspektywie i politycznej. Traktat o utworzeniu Unii Europejskiej zawarto w 1992 r. (wszedł w życie w 1 listopada 1993 r.).1 maja 2004 r. nastąpiło poszerzenie Unii o kolejne 10 krajów, w tym o Polskę. Zmiany te służyć mają wzmocnieniu konkurencyjności międzynarodowej i poszerzenia rynku wewnętrznego.W dokumentach poświęconych konkurencyjności podkreślano też fakt, że Unia Europejska ustępuje USA (około 30%) i Japonii o (13%), jeżeli chodzi o standardy życia. Dużo większa jest też stopa bezrobocia. Równocześnie w UE wydajność pracy (PKB na 1 zatrudnionego) jest o 1/5 niższa niż w USA.Szczególnie niekorzystne zjawiska wystąpiły w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku i nie zostały dotąd rozwiązane. Proces destabilizacji rynku pracy i systemów pomocy społecznej powoduje, że bezrobocie często zmienia się w długotrwałe bezrobocie.W nadchodzącym stuleciu nie ma zapotrzebowania na więcej "siły roboczej" niż 20% populacji zdolnej do pracy - prognozował Jeremy Ryfkin w znanej książce "Koniec pracy"1. Jak na razie prognozy te się nie sprawdzają, ale populacja pracujących, nawet w krajach najbardziej rozwiniętych, wyraźnie się zmniejsza.Aktualnie można również mówić o powstaniu i powiększaniu się odrębnego segmentu rynku pracy - rynku profesjonalistów. Odsetek pracowników umysłowych w krajach kapitalistycznych w latach 70. przekraczał 50% ogółu ludności aktywnej zawodowo. W ramach tego zróżnicowanego wewnętrznie segmentu największą ekspansją charakteryzują się zawody: prawników, lekarzy, inżynierów, przedstawicieli świata nauki i dyrektorów firm.

SPIS TREŚCI

Ramowy spis treści

Europejskie wyzwania edukacyjne - WprowadzenieI.Prawo do edukacji i kształceniaII.Europejska strategia zatrudnienia - inwestowanie w ludzi (Proces Luksemburski)III.Strategia lizbońska - posiedzenie Rady Europejskiej w Lizbonie, 23 i 24 marca 2000 r. Wnioski Prezydencji3.1.Memorandum dotyczące kształcenia ustawicznego3.2."Realizacja europejskiego obszaru edukaci przez całe życie"- Komunikat Komisji Europejskiej3.3.Edukacja w Europie : Różne systemy kształcenia i szkolenia - wspólnecele do roku 20103.4.Skuteczne inwestowanie w edukację: imperatyw dla Europy - Komunikatkomisji3.5."Edukacja i Szkolenie 2010". Wspólny raport okresowy Rady i Komisji3.6.Edukacja i kształcenie w ramach śródokresowej oceny strategii lizbońskiej. Konkluzje Rady ds. Młodzieży i Kultury3.7.Zintegrowany program działań w zakresie kształcenia ustawicznego. Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej3.8.Zintegrowany Program działań w zakresie kształcenia ustawicznego. Wniosek3.9.Jednolite ramy wspólnotowe dla przejrzystości kwalifikacji i kompetencji (Europass). Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady3.10.Wspólne działania na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia. Komunikat3.11.Wnioski Rady Europejskiej - Konkluzje prezydencji 2005 r.3.12.Wniosek dotyczy zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie kluczowych kompetencji w uczeniu się przez całe życieIV. Deklaracja Bolońska (Proces Boloński) - szkolnictwo wyższe w Europie4.1.Ku europejskiemu obszarowi szkolnictwa wyższego4.2.Deklaracja z Grazu. Od Berlina: rola uniwersytetów.4.3.Realizowanie europejskiego obszaru szkolnictwa wyższego4.4.Realizacja Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego - Komunikat Konferencji Ministrów4.5.Rola Uniwersytetów w Europie Wiedzy - Komunikat Komisji4.6.Mobilizowanie potencjału umysłowego Europy. Komunikat Komisji4.7.Europejski Obszar Szkolnictwa Wyższego - Komunikat Konferencji Ministrów4.8.Ramowa struktura kwalifikacji Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego4.9.Standardy i wskazówki dotyczące zapewnienia jakości kształcenia w Europejskim Obszarze Szkolnictwa WyższegoV.Polskie plany i strategie edukacjne5.1.Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006 2145.2.Narodowy Plan Rozwoju 2007-2013 (wstępny projekt)5.3.Narodowa Strategia Wzrostu Zatrudnienia i Rozwoju Zasobów Ludzkich 2000-20065.4.Strategia Rozwoju Edukacji Narodowej na lata 2001-20065.5.Strategia Rozwoju Kształcenia Ustawicznego do roku 20105.6.Strategia rozwoju szkolnictwa wyższego w Polsce do roku 20105.7.Strategia Rozwoju Edukacji na lata 2007-2013 (projekt)ZakończenieAneksy1.Podstawowe akty prawa europejskiego2.Podstawowe akty prawa polskiego3.Źródła informacji4.Rekomendowana literatura