CZYNNIKI MIKROBIOLOGICZNE W ZARZĄDZANIU OCHRONĄ ZBIORÓW MUZEALNYCH

ISBN: 978-83-7252-780-6

184 stron
format: B5
oprawa: miękka
Rok wydania: 2019

Misją instytucji zajmujących się ochroną dóbr kultury jest utrzymanie obiektów zabytkowych i dzieł sztuki w jak najlepszym stanie w długiej perspektywie czasowej. Prawidłowe zarządzanie obiektami dziedzictwa kulturowego wymaga więc podejścia prewencyjnego do określenia bezpiecznego przechowywania i ekspozycji obiektów w aspekcie ich uszkodzenia lub utraty. Wśród zagrożeń występujących w środowisku muzeów, archiwów i bibliotek ważną rolę odgrywają czynniki biologiczne, w tym mikrobiologiczne. Głównym celem niniejszego opracowania była ocena wpływu zagrożenia mikrobiologicznego na obiekty zabytkowe, możliwości jego identyfikacji i zastosowania analiz mikrobiologicznych jako narzędzia w rozwiązywaniu problemów z zakresu konserwacji prewencyjnej i naprawczej oraz analizie ryzyka w zarządzaniu ochroną zbiorów. Analizowane w pracy studia przypadków: zabytkowych księgozbiorów, kolekcji tkanin liturgicznych oraz środowiska przechowywania i eksponowania obiektów w różnych instytucjach z obszaru dziedzictwa kulturowego pokazały, że badania takie pomagają oceniać ryzyko biodeterioracji poprzez wskazanie poziomów skażenia mikrobiologicznego i potencjału degradacyjnego drobnoustrojów. W pracy zaproponowano bezstykową metodę chromatografii gazowej - spektrometrii mas (SPME-GC-MS) do szybkiej detekcji grzybów pleśniowych przez analizę emitowanych przez nie lotnych związków organicznych (MVOCs) oraz metodę wykluczania molekularnego (SEC) do badania jakości i bezpieczeństwa procesów prania konserwatorskiego. Przedstawiono działania profilaktyczne i naprawcze w zakresie postępowania z ryzykiem mikrobiologicznym, takie jak utrzymanie reżimów klimatycznych zapobiegających rozwojowi mikroorganizmów oraz metody prewencyjne przewidywania skażenia mikrobiologicznego na podstawie modelu biohygrotermalnego lub indeksu grzybowego, omówiono systemowe rozwiązania podejmowane przy wdrażaniu systemu Integrated Pest Management (IMP) umożliwiające kontrolę występowania i śledzenie zmian aktywności mikroorganizmów i owadów w czasie i przestrzeni, co pozwala na wyznaczenie akceptowalnego poziomu skażenia oraz szybkie i celowe wdrażanie środków zaradczych.

SPIS TREŚCI

Wstęp

Rozdział 1ZAGROŻENIA MIKROBIOLOGICZNE W PRZECHOWYWANIU I EKSPOZYCJI OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH1.1. Problemy mikrobiologiczne w przechowywaniu i eksponowaniu obiektów....1.2. Mikrobiologiczne niszczenie obiektów na podłożu papierowym 1.3. Biodeterioracja tkanin 1.4. Biodeterioracja obiektów drewnianych 1.5. Mikrobiologiczne niszczenie zabytków na podłożu nieorganicznym Rozdział 2 BADANIA MIKROBIOLOGICZNE OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH2.1. Metody badań mikrobiologicznych obiektów zabytkowych 2.2. Ocena potencjału biodeterioracyjnego mikroorganizmów występującychw środowisku muzealnym 2.2.1. Badania aktywności celulolitycznej i proteolitycznej 2.2.2. Analiza mikroskopowa 2.2.3. Badania molekularne 2.3. Analiza mikrobiologiczna zabytkowych XV-wiecznych jedwabnych tkaninliturgicznych - studium przypadku 2.4. Analiza mikrobiologiczna księgozbioru Rozdział 3 MIKROBIOLOGIA POWIETRZA W ŚRODOWISKU MUZEALNYM3.1. Mikrobiologiczna analiza powietrza w środowisku muzealnym 3.2. Grzyby pleśniowe i ich metabolity w pomieszczeniach zamkniętych 3.3. Wymagania dotyczące przechowywania materiałów archiwalnych w aspekciemikrobiologicznym 3.4. Środowisko pomieszczeń muzealnych 3.5. Monitoring powietrza w aspekcie mikrobiologicznym Rozdział 4 OCENA RYZYKA W ZARZĄDZANIU OCHRONĄ ZBIORÓW4.1. Zarządzanie ryzykiem w obszarze dziedzictwa kulturowego 4.2. Identyfikacja ryzyka w instytucjach dóbr kultury 4.3. Analiza ryzyka 4.4. Ewaluacja ryzyka 4.5. Postępowanie z ryzykiem Rozdział 5ZARZĄDZANIE KLIMATEM I MONITORING SKAŻENIA MIKROBIOLOGICZNEGO5.1. Czynniki mikroklimatu wpływające na bezpieczeństwo kolekcji 5.1.1. Uwagi ogólne 5.1.2. Temperatura 5.1.3. Wilgotność względna powietrza 5.1.4. Światło 5.1.5. Zanieczyszczenia 5.2. Chromatografia gazowa - spektrometria mas w analizie lotnych związkóworganicznych emitowanych przez grzyby 5.2.1. Zastosowanie metody SPME-GC-MS w wykrywaniu aktywnościpleśni 5.2.2. Badania aktywności grzybów w pomieszczeniach przechowywaniaobiektów zabytkowych - studium przypadku 5.3. Konserwacji prewencyjna 5.4. Zarządzanie klimatem w muzeach 5.5. Integrated Pest Management (IPM) 5.6. Wykorzystanie indeksu grzybowego jako narzędzia w prognozowaniuskażenia mikrobiologicznego 5.7. Prognozowanie skażenia mikrobiologicznego w modelu biohygrotermalnymRozdział 6 ELIMINACJA MIKROORGANIZMÓW W PROCESIE KONSERWACJI6.1. Dezynfekcja obiektów zabytkowych 6.1.1. Metody chemiczne 6.1.2. Metody fizyczne 6.1.3. Metody alternatywne6.2. Badania skuteczności działania środków biobójczych do dezynfekcjiobiektów zabytkowych 6.3. Usuwanie mikroflory w oczyszczaniu pasywnym obiektu 6.4. Badania wpływu czyszczenia zabytkowej tkaniny jedwabnej na degradacjęfibroiny z jedwabiu metodą chromatografii wykluczania molekularnego Zakończenie Literatura Spis tabel Spis rysunków Spis fotografii Streszczenie w języku angielskim Wykaz prac wydanych przez Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie w seriispecjalnej Zeszytów Naukowych: Monografie