WBREW BOGOM CZYLI OD MAGII I RELIGII DO METODY NAUKOWEJ... I Z POWROTEM wyd.2

ISBN: 978-83-8102-616-1

491 stron
format: B5
oprawa: miękka
Rok wydania: 2022

Myślenie magiczne jest jednym z ewolucyjnie pożytecznych przekonań naszego starego mózgu. Jest szybsze i nie wymaga tak dużych nakładów energii, jak używanie rozumu. To dlatego nie znamy się na prawdopodobieństwie i przeważnie zamiast faktów poszukujemy potwierdzenia własnych przekonań. Książka Krzysztofa Dołowego jest opowieścią o rodzącej się w bólach metodzie naukowej. To historia zmagań o podstawowe pojęcia pomiędzy nauką a władzą religijną (i jej późniejszymi odpowiednikami - autorytarnymi ideologiami oraz państwową cenzurą).

Co mają ze sobą wspólnego święta inkwizycja i antyszczepionkowcy? Co łączy alchemię i Eucharystię oraz dlaczego obie są wrogami atomów? Z jakich powodów wynalezienie pigułki antykoncepcyjnej było trudniejsze, niż mogłoby się wydawać? Jak przelot komety obalił astronomię, a opadanie rtęci w rurce fizykę Starożytnych?

Autor znany z doskonale przygotowanych, błyskotliwych i pełnych anegdot wykładów, nareszcie zdecydował się przybliżyć swoją wizję historii nauki szerszemu gronu odbiorców. Ze zdumiewającą erudycją K. Dołowy wiedzie Czytelnika przez wielką wojnę, jaką nauki przyrodnicze stoczyły z magią i religią, a którą wielu uczonych przypłaciło życiem, aresztem lub nakazem milczenia. Opowiada o przypadku pomagającym badaczom, błędach, jakie uniemożliwiły im zrozumienie swojego odkrycia, pseudonaukowych koncepcjach, prowadzących do zabijania milionów oraz o ideologiach niszczących uczonych: greckich w czasach wczesnego chrześcijaństwa, rosyjskich w czasach komunizmu czy niemieckich za hitleryzmu. To opowieść o triumfie cywilizacji opartej na rozumie, która jednak kończy się ostrzeżeniem przed powrotem do magicznego myślenia - mitów i pseudonaukowych doniesień szerzących się dziś bez kontroli w przestrzeni Internetu.

"To książka dla ateistów, by wiedzieli, dla teologów, by nie powtarzali głupstw starożytnego pochodzenia, dla uczniów, by rozumieli więcej od nauczycieli i byli przygotowani na represje, jakie mogą ich za to spotkać, dla kobiet, których rola w nauce zbyt często była pomijana i dla tych, którzy lubią błysnąć wiedzą w towarzystwie".
Prof. Andrzej Ziemba

SPIS TREŚCI

Przedmowa do drugiego wydania

Wstęp

Część 1
Astronomia - czyli o tym, że nie możemy wiedzieć, jaki był boski plan
Rozum i ruch
Magia i duch
Ruch Słońca i gwiazd na niebie
Geometria i sumeryjski system liczenia
Kalendarz i rachuba czasu
Astrologia
Jeden Bóg
Grecy i umiłowanie mądrości
Grecy i duch
Arystoteles i ruch
Wielkość Ziemi i Wszechświata
Z czego zrobione są Ziemia i Wszechświat?
Terra firma - Ziemia jest nieruchoma
Ruchy ciał niebieskich - postulaty Platona
Ptolemeusz i Almagest
Pomiar czasu i instrumenty astronomiczne starożytności
Chrześcijaństwo przeciw rozumowi
Europejczycy odkrywają naukę starożytną
Budzenie się rozumu - zegary i inne wynalazki techniczne
Kościół przeciw nauce - pierwsze starcie
Bóg przeciw astronomii
Mikołaj Kopernik - Ziemia się porusza
Tycho Brahe - pierwsze obserwatorium astronomiczne
Spalenie Giordana Bruno na stosie
Johannes Kepler - odrzucenie postulatów platońskich
Galileusz - narodziny nauk eksperymentalnych
Galileusz i astronomia
Kartezjusz, Huygens i Hooke - wiry, siła odśrodkowa i dośrodkowa
Izaak Newton
Philosophia Naturalis Principia Mathematica
Ciąg dalszy sporu zwolenników Kartezjusza i Newtona - kształt Ziemi
Kometa Halleya
Cavendish - pierwszy pomiar siły grawitacji
Wyjaśnienie ruchu Księżyca, Saturna i Jowisza, odkrycie Neptuna
Czy się obraca?
Kościoł i astronomia po Newtonie
Epilog

