TADEUSZ MAZOWIECKI PISMA I DOKUMENTY PREMIER 1989-1990

ISBN: 978-83-235-6241-2

format: B5
oprawa: twarda
Rok wydania: 2023

Tadeusz Mazowiecki (1927-2013), pierwszy niekomunistyczny premier Polski po II wojnie światowej, był niewątpliwie ważną postacią polskiego życia publicznego drugiej połowy XX wieku. Powstała zatem inicjatywa przygotowania kilkutomowej edycji rozproszonych pism Mazowieckiego oraz dokumentów z nim związanych, która obejmowałaby czasy jego działalności społecznej i politycznej.

Prezentowany tom, dotyczący okresu, kiedy Tadeusz Mazowiecki pełnił funkcję premiera, składa się z dwóch części. Pierwsza zawiera teksty i dokumenty powstałe w latach 1989-1990, czyli w okresie działalności rządu Mazowieckiego lub bezpośrednio wcześniej. Druga to wybór późniejszych wywiadów i artykułów rozliczeniowych. Tadeusz Mazowiecki do końca życia bowiem rozliczał się z decyzji, które podjął jako premier, bronił ich, nierzadko po raz pierwszy ujawniał okoliczności im towarzyszące.

Rząd Mazowieckiego kładł podwaliny nowej państwowości polskiej - w kraju zdewastowanym gospodarczo i ustrojowo przez niemal pół wieku komunizmu. Przeprowadził Polskę od autorytaryzmu do demokracji, a jej gospodarkę od niewydolnej systemowej biedy do wolnego rynku. Nie były to reformy doskonałe, ale były rewolucyjne, choć wprowadzane drogą ewolucyjną. Piętnaście miesięcy rządu Mazowieckiego wystarczyło, by Polska zaczęła strategiczne zmiany w każdej dziedzinie, później kontynuowane. Nie wystarczyło jednak, by wszystko zrobił rząd Mazowieckiego - choć to jemu potem najłatwiej zarzucano błędy transformacji, a nie jego krytykom i następcom.

Tadeusz Mazowiecki był człowiekiem przywiązującym duże znaczenie do świata wartości. Politykę postrzegał jako działanie dla dobra wspólnego. Dziś już nie jest to cecha, która kojarzy się z politykami. Dlatego warto przypomnieć, że politykę można uprawiać inaczej i że można było ją tak uprawiać jeszcze niedawno.

SPIS TREŚCI

Przedmowa

Andrzej Friszke, Polityka w imię wartości

CZĘŚĆ I
Teksty i dokumenty z lat 1989-1990

ROZDZIAŁ 1. Tworzenie rządu i programu

Tadeusz Mazowiecki, Wierność, 2 czerwca 1989 r.

Adam Michnik, Wasz prezydent, nasz premier, 3 lipca 1989 r.

Karol Modzelewski, Nie róbmy rządu, nie idźmy stąd, 6 lipca 1989 r.

Tadeusz Mazowiecki, Spiesz się powoli, 14 lipca 1989 r.

Musimy się liczyć z bardzo nieoczekiwanymi rozwiązaniami. Stenogram posiedzenia Prezydium Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, 1 sierpnia 1989 r.

Ks. Alojzy Orszulik, Mazowiecki na premiera. Rozmowy Kościoła z komunistami
w sierpniu 1989 r.

Mówi nowy premier. Rozmowa Anny Bikont z Tadeuszem Mazowieckim, 21 sierpnia 1989 r.

Tadeusz Mazowiecki, Nie będę premierem malowanym. Wypowiedź na spotkaniu
z OKP, 23 sierpnia 1989 r.

Tadeusz Mazowiecki, Polska będzie inna. Przemówienie w Sejmie, 24 sierpnia
1989 r.

Nic jeszcze nie planuję, najpierw muszę utworzyć rząd. Pierwsza konferencja prasowa premiera Tadeusza Mazowieckiego, 24 sierpnia 1989 r.

Zmiana układu. Rozmowa Jana Dworaka z Tadeuszem Mazowieckim, sierpień 1989 r.

John R. Davis, Depesze ambasady USA o tworzeniu rządu, sierpień-wrzesień
1989 r.

Tadeusz Mazowiecki, Polacy rozpoczynają nową kartę historii. Przemówienie w Sejmie, 12 września 1989 r.

Rady społeczne w MSW i MON. Fragment protokołu ustaleń nr 21/89 posiedzenia
Rady Ministrów, 13 września 1989 r.

Tadeusz Mazowiecki, Państwo przestało być własnością jednej partii. Przemówienie na spotkaniu z wojewodami, 21 września 1989 r.

Tadeusz Mazowiecki, Zmienimy radykalnie politykę wobec Wychodźstwa. Przemówienie na XV Polonijnym Forum Gospodarczym, Poznań, 7 października 1989 r.

