WSZECHSTRONNICZOŚĆ O DELIBERACJI W POLITYCE ZDROWOTNEJ Z UWZGLĘDNIENIEM EMOCJI INTERESÓW WŁASNYCH I WIEDZY EKSPERCKIEJ

ISBN: 978-83-233-4829-0

379 stron
format: B5
oprawa: miękka
Rok wydania: 2020

Jednym z klasycznych problemów demokratycznej polityki jest pytanie o to, w jakim stopniu można pogodzić wolę ludu ze wskazaniami ekspertów. Tak zarysowany dylemat jest jednak bardzo mylący. Sugeruje, że obywatele nie mają do zaoferowania żadnej rzeczowej wiedzy w danej kwestii. Dodatkowo insynuuje się w nim jakąś znaczną odporność elity ekspertów na ignorancję, egoizm czy zwykłe porywy emocji. Lepiej postawić pytanie: do jakiego stopnia w ogóle możliwa jest polityka publiczna oparta na wiedzy eksperckiej? Jeszcze ważniejsze będzie jednak inne pytanie. Czy polityka publiczna oparta wyłącznie na dowodach naukowych i interesie wspólnym nie jest jakiegoś rodzaju widzeniem tunelowym? Czy tradycyjny ideał wykluczania egoizmu i pasji jest wzorcem słusznym? Teza naczelna książki głosi, że dobra polityka zdrowotna i polityki publiczne w ogóle wymagają właściwego zestawienia i wyważenia trzech najważniejszych wkładów polityki: wiedzy eksperckiej, interesów własnych i emocji. Sprawiedliwe ich rozważenie potrzebuje wyjścia poza typowe debaty publiczne, targi interesów, a nawet poza panele eksperckie. Obliguje do publicznej deliberacji, w której te trzy wkłady mogłyby wejść ze sobą w konstruktywny dialog. W demokracji nie powinniśmy bowiem ograniczać się do nauki oczyszczonej z materialnych potrzeb i porywów serca. Nie może być naszym celem bezduszna, proceduralna bezinteresowność. Powinniśmy raczej zmierzać w stronę rozumnej, solidarnej wszechstronniczości. Publikacja ta nie tylko zasługuje na najwyższą ocenę formalną, lecz także stanowi przykład tekstu dojrzałego, naukowo płodnego, świetnie skomponowanego i zajmującego. Jest unikatowa i w sposób ewidentny pionierska. Oprócz swej niewątpliwej wartości naukowej książka posiada również niebagatelną wartość dodaną: jest intelektualnie inspirująca, ale i emocjonalnie poruszająca. Jej treść przemawia do wyobraźni i do sumienia. Z recenzji prof. dra hab. Jacka Sroki