Część 2
Chemia - czyli o tym, że atomy istnieją, a modlitwa nie wpływa na reakcje chemiczne
Ujarzmienie ognia
Piec i wypalanie gliny
Mumifikacja i natron
Fajans egipski, pierwsze barwniki i lekarstwa
Tajemnicze zaklęcia, woda życia i srebro
Wytapianie metali (miedź, brąz, żelazo, stal)
Grecy, cztery substancje i atomy
Aleksandria, Muzeum i początki alchemii
Chemia praktyczna w czasach greckich
Alchemia, astrologia, gnoza, hermetyzm
Alchemia Islamu i jej droga do Europy
Alchemiczne wytwarzanie złota - iluzjoniści i oszuści
Kościół za transsubstancjacją i przeciw atomom
Próżnia istnieje
Francis Bacon i Robert Boyle
Flogiston i vis vitalis
Pneumologia - nauka o gazach
Lavoisier, prawo zachowania masy i obalenie teorii flogistonu
Dalton i atomy
Czy gazy zbudowane są z atomów, czy z dwuatomowych cząsteczek?
Dualistyczna hipoteza wiązania chemicznego - Dalton, Davy, Berzelius
Wzory związków chemicznych
Budowa cząsteczek
Mendelejew i porządkowanie pierwiastków
Atomy i ciepło
Zjawisko fluktuacji - atomy istnieją
Epilog

Część 3
To nie bogowie zsyłają choroby
Drobnoustroje, choroby, epidemie
Jak niegdyś leczono?
Medycyna starożytna
Anatomia
Chrześcijaństwo i medycyna
Przyczyny chorób epidemicznych
Samorództwo
Mikroskop i odkrycie mikroświata
Samorództwo bakterii
Czy elektryczność to dusza zwierzęca?
Francois Raspail - niewidoczne pasożyty unoszące się w powietrzu
Chemik Pasteur odkrywa przyczynę kwaśnienia piwa
Czy do wytworzenia związków organicznych potrzebna jest siła życiowa?
Czy do fermentacji konieczne są drożdże?
Apertyzacja, pasteryzacja i samorództwo bakterii
Snow i pompa z Broad Street
Semmelweis i gorączka połogowa
Choroby jedwabników
Lister i antyseptyka na sali operacyjnej
Koch i bakterie wąglika
Koch - gruźlica i barwniki
Szczepionka przeciw ospie
Pasteur i szczepionki
Roux, Ehrlich, Bering - surowica przeciw dyfterytowi
Walka z gruźlicą
Komary, malaria i żółta febra
Pchły i dżuma
Tyfus i wszy
Walka z owadami przenoszącymi choroby
Ehrlich i magiczna kula
Domagk i sulfonamidy
Antybiotyki
Lek, który zmienił oblicze ziemi - antykoncepcja
Epilog

Część 4
Historia naturalna, czyli w Biblii nie ma ani jednego sensownego zdania dotyczącego świata materii
Genesis
Skąd wzięły się góry i ile lat miał świat według starożytnych Greków
Skamieniałości
Czy góry powstają w morzu, czy we wnętrzu Ziemi?
Pomiary fizyczne i wiek Ziemi
Datowanie warstw geologicznych za pomocą obecnych w nich skamielin
Linneusz i metoda klasyfikacji organizmów
Buffon
Początki anatomii porównawczej i fizjologii
Hunter i Cuvier
Zapłodnienie i rozwój embrionu
Czy gatunki są niezmienne, czy się zmieniają?
Rasy ludzkie
Pierwsze idee ewolucyjne
Karol Darwin
Vestiges of the Natural History of Creation
Badanie pąkli
Hipoteza ewolucji Darwina i Wallace‘a
Ewolucja - starcie światopoglądów
Świadectwa empiryczne, czyli jak ewolucjonizm stał się teorią
Darwin, ewolucja i nauki społeczne
Na czym polega różnica pomiędzy naukami ścisłymi (empirycznymi) a społecznymi?
Zmierzch i odrodzenie darwinizmu
Budowa DNA
Totalitarne państwo - nowy wróg nauki
Epilog

Część 5
Mózg i zachowanie człowieka - czyli o nieistnieniu duszy
Dusza i rozum
Gdzie mieści się niematerialna dusza?
Dusza a choroba psychiczna
XIX-wieczny świat duchów
Elektryczność i skurcz mięśni
Mozg ma strukturę modułową i hierarchiczną
Fizjologia i jej wrogowie
Elektryczność i funkcje mózgu
Lobotomia
Elektryczność i stany psychiczne człowieka
Eksperymenty na ludziach
Jak zbudowany jest układ nerwowy?
Odkrycie pierwszego neuroprzekaźnika - acetylocholiny
Substancje chemiczne sterujące ludzkim zachowaniem
(Nie)moralność jest sterowana genetycznie
Pochodzenie moralności - nadprzyrodzone czy ewolucyjne?
Jakie hipotezy dotyczące ludzkich zachowań możemy formułować na podstawie badań społecznych?
Należy dzielić się sprawiedliwie
"Ludzkie" zachowania u zwierząt społecznych
Dlaczego dotrzymujemy zobowiązań?
A więc co z tą duszą?

Część 6
...i z powrotem, czyli czy magia pokona naukę?
Dlaczego magiczne myślenie jest popularne?
Pawłow i Skinner - czyli uczenie przez doświadczenie
Koincydencje i magia
Unikanie ryzyka
Człowiek nie zna się na prawdopodobieństwie
Podporządkowanie autorytetowi
Homo sapiens? - nie przesadzajmy
Epilog - magia przeciw nauce

Zakończenie

Indeks