Tadeusz Mazowiecki, 11 Listopada. Przemówienie w TVP1 i PR1, 11 listopada
1989 r.

Tadeusz Mazowiecki, Życzenia wigilijne. TVP1, 24 grudnia 1989 r.

Tadeusz Mazowiecki, Początek reform. Przemówienie w Sejmie, 18 stycznia
1990 r.

ROZDZIAŁ 2. Sprawy zagraniczne

Tadeusz Mazowiecki, Wszyscy musimy się przełamać. Przemówienie na spotkaniu
z Polonią, Rzym, 20 października 1989 r.

Rozmowa Tadeusza Mazowieckiego z Michaiłem Gorbaczowem, Moskwa, 24 listopada 1989 r.

Myślę, że się zrozumieliśmy. Konferencja prasowa premiera Tadeusza Mazowieckiego w Moskwie, 25 listopada 1989 r.

Tadeusz Mazowiecki, RWPG do remontu. Fragmenty przemówienia na 45. sesji Rady
Wzajemnej Pomocy Gospodarczej, Sofia, 9 stycznia 1990 r.

Tadeusz Mazowiecki, Składamy wniosek o przyjęcie do Rady Europy. Przemówienie
w Zgromadzeniu Parlamentarnym Rady Europy, Strasburg, 29 stycznia 1990 r.

Rozmowa Tadeusza Mazowieckiego z Margaret Thatcher, Londyn, 12 lutego 1990 r.

Rozmowa telefoniczna Tadeusza Mazowieckiego z Michaiłem Gorbaczowem,
16 lutego 1990 r.

Niemcy, godzina próby. Konferencja prasowa premiera Tadeusza Mazowieckiego,
Warszawa, 21 lutego 1990 r.

Rozmowa telefoniczna Tadeusza Mazowieckiego z Helmutem Kohlem, 23 lutego
1990 r.

Rozmowa Tadeusza Mazowieckiego z George‘em H.W. Bushem, Waszyngton, 21 i 22 marca 1990 r.

Rozmowa Tadeusza Mazowieckiego z Lawrence‘em Eagleburgerem, zastępcą sekretarza stanu USA, Waszyngton, 21 marca 1990 r.

Rozmowa Tadeusza Mazowieckiego z Williamem H. Websterem, dyrektorem CIA,
Waszyngton, 21 marca 1990 r.

Rozmowa Tadeusza Mazowieckiego z Dickiem Cheneyem, sekretarzem obrony USA,
Waszyngton, 21 marca 1990 r.

Rozmowa Tadeusza Mazowieckiego z Nicholasem Bradym, sekretarzem skarbu USA,
Waszyngton, 21 marca 1990 r.

Tadeusz Mazowiecki, Toast u Bushów. Przemówienie podczas kolacji w Białym
Domu, Waszyngton, 21 marca 1990 r.

Tadeusz Mazowiecki, Potrzebujemy pomocy Międzynarodowej Organizacji Pracy.
Przemówienie na 77. sesji MOP, 12 czerwca 1990 r.

Tadeusz Mazowiecki, Problem granicy z Niemcami musi zostać ostatecznie zamknięty. Przemówienie na spotkaniu z mieszkańcami Szczecina, 24 czerwca
1990 r.

Wycofywanie wojsk radzieckich stacjonujących w Polsce. Zarządzenie nr 50 Prezesa Rady Ministrów z dnia 11 października 1990 r.

Tadeusz Mazowiecki, Przezwyciężyć podział na Europę bogatą i biedną. Przemówienie na posiedzeniu KBWE, Paryż, 20 listopada 1990 r.

Tadeusz Mazowiecki, Integracja europejska - zasadniczy kierunek naszej polityki. Przemówienie w Sejmie, 22 listopada 1990 r.

Kontakty zagraniczne premiera Tadeusza Mazowieckiego w latach 1989-1990

ROZDZIAŁ 3. Wojna na górze

Konferencja "Etos Solidarności", Warszawa, 9 grudnia 1989 r.

Tadeusz Mazowiecki, Etyka i polityka. Wykład na Uniwersytecie Katolickim
w Leuven w Belgii podczas uroczystości nadania doktoratu honoris causa, 2 lutego 1990 r.

Tadeusz Mazowiecki, Polskie piekło. Fragment przemówienia na posiedzeniu Komitetu Obywatelskiego, Warszawa, 31 marca 1990 r.

Tadeusz Mazowiecki, "Solidarność" jest fundamentem Polski. Przemówienie
na II zjeździe "Solidarności", Gdańsk, 19 kwietnia 1990 r.

Lech Wałęsa, Wojna na górze. Omówienie przemówienia i dyskusji na posiedzeniu
Komitetu Obywatelskiego 13 maja 1990 r.

