VADEMECUM SPECJALISTY DS. COMPLIANCE

ISBN: 978-83-8235-258-0

stron: 519

format: B5

oprawa: miękka

Rok wydania: 2024

Książka to niezbędne kompendium wiedzy dla osób zajmujących się szeroko rozumianym compliance, a więc zgodnością działania organizacji z obowiązującymi przepisami prawa, normami etycznymi czy dobrymi praktykami, w celu zapobiegania utracie przez tę organizację reputacji i stratom finansowym.

Publikacja w praktyczny i kompleksowy sposób omawia wiele obszarów działalności organizacji, w których mogą wystąpić naruszenia, np. prawo pracy, podatki, ochrona danych osobowych, przeciwdziałanie praniu brudnych pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, kwestie korporacyjne, ochrona sygnalistów, zamówienia publiczne, ESG czy nowe technologie. Dzięki temu Czytelnik pozyska szeroką wiedzę dotyczącą wymienionych dziedzin w zakresie naruszeń, które mogą pojawić się w zgłoszeniach np. spływających od sygnalistów czy podczas raportowania w ramach utworzonych systemów compliance.

W książce szczegółowo omówione są również zagadnienia o charakterze ogólnym, ale ważne dla specjalisty ds. compliance (, takie jak omówienie tej funkcji i jej usytuowania w organizacji oraz podstawowych celów i wyzwań dla osoby pełniącej tę funkcję.

Najważniejsze atuty książki:
- szczegółowe omówienie poszczególnych obszarów działalności organizacji, w których mogą wystąpić naruszenia, a które w związku z tym powinny stanowić szczególną sferę zainteresowania specjalisty ds. compliance (Compliance Officera)
- duża liczba praktycznych przykładów, wskazówek i rekomendacji, które wynikają z doświadczenia zawodowego autorów publikacji, którzy na co dzień zajmują się obszarem compliance w swojej działalności zawodowej;
- wzory procedur dotyczące poszczególnych obszarów działalności organizacji, które mogą być przydatne dla specjalisty ds. compliance.

Publikacja zawiera 12 rozdziałów, z których każdy omawia inny obszar związany z pełnieniem funkcji specjalisty ds. compliance w organizacji.

Rozdział I to omówienie wielowymiarowego charakteru funkcji compliance i roli specjalisty ds. compliance w organizacjach. W rozdziale tym przedstawiony został aspekt usytuowania komórki compliance w tzw. modelu trzech linii obrony, zwrócono uwagę na obecne w obrocie gospodarczym modele operacyjne funkcjonowania komórki compliance, a także oczekiwane od specjalisty ds. compliance kompetencje. W rozdziale tym nie zabrakło również omówienia komórki compliance jako elementu prewencyjno-detekcyjnego w strukturach operacyjnych organizacji, zwłaszcza zaś przedsiębiorstw, na tle orzecznictwa sądów polskich oraz wytycznych UKNF.

Rozdział II koncentruje się na omówieniu kluczowych zadań specjalisty ds. compliance w ramach realizacji tzw. programu compliance. W ramach tego rozdziału znaleźć można opis elementów składających się na program compliance. Zawiera on również przegląd regulacji krajowych w odniesieniu do reżimu odpowiedzialności karnej, cywilnej i administracyjnej za naruszenie zasad compliance. W rozdziale tym nie zabrakło także omówienia kluczowych wyzwań po stronie specjalisty ds. compliance oraz nawiązania do badań na temat problemu presji i radzenia sobie ze stresem w pracy specjalisty ds. compliance.

Rozdział III poświęcony został problematyce ładu korporacyjnego (corporate compliance) oraz roli Compliance Officera w realizacji zadań służących zapewnieniu tego, aby organy spółek kapitałowych funkcjonowały w środowisku minimalizującym ryzyko pojawienia się zjawiska konfliktu interesów. W ramach tego rozdziału omówiono również standard ładu korporacyjnego przewidziany w Dobrych Praktykach Spółek Notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie.

Rozdział IV omawia najczęstsze problemy i zadania, z jakimi przychodzi zmierzyć się specjaliście ds. compliance w zakresie ochrony danych osobowych. Opisuje, jakie relacje biznesowe występują między specjalistą ds. compliance a osobami odpowiedzialnymi za ochronę danych osobowych i wyjaśnia, jakiego rodzaju funkcje w zakresie ochrony danych możliwe są do łączenia z rolą specjalisty ds. compliance. Poruszono w nim kwestie podstawowych procedur dotyczących ochrony danych osobowych i wskazano przykładowe ich zapisy. Ponadto zwrócono w nim uwagę na zagadnienia związane z ryzykiem oraz jego oceną. Wskazano, jak postępować z największym obszarem ryzyka, jakim jest błąd ludzki, oraz jak reagować i zarządzać naruszeniami ochrony danych osobowych.

Rozdział V skupia się na compliance w sferze wewnętrznego nadzoru podatkowego i problemach, które mogą wyniknąć dla organizacji z powodu np. ignorowanych pism z urzędu skarbowego, niechęci do zmiany błędnych, lecz konsekwentnie od wielu lat stosowanych procedur, braku podejmowania jakichkolwiek działań prewencyjnych czy też działania na podstawie dawno zmienionych/nieaktualnych stanowisk organów. Rozdział pokazuje zarówno konsekwencje ww. błędów, jak i sposoby na ich uniknięcie. Rozdział stanowi swego rodzaju checklistę, na podstawie której można przeprowadzić wewnętrzny audyt działania przedsiębiorstwa i na tej podstawie ocenić stan przygotowania podmiotu na ewentualny spór z organem podatkowym.

