PRAWO WYZNANIOWE WYD.3

ISBN: 978-83-255-2610-8 321 stron oprawa: miękka Rok wydania: 2011

W podręczniku "Prawo wyznaniowe" przedstawiono aktualnie obowiązujące unormowania dotyczące m.in.:
konstytucyjnego statusu kościołów i innych związków wyznaniowych,
wolności sumienia i religii,
wyznaniowej formy zawarcia małżeństwa cywilnego,
nauczania religii w szkołach publicznych,
finansowania kościołów i innych związków wyznaniowych,
sytuacji prawnej osób duchownych.
W trzecim wydaniu omówiono zmiany przepisów prawa polskiego od 2008 r. (dotyczące w szczególności równego traktowania bez względu na religię lub światopogląd oraz zniesienia Komisji Majątkowej). Uwzględniając postanowienia Traktatu z Lizbony i nowe akty unijnego prawa pochodnego rozbudowano omówienie stosunku Unii Europejskiej do religii i kościołów.

SPIS TREŚCI

Wykaz skrótów
Wykaz literatury
Przedmowa
Przedmowa do wydania trzeciego
Rozdział I. Wiadomości wstępne
ő 1. Wprowadzenie do prawa wyznaniowego
I. Pojęcie prawa wyznaniowego
II. Prawo wyznaniowe w systemie prawa polskiego
III. Kościoły, związki wyznaniowe, sekty
IV. Unormowania państwowe a prawo wewnętrzne
związków wyznaniowych
ő 2. Zarys historii tolerancji i wolności religijnej
ő 3. Systemy relacji państwo - kościół w ujęciu historycznym
I. Uwagi ogólne
II. Systemy powiązania
1. Monizm religijno-polityczny
2. Cezaropapizm
3. Teokracja papieska (papocezaryzm)
4. Jurysdykcjonalizm
III. Systemy rozdziału kościoła od państwa
1. Model francuski
2. Model sowiecki
IV. Systemy wzajemnej niezależności państwa i kościoła
1. Model amerykański (separacja czysta)
2. Model niemiecki (separacja skoordynowana)
ő 4. Historia relacji państwo - kościół w Polsce
I. Stosunki wyznaniowe w I Rzeczypospolitej
II. Sytuacja kościołów w okresie rozbiorów
III. Relacje państwo - kościół w II Rzeczypospolitej
IV. Stosunek władz okupacyjnych do wspólnot religijnych ...
V. Stosunki państwo - kościół w okresie Polski Ludowej
ő 5. Stosunek Unii Europejskiej do religii i kościołów
I. Ewolucja unormowań wspólnotowych
II. Poszanowanie wolności myśli, sumienia i religii
III. Związek z religiąjako element tożsamości narodowej państw członkowskich i wspólne dziedzictwo kulturowe.
IV. Wyłączna kompetencja państw członkowskich w określaniu relacji
państwo - kościół
V. Podmioty wyznaniowe i kwestie religijne w normach dotyczących
życia gospodarczego
VI. Dialog podmiotów wyznaniowych z Unią Europejską
Rozdziału. Podstawy polskiego prawa wyznaniowego
ő 6. Źródła prawa wyznaniowego Rzeczypospolitej Polskiej
I. Uwagi wprowadzające
II. Konstytucja RP
III. Umowy międzynarodowe
IV. Akty pochodnego prawa Unii Europejskiej
V. Ustawy
VI. Rozporządzenia
VII. Akty prawa miejscowego
VIII. Akty prawa wewnętrznego
IX. Znaczenie krajowych umów i porozumień między organami
państwa i reprezentantami związków wyznaniowych
X. Rola prawa własnego związków wyznaniowych
ő 7. Konstytucyjne gwarancje wolności sumienia i religii
I. Uwagi wprowadzające
II. Zakres podmiotowy
III. Zakres przedmiotowy
IV. Dopuszczalne ograniczenia wolności religii
V. Równość bez względu na religię lub światopogląd
ő 8. Naczelne zasady instytucjonalnych relacji państwo - kościół
I. Charakterystyka ogólna
II. Zasada równouprawnienia kościołów i innych
związków wyznaniowych
III. Zasada bezstronności
IV. Zasada autonomii i niezależności
V. Zasada współdziałania