Tadeusz Mazowiecki, Rzeczpospolita lokalna mieszkańców. Przemówienie na wiecu
przed wyborami samorządowymi, Wrocław, 25 maja 1990 r.

Weryfikacja byłych funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa. Zarządzenie nr 38
Prezesa Rady Ministrów z dnia 8 czerwca 1990 r.

Tadeusz Mazowiecki, Bądźmy przeciwnikami, ale nie wrogami. Przemówienie na Konferencji Komitetów Obywatelskich, Warszawa, 17 czerwca 1990 r.

Tadeusz Mazowiecki, Spór toczy się o sprawy istotne, a nie personalne. Przemówienie na Konferencji Komitetów Obywatelskich, Warszawa, 1 lipca 1990 r.

Korespondencja Lecha Wałęsy z Tadeuszem Mazowieckim, lipiec 1990 r.

Tadeusz Mazowiecki, Wybraliśmy pokojową drogę zmian. Przemówienie w Sejmie,
6 lipca 1990 r.

Tadeusz Mazowiecki, Jesteśmy w trakcie przeprawy. Przemówienie na spotkaniu
rządu ze związkowcami w Stoczni Gdańskiej, 30 sierpnia 1990 r.

Tadeusz Mazowiecki, 10. rocznica Sierpnia. Przemówienie w Stoczni Gdańskiej,
31 sierpnia 1990 r.

ROZDZIAŁ 4. Kampania prezydencka

Lech Wałęsa, 100 milionów dla każdego, październik 1990 r.

Tadeusz Mazowiecki, Oświadczenie o kandydowaniu na prezydenta. TVP1, 4 października 1990 r.

Tadeusz Mazowiecki, Program dla Polski, październik 1990 r.

Tadeusz Mazowiecki, Budujemy Polskę dla wszystkich. Pierwsze przemówienie
w kampanii wyborczej, Filharmonia Krakowska, 14 października 1990 r.

Tadeusz Mazowiecki, Świadomie odeszliśmy od rządów, które infantylizowały społeczeństwo. Przemówienie na spotkaniu założycielskim Unii Wielkopolan, Poznań, 19 października 1990 r.

Musimy się porozumieć po wyborach. Rozmowa Ewy Szemplińskiej i Dariusza Fikusa
z Tadeuszem Mazowieckim, 14 listopada 1990 r.

Bronię pewnego modelu demokracji. Rozmowa Kazimierza Wóycickiego z Tadeuszem Mazowieckim, listopad 1990 r.

Credo polityka. Rozmowa Jerzego Turowicza z Tadeuszem Mazowieckim, listopad
1990 r.

ROZDZIAŁ 5. Dymisja

Tadeusz Mazowiecki, Oświadczenie o dymisji, 26 listopada 1990 r.

Zagrożony jest nie tylko rząd, ale cały ruch "Solidarności". Stenogram posiedzenia Prezydium Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, 28 listopada
1990 r.

Tadeusz Mazowiecki, Należy oddać głos na Wałęsę. Przemówienie na zebraniu założycielskim Unii Demokratycznej, Warszawa, 2 grudnia 1990 r.

Tadeusz Mazowiecki, Rząd odchodzi w pół drogi. Przemówienie w Sejmie, 14 grudnia 1990 r.

Tadeusz Mazowiecki, Papież apeluje o pojednanie. Notatka z rozmowy telefonicznej z nuncjuszem abp. Józefem Kowalczykiem, 23 grudnia 1990 r.

Spotkanie Lecha Wałęsy z Tadeuszem Mazowieckim. Komunikat PAP, Warszawa,
27 grudnia 1990 r.

Przebudowa państwa. Sprawozdanie z działalności rządu w okresie od 12 września
1989 do 10 grudnia 1990 r., Warszawa, grudzień 1990 r.

Projekty ustaw wniesione przez rząd do Sejmu w okresie od września 1989 do grudnia 1990 r., Warszawa, grudzień 1990 r.

CZĘŚĆ II
Teksty z późniejszego okresu

Tadeusz Mazowiecki, Droga do Trzeciej Rzeczypospolitej

Wiedziałem, że się uda. Rozmowa Teresy Torańskiej z Tadeuszem Mazowieckim,
2004 r.

Samorząd - kluczowa reforma. Rozmowa Małgorzaty Subotić z Tadeuszem Mazowieckim, 2005 r.

Pierwszy wyłom w obozie jałtańskim. Rozmowa Andrzeja Urbańskiego z Tadeuszem
Mazowieckim, 1996 r.

Nie pytaliśmy Moskwy o pozwolenie. Rozmowa Andrzeja Brzezieckiego z Tadeuszem
Mazowieckim, 2009 r.

Tadeusz Mazowiecki, Sąd nad grubą kreską

Kalendarium wydarzeń z lat 1989-1990

Wykaz skrótów

Bibliografia

Spis ilustracji

Indeks osób