BEZPRAWIE LEGISLACYJNE wyd.2

ISBN: 978-83-8246-299-9

430 stron
format: A5
oprawa: twarda
Rok wydania: 2021

Publikacja jest jedynym na polskim rynku wydawniczym kompleksowym, monograficznym opracowaniem problematyki odpowiedzialności odszkodowawczej za delikty legislacyjne. Autor, szeroko eksponując zagadnienia ustrojowe i procesowe kontroli konstytucyjności prawa, wyczerpująco omawia przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej. Koncentruje się na aktualnych zagadnieniach rozstrzyganych w orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych, a także orzecznictwie trybunałów międzynarodowych oraz Trybunału Konstytucyjnego. O szczególnej aktualności opracowania świadczy omówienie zagadnień związanych z pandemią COVID-19.

Książka jest przeznaczona dla sędziów i pełnomocników procesowych oraz pracowników administracji rządowej i samorządowej, upoważnionej do stosowania i tworzenia aktów normatywnych. Będzie jednak przydatna dla każdego, kto może - a niekiedy musi - samodzielnie dochodzić swych praw przed sądem.

SPIS TREŚCI

Wykaz skrótów

Przedmowa do wydania II

Wstęp

Rozdział I
Ewolucja odpowiedzialności za bezprawie legislacyjne
1. Uwagi wstępne
2. Bezprawie legislacyjne w dwudziestoleciu
międzywojennym
3. Bezprawie legislacyjne w PRL
4. Bezprawie legislacyjne w świetle ustawy o Trybunale
Konstytucyjnym z 1985 r.
5. Bezprawie legislacyjne w okresie transformacji
ustrojowej
6. Wnioski

Rozdział II
Artykuł 77 ust. 1 Konstytucji jako podstawa
odpowiedzialności za bezprawie legislacyjne
1. Uwagi wstępne
2. Artykuł 77 ust. 1 w świetle prac legislacyjnych
3. Artykuł 77 ust. 1 jako źródło konstytucyjnego prawa
do odszkodowania
3.1. Istota konstytucyjnego prawa do odszkodowania
3.2. Artykuł 77 ust. 1 w systematyce Konstytucji
3.3. Artykuł 77 ust. 1 jako norma bezpośrednio
stosowalna
3.4. Artykuł 77 ust. 1 jako źródło prawa podmiotowego
3.5. Artykuł 77 jako prawo podlegające ograniczeniom
3.6. Porządek publiczny jako wartość uzasadniająca
ograniczenie prawa do odszkodowania
4. Podmiotowy zakres odpowiedzialności
4.1. Podmiot uprawniony
4.2. Podmiot zobowiązany
5. Przedmiotowy zakres odpowiedzialności
5.1. Uwagi wstępne
5.2. Organ władzy publicznej
5.3. Działanie organu władzy publicznej
6. Przesłanka bezprawności
6.1. Uwagi wstępne
6.2. Bezprawność w wypowiedziach piśmiennictwa
6.3. Bezprawność w orzecznictwie Trybunału
Konstytucyjnego
6.4. Bezprawność w orzecznictwie Sądu Najwyższego
6.5. Analiza krytyczna
6.5.1. Bezprawność normatywna - uwagi wstępne
6.5.2. Bezprawność normatywna a wsteczne działanie
orzeczeń prejudycjalnych
6.5.3. Bezprawność normatywna a cel normy
7. Zakres kompensacji
7.1. Uwagi wstępne
7.2. Wynagrodzenie szkody w zakresie
lucrum cessans
7.3. Wynagrodzenie szkody niemajątkowej
7.4. Związek przyczynowy
8. Wnioski

Rozdział III
Wstępne ustalenia interpretacyjne (art. 417 1 k.c.)
1. Artykuł 417 1 k.c. w świetle prac legislacyjnych
2. Ogólna charakterystyka art. 417 1 k.c.
3. Zasada odpowiedzialności - ryzyko
4. Akt normatywny w rozumieniu art. 417 1 k.c.
4.1. Pojęcie aktu normatywnego
4.2. Akty powszechnie obowiązujące
4.3. Problem umów międzynarodowych
4.4. Prawo stanowione przez organizacje
międzynarodowe
4.5. Akty i źródła prawa nieobjęte zakresem art. 417 1 k.c.
4.5.1. Akty wewnętrznie obowiązujące
4.5.2. "Nieakty"
4.5.3. Prawo zwyczajowe
5. Uzasadnienie i konstrukcja prejudykatu
5.1. Uzasadnienie prejudykatu
5.2. Prejudykat a droga sądowa
5.3. Prejudykat jako materialnoprawna przesłanka
odpowiedzialności
5.4. Problem dochodzenia roszczeń przed wejściem w życie
orzeczenia prejudycjalnego
5.5. Postępowania właściwe
5.5.1. Postępowanie przed Trybunałem
Konstytucyjnym
5.5.2. Postępowanie przed sądami administracyjnymi
5.5.3. Proces legislacyjny
5.5.4. Postępowanie przed Europejskim Trybunałem
Praw Człowieka
5.5.4.1. Uwagi ogólne
5.5.4.2. Aktualne stanowisko Sądu Najwyższego
5.5.5. Potępowanie przed Trybunałem Sprawiedliwości
i Sądem UE
5.5.6. Problem kontroli aktów niższego niż ustawa
rzędu
5.5.7. Wniosek do Trybunału Konstytucyjnego
w sprawie konstytucyjności prejudykatu K 18/20
5.5.8. Prejudykat a odpowiedzialność za rozporządzenia
wydane w stanie epidemii
6. Artykuł 417 1 k.c. jako podstawa odpowiedzialności
za naruszenie prawa wspólnotowego

