EUROPA XX WIEKU MIĘDZY TOTALITARYZMEM, AUTORYTARYZMEM A DEMOKRACJĄ

ISBN: 978-83-7726-030-2   523 stron format: B5 oprawa: twarda z obwolutą Rok wydania: 2011

Wiek XX powszechnie uznawany jest za stulecie, w którym ludzkość poszukiwała najlepszej recepty na urządzenie świata. Politologowie, historycy i przedstawiciele innych dyscyplin bogatsi o doświadczenia płynące z przeżytego XX-go wieku i nowej dekady XXI-go nie tylko starają się sformułować nowe idee1, lecz przede wszystkim dążą do podsumowania minionego stulecia. Choć wiek XX utożsamiany bywał niejednokrotnie z tryumfem demokracji, był jednocześnie okresem, w którym w wielu miejscach świata, w tym również na Starym Kontynencie, funkcjonowały kraje, których ustroje oparte zostały o systemy będące tejże demokracji zaprzeczeniem. Również Polsce, w przeważającej części XX w. ustrój demokratyczny - na skutek czynników zewnętrznych i uwarunkowań wewnętrznych - nie był w stanie trwale zakorzenić się w polskim systemie politycznym.
Powstanie niniejszej publikacji zrodziło się z potrzeby dyskusji nad kondycją demokracji, jak również z dążenia do usystematyzowania wiedzy na temat rozwiązań ustrojowych w Europie XX w. Szeroka formuła projektu podyktowana została chęcią skonfrontowania badań w ww. kwestiach prowadzonych przede wszystkim przez historyków i politologów, jak również przedstawicieli innych dyscyplin. Uwaga Autorów, głównie przedstawicieli różnych ośrodków naukowych Europy Środkowowschodniej (choć nie tylko), skupiła się na trzech zasadniczych kwestiach: 1/ funkcjonowaniu systemów totalitarnego, autorytarnego i demokracji w dwudziestowiecznej Europie na przykładach różnych państw; 2/ roli jednostek oraz instytucji (np. Kościoła) w kształtowaniu i funkcjonowaniu państw totalitarnych, autorytarnych i demokratycznych; 3/ recepcji totalitaryzmu, autorytaryzmu i demokracji w polskiej i europejskiej myśli politycznej.

SPIS TREŚCI

WSTĘP

Waldemar Paruch
Kryzys demokracji w Europie Środkowowschodniej.
Refleksje o przyczynach przewrotów autorytarnych w XX wieku.

Jerzy Zalewski
Od wojny i pokoju do przemocy i interwencji
- dylematy odpowiedzialności politycznej

Julia Grochocka
Podstawy demokracji funkcjonalnej w Polsce

Andrzej Sepkowski
Demokracja w ponowoczesności

W kręgu autorytaryzmu

Agnieszka Rogozińska
Ideologiczna nadbudowa koncepcji autorytarnej obozu
pitsudczykowskiego w ujęciu Adama Skwarczyńskiego.

Marek Sioma
"Polski totalitaryzm", czyli spór o oblicze polityczne obozu piłsudczykowskiego i Obozu Zjednoczenia Narodowego w latach 1937-1939

Arkadiusz Adamczyk
Gen. Władysław Sikorski - demokrata autorytarny

Dorota M. Dzierżek
Likwidacja demokracji na Litwie (1926-1940)

Jan Holzer
Dwa czeskie autorytaryzmy

Renata Zawistowska
Kontrowersyjny charakter rządów księdza Józefa Tiso
i samodzielności Republiki Słowackiej w latach 1938-1945.

Peter Sokolović
Republika Słowacka 1939-1945.
Istota i przełomowe wydarzenia w dziejach reżimu

Endre Laszló Varga
Admirał Miklós Horthy. Sylwetka Regenta Węgier oraz wybrane zagadnienia z dziejów Regencji węgierskiej (1920-1944)

Paulina Biniecka
Węgry w myśli politycznej polskiej prawicy, 1918-1939.
Casus Romana Dmowskiego i Mariana Zdziechowskiego.

Beata Szubtarska
Portugalia António Salazara w 1936 r. w świetle raportów posła RP w Lizbonie,
Tadeusza Ludwika Romera

Xavier Moreno Julia
Hitler i Franco. Dwaj dyktatorzy,
dwie postawy, interesy dwóch różnych narodów.

Bartosz Kaczorowski
Frankistowska Hiszpania wobec kształtowania się ładu jałtańsko -poczdamskiego
(luty - sierpień 1945)

Carme Agusti Roca
Represje frankistowskie.
Katalonia we wczesnym okresie powojennym (1939-1953).

Jan S. Ciechanowski
Hiszpania Francisco Franco i Portugalia António Oliueiry de Salazara a reżim komunistyczny na przykładzie tak zwanej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.
Wstęp do rozważań porównawczych

Paweł Olszewski
Od autorytaryzmu do totalitaryzmu.
Wystąpienia antyradzieckie na Kaukazie w latach 20. i 30. XX w.

W kręgu totalitaryzmu

Grzegorz Zackiewicz
Faszyzm w interpretacjach polskich syndykalistów (do 1945 r.)

Pavol Jakubćin
Słowacja w komunistycznej Czechosłowacji (1948-1989)

Janos Tischler
Węgierska Republika Ludowa pod rządami Janosa Kdddra
(1956-1989)

Pal Attila IUes
W oderwaniu od rzeczywistości.
Kościół katolicki i państwo w okresie komunistycznym na Węgrzech

Imre Mólnar
Obraz polskiej "Solidarności" w kadarowskiej prasie węgierskiej

Poza autorytaryzmem i totalitaryzmem

Ewa Fogelzang-Adler
"Na drodze demokracji". Konteksty rozważań o demokracji w myśli politycznej
konspiracyjnych ugrupowań demokratycznych w Polsce lat 1939-1945

Robert Litwiński
Od demokracji do demokracji. Polski aparat policyjny na przestrzeni XX wieku

Joanna Chmura-Piwowarczyk
Kształtowanie się państwowości i rozwój demokratycznych instytucji w Republice Kosowa w latach 1999-2008

Indeks nazwisk