Rozdział VI poświęcony został roli specjalisty ds. compliance w kontekście zapewnienia zgodności z przepisami o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Jest to jeden z najbardziej regulowanych obszarów funkcjonowania compliance w organizacjach, a zwłaszcza w sektorze usług finansowych. W ramach tego rozdziału omówiono kontekst regulacyjny w odniesieniu do zadań komórki compliance oraz specjalisty ds. compliance w walce z praniem pieniędzy. Nie zabrakło w nim również omówienia elementów kompleksowego programu compliance w instytucji obowiązanej, zarówno na poziomie pojedynczego podmiotu prawnego, jak i grupy kapitałowej. W rozdziale znaleźć można również omówienie wytycznych UKNF dla specjalistów ds. compliance (AMLRO) w sektorach nadzorowanych przez urząd.

Rozdział VII omawia najważniejsze zagadnienia dotyczące zgodności w obszarze prawa pracy. Zawarte w tym rozdziale wskazówki pozwolą uniknąć błędów w przygotowywaniu i wdrażaniu wewnętrznych regulacji pracodawcy dotyczących tego obszaru. Ponadto rozdział ten omawia m.in. kwestie takie jak kontrola pracowników przez pracodawcę, działania niepożądane, odpowiedzialność pracodawcy za naruszenia prawa pracy wraz z informacjami, jak naruszeniom można zapobiegać. W treści rozdziału został omówiony także wpływ prawa unijnego na wymagania dla pracodawców w Polsce oraz związane z tym wyzwania w zakresie compliance w organizacji.

Rozdział VIII dotyczący sygnalistów skupia się na nowo uchwalonych przepisach ustawy z 14.6.2024 r. o ochronie sygnalistów. Omówione w nim zostały zasady wdrażania nowych obowiązków w organizacjach, w tym rodzaje możliwych kanałów zgłoszeń wewnętrznych, z uwzględnieniem ich specyfiki. Położono również nacisk na obowiązki specjalisty ds. compliance w kontekście wdrażania ochrony sygnalistów w danej organizacji. W końcu omówione zostały ryzyka związane z brakiem prawidłowego wdrożenia wewnętrznych kanałów zgłoszeń naruszeń prawa.

Rozdział IX omawia sankcje międzynarodowe, które są narzędziem powszechnie wykorzystywanym w otoczeniu międzynarodowym organizacji. Z tego rozdziału czytelnicy dowiedzą się, jakie są międzynarodowe systemy sankcyjne, gdzie mają swoje źródło i na co w tym zakresie powinna zwrócić uwagę osoba odpowiedzialna za zgodność w danej organizacji. Rozdział zawiera informacje dotyczące ryzyk związanych z sankcjami, przykłady dobrych praktyk w zakresie ograniczania tych ryzyk, a także omówienie unijnego systemu sankcyjnego wraz z przykładami ilustrującymi, jak działają unijne środki ograniczające i z jakimi wyzwaniami wiążą się na gruncie compliance w organizacji.

Rozdział X odnosi się do zasad compliance w systemie zamówień publicznych. Pomimo (a może właśnie dlatego), że przepisy Prawa zamówień publicznych same w sobie są jednym wielkim systemem zapewniania zgodności, nie poświęcają tej tematyce odrębnych regulacji. Nie oznacza to jednak, że pozostają bez wpływu na działalność firm biorących udział w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego. Nieumiejętne zastosowanie lub – co gorsza – zignorowanie przepisów Prawa zamówień publicznych może mieć dotkliwy i bezpośredni wpływ na naruszenie wewnętrznych zasad compliance przez daną organizację.

Rozdział XI omawia rolę funkcji compliance w obszarze związanym z ESG (zrównoważonym rozwojem). W ramach tego rozdziału omówiono najważniejsze kwestie związane z ESG, w tym akty prawa powszechnie obowiązującego oraz wytyczne i najlepsze praktyki (np. GRI). Przedstawiono w nim również najważniejsze obowiązki specjalisty ds. compliance w obszarze ESG, z podziałem na konkretne zagadnienia związane z obszarem środowiskowym, społecznym i ładu wewnętrznego. Omówiono także kwestie strategii ESG w kontekście funkcji compliance czy metodyk i zasad zarządzania ryzykiem braku zgodności w obszarze ESG. Rozdział omawia też takie kwestie szczegółowe, jak obowiązki funkcji compliance w zakresie oceny klienta, kontrahenta, interesariusza w kontekście ryzyka ESG, czy tworzenie dokumentacji, np. list kontrolnych.

Rozdział XII poświęcony został nowym technologiom i przeglądowi najważniejszych aktów prawnych regulujących ten obszar. Omówiona w nim została tematyka sztucznej inteligencji i nadchodzące w tym zakresie regulacje wynikające z rozporządzenia w sprawie sztucznej inteligencji. Z tego rozdziału Czytelnicy dowiedzą się m.in., czym są systemy AI oraz w jaki sposób powinny być kategoryzowane w organizacji. W ramach rozdziału omówiono również najważniejsze regulacje związane z cyberbezpieczeństwem oraz cloud computingiem. Rozdział zawiera także informacje o tym, jak, dlaczego i w jaki sposób powinno skutecznie zarządzać się licencjami oraz jaki jest wpływ kontraktów technologicznych na pracę specjalisty ds. compliance.