SPIS TREŚCI

WSTĘP

WPROWADZENIE

Cele naukowe pracy Uwagi metodologiczne Kluczowe pojęcia i uwagi terminologiczne Charakter opracowywanego wzorca i inne uwagi Plan pracy Podziękowania i uwagi autora 1. DEMOKRACJA DELIBERATYWNA1.1. Idee naczelne demokracji deliberatywnej 1.2. Najnowsze trendy demokracji deliberatywanej Początki: formowanie się podejścia i zwrot deliberatywny Zwrot epistemiczny Zwroty instytucjonalny, praktyczny i empiryczny Zwrot systemowy (teoria systemów deliberatywnych) Uporządkowanie Strategie deliberatywne 1.3. Deliberacja Postawa deliberatywna Ewolucja pojęcia deliberacji Definicja Przedmiot i podmioty deliberacji 1.4. Techniki deliberatywne 1.5. System deliberatywny Zakres systemu deliberatywnego i decyzje, do których prowadzi Funkcje i kryteria ewaluacji systemu deliberatywnego Błędy systemu deliberatywnego Niedeliberatywne elementy w służbie całości systemu deliberatywnego 1.6. Deliberacja w systemie deliberatywnym Atrofia postawy deliberatywnej a problem decyzyjności 1.7. Konkluzje 2. WZORZEC RZĄDZENIA DELIBERATYWNEGO2.1. Rządzenie wielopasmowe (governance) i rządzenie deliberatywne 2.2. Brytyjska Agencja ds. Standardów Żywności (FSA) 2.3. Trzy typy aktorów deliberacji 3. TRZY WKŁADY POLITYKI3.1. Wiedza ekspercka Wymiar normatywny wiedzy eksperckiej Ideał wiedzy eksperckiej a czynnik ludzki Instrumentalizacja wiedzy eksperckiej Na styku polityki i nauki Narracje o faktach naukowych Wiedza ekspercka, która jest zbyt radykalna dla polityki Fetysz ‘-surowych faktów‘- Przerost obiektywizmu 3.2. Interesy własne Wykluczenie i włączenie interesów własnych do deliberacji Interesowne targowanie się Negocjacje deliberatywne 3.3. Emocje Wykluczenie i rehabilitacja emocji w deliberacji Mit bezemocjonalnych debat parlamentarnych Deliberatywne formy wyrażania i odwoływania się do emocji Afektywne debaty i bezkompromisowość Polaryzacja afektywna Emocjonalne podstawy przekonań a intuicjonizm społeczny Emocje moralne a ekspertyza etyczna Konkluzje 4. PRZYKŁADY TRAKTOWANIA TRZECH WKŁADÓW4.1. Emocje i ich tłumienie przez racjonalną dyskusję Radiowa "awantura o szczepionki" Manipulacyjny potencjał racjonalnej dyskusji 4.2. Interesy własne i ich tłumienie w imię dobra wspólnego Strajk pielęgniarek w Centrum Zdrowia Dziecka Uprzedziałowienie a manipulacyjne odwołania do dobra wspólnego 4.3. Scjentystyczne krótkowidztwo i eksperckie widzenie tunelowe Debata senacka o kaskach rowerowych Raport o korkach Deloitte Przerost obiektywizmu a widzenie tunelowe 5. NIEDELIBERATYWNE STRATEGIE WNOSZENIA WKŁADÓW5.1. Synteza: wyzwania dla włączenia trzech wkładów do deliberacjiUprzedziałowienie (kompartmentacja) wkładów (A) Instrumentalizacja wkładów i maskowanie faktycznych motywacji (B) Nadgorliwe wykluczenie wkładów partykularnych (C) Podsumowanie: strategie niedeliberatywnego traktowania wkładów 5.2. Poziom systemowy: zalety i wady strategii niedeliberatywnych5.3. Uprzedziałowienie (kompartmentacja) w dominujących modelachdemokracji5.4. Wyzwania uprzedziałowienia 5.5. Instrumentalizacja jednych wkładów dla ukrycia innych 5.6. Neutralizacja aksjologiczna prawa jako instrumentalizacja wkładów 5.7. Uprzedziałowienie wiedzy eksperckiej 5.8. Erystyka jako instrumentalizacja wkładów 5.9. Wnoszenie nauki do debaty publicznej i targu interesów 5.10. Obywatelska cnota wyróżniania się jako bariera dla deliberatywnegosłuchania 6. DELIBERATYWNE ŁĄCZENIE TRZECH WKŁADÓW6.1. Na czym polega deliberatywne łączenie wkładów? W kontraście do innych typów dyskusji Deliberacja jako łączne rozważanie wyodrębnionych wkładów Zmiana preferencji jako zasadniczy skutek ubocznyEmocje w deliberatywnej formie Interesy własne w deliberatywnej formie Wiedza ekspercka w deliberatywnej formie 6.2. Deliberacja różnicy 6.3. Miejsce deliberacji w systemie deliberatywnym 6.4. Podejście dyskursowe do rządzenia deliberatywnego 6.5. Trzy autonomiczne wkłady w "deliberacji zebrane" 6.6. Narracje a deliberacja 6.7. Rola zaufania w negocjacjach deliberajywnych 6.8. Wiedza ekspercka: rola transformacyjna 6.9. Wiedza ekspercka: rola moderująca i porządkująca 6.10. Podsumowanie 7. WSZECHSTRONNICZOŚĆ7.1. Dwa wymiary rozumu publicznego 7.2. Czy emocje są racjami ‘-prywatnymi‘-, czy też ‘-płytkimi‘-? 7.3. Pozycja partykularnych interesów w deliberacji 7.4. Bezstronność a wszechstronniczość 7.5. Inne ujęcia wszechstronniczości Radykalna bezstronność Bezstronność w codziennym życiu a ‘-zbioro-stronniczość‘- Przeciw neutralności mediatora Bezstronny obserwator czy sprawiedliwy widz? Kilka uwag o emocjach 7.6. Zasłona niewiedzy jako metafora wszechwiedz7.7. Podsumowanie: deliberacja nakłada obowiązki na mówiącychi słuchających 8. DYLEMATY, WYZWANIA, ZASTOSOWANIE8.1. Aktorzy reprezentujący poszczególne wkłady 8.2. Nieustający problem wewnętrznego wykluczenia 8.3. Co wnoszą władze publiczne? 8.4. Inkluzja, którą trudno zaakceptować 8.5. Drwić czy być miłym? Inne role emocji 8.6. Widmo radykalnego centryzmu 8.7. Okno Overtona i efekt radykalnej flanki 8.8. Przeciąganie okna Overtona a polaryzacja polityki 8.9. Kiedy musimy zrezygnować z deliberacji? Kiedy nie powinniśmy? 8.10. Ocena skutków zdrowotnych (HIA). Potencjalne zastosowanie ZAKOŃCZENIE POSTSCRIPTUM: WSZECHSTRONNICZOŚĆW CZASACH ZARAZY BIBLIOGRAFIA SPIS RYSUNKÓW SPIS TABEL