Rozdział IV
Odpowiedzialność odszkodowawcza jako skutek wyroku
Trybunału Konstytucyjnego
1. Uwagi wstępne
2. Artykuł 190 ust. 3 Konstytucji jako podstawa prospektywnej
skuteczności wyroków Trybunału Konstytucyjnego
3. Artykuł 190 ust. 4 Konstytucji jako podstawa wstecznej
skuteczności wyroków Trybunału Konstytucyjnego
4. Zasada wstecznej skuteczności wyroków Trybunału
Konstytucyjnego
5. Wyjątki od zasady wstecznej skuteczności wyroków
Trybunału Konstytucyjnego
5.1. Odroczenie terminu utraty mocy obowiązującej
5.2. Bezprawność podzielona w czasie
6. Odszkodowanie a skutki wyroków w ujęciu czasowym
6.1. Wsteczna skuteczność wyroku
6.2. Formalna "prospektywność" wyroku Trybunału
Konstytucyjnego
6.2.1. Uwagi wstępne
6.2.2. Przepisy uprzednio uchylone
6.2.3. Naruszenie istoty prawa
6.2.4. Uprzedni wyrok z mocą wsteczną
6.2.5. Indywidualne derogacje
7. Wnioski

Rozdział V
Odpowiedzialność odszkodowawcza za zaniechanie
legislacyjne
1. Pojęcie i charakterystyka zaniechania legislacyjnego
1.1. Zaniechanie legislacyjne w polskim piśmiennictwie
1.2. Zaniechanie legislacyjne w orzeczeniach Sądu
Najwyższego
1.3. Zaniechanie legislacyjne w orzeczeniach Trybunału
Konstytucyjnego
1.4. Definicja zaniechania legislacyjnego w rozumieniu
art. 417 1 k.c. (ocena własna)
2. Artykuł 417 1 ő 4 k.c. jako podstawa odpowiedzialności
za zaniechania legislacyjne
3. Konstytucyjne kryteria wykładni art. 417 1 ő 4 k.c.
4. Bezprawność zaniechania w świetle art. 417 1 ő 4 k.c.
4.1. Założenia ogólne oceny bezprawności zaniechania
4.2. Bezprawność zaniechania prawodawcy
delegowanego
4.2.1. Założenia ogólne
4.2.2. Niewydanie rozporządzenia wobec zmiany
ustawy
4.2.3. Niewydane rozporządzenia a problem
reprywatyzacji
4.3. Bezprawność zaniechania ustawodawcy
4.3.1. Założenia ogólne
4.3.2. Pominięcie legislacyjne a bezprawność
zaniechania
4.3.3. Przepis ustawy jako źródło obowiązku wydania
ustawy
5. Podstawa odpowiedzialności za brak transpozycji prawa
Unii Europejskiej

Rozdział VI
Szkoda i związek przyczynowy
1. Uwagi wstępne
2. Związek przyczynowy adekwatny czy normatywny?
3. Powiązania przyczynowe
3.1. Powiązania przyczynowe przy wydaniu aktu
normatywnego
3.1.1. Conditio sine qua non
3.1.2. Adekwatność następstw wydania aktu
normatywnego
3.2. Powiązania przyczynowe przy zaniechaniu
legislacyjnym
3.2.1. Conditio sine qua non
3.2.2. Adekwatność następstw zaniechania aktu
normatywnego
3.3. Przyczynienie się poszkodowanego
3.4. Cel normy a przyczynowość
3.5. Przyczynowość wyprzedzająca a bezprawie
legislacyjne
4. Przesłanka szkody
4.1. Pojęcie szkody legislacyjnej
4.2. Ustalenie szkody wyrządzonej wydaniem aktu
normatywnego
4.3. Ustalenie szkody wyrządzonej zaniechaniem
legislacyjnym
5. Wnioski

Rozdział VII
Zagadnienia dodatkowe
1. Problemy intertemporalne
2. Przedawnienie roszczeń
2.1. Uwagi wstępne
2.2. Dziesięcioletni termin przedawnienia
2.3. Trzyletni termin przedawnienia
3. Problemy procesowe
3.1. Problem zastępstwa procesowego Skarbu Państwa
3.2. Problem reprezentacji materialnoprawnej Skarbu
Państwa

Zakończenie

Wykaz orzeczeń

Bibliografia