VI. Zasada bilateralności
Rozdział III. Zarys statusu jednostki w zakresie wolności sumienia i religii ..
ő 9. Samookreślenie siebie
I. Uwagi wprowadzające
II. Swoboda wyboru religii lub światopoglądu areligijnego
III. Swoboda wyboru stanu duchownego i zakonnego
ő 10. Podstawowe formy uzewnętrzniania przekonań religijnych
I. Uwagi wstępne
II. Nauczanie
III. Praktyki religijne
ő 11. Prawo do zrzeszania się w celach religijnych
I. Uwagi ogólne
II. Organizacje działające poza strukturami i nadzorem
związków wyznaniowych
III. Stowarzyszenia wyznaniowe
1. Istota stowarzyszeń wyznaniowych
2. Cofnięcie aprobaty
3. Rozwiązanie stowarzyszenia
4. Majątek po zlikwidowanym stowarzyszeniu
IV. Organizacje kościelne
V. Zrzeszenia w strukturach kościoła
ő 12. Przysięga, ślubowanie, przyrzeczenie jako formy ekspresji religijnej...
I. Uwagi ogólne
II. Religijna motywacja przy składaniu uroczystych zobowiązań
III. Problem dopuszczalności przysięgi religijnej
ő 13. Zakaz dyskryminacji ze względu na religię lub światopogląd
I. Powszechność obowiązywania
II. Przepisy prawa pracy
ő 14. Klauzula sumienia
I. Zasady ogólne
II. Prawo powołania się na klauzulę sumienia przez lekarzy
i pomocniczy personel medyczny
III. Możliwość wypełnienia obowiązku wojskowego
w formie zastępczej
ő 15. Środki ochrony wolności sumienia i religii
I. Uwagi ogólne
II. Ochrona przed naruszeniami dokonywanymi przez prawodawcę ....
III. Ochrona o charakterze prawnokarnym
IV. Ochrona cywilnoprawna
Rozdział IV. Związki wyznaniowe i ich jednostki organizacyjne jako
podmioty prawa
ő 16. Podmiotowość prawnomiędzynarodowa Stolicy Apostolskiej
I. Uwagi wstępne
II. Zakres i atrybuty podmiotowości
III. Relacje z Państwem Watykańskim
ő 17. Osobowość cywilnoprawna kościołów i innych związków
wyznaniowych
I. Uwagi wprowadzające
II. Ustawowy katalog osób prawnych Kościoła katolickiego
1. Osoby prawne o charakterze ogólnopolskim
2. Osoby prawne o charakterze terytorialnym
3. Osoby prawne mieszane
4. Osoby prawne o charakterze personalnym
5. Kościelne zakłady naukowe
III. Tryby nabywania osobowości prawnej przez jednostki organizacyjne
Kościoła katolickiego
IV. Osoby prawne innych związków wyznaniowych
Rozdział V. Funkcje publiczne związków wyznaniowych
ő 18. Wyznaniowa forma zawarcia małżeństwa cywilnego
I. Uwagi wprowadzające
II. Przesłanki zawarcia małżeństwa
1. Złożenie zgodnych oświadczeń
2. Obecność osoby kompetentnej do przyjęcia oświadczeń
3. Sporządzenia aktu małżeństwa
III. Czynności poprzedzające zawarcie małżeństwa
1. Obowiązki nupturientów
2. Czynności kierownika Urzędu Stanu Cywilnego
3. Czynności duchownego
IV. Sporządzenie zaświadczenia o zawartym małżeństwie
1. Urzędowy wzór zaświadczenia
2. Podmiot sporządzający
V. Przekazanie zaświadczenia do Urzędu Stanu Cywilnego
1. Podmiot obowiązku przekazania
2. Termin przekazania
3. Sposób przekazania
VI. Sporządzenie aktu małżeństwa
VII. Zawarcie małżeństwa w niebezpieczeństwie śmierci
VIII. Ustanie małżeństwa
ő 19. Nauczanie religii w publicznych przedszkolach i szkołach
I. Religia jako przedmiot szkolny
1. Zasada równoprawnego traktowania religii jako przedmiotu
nauczania
2. Zasady oceniania i klasyfikowanie
3. Zasada bezstronności światopoglądowej władz publicznych
a nauczanie religii
II. Prawa i obowiązki uczniów i ich opiekunów prawnych
1. Prawo do udziału w katechizacji szkolnej i jego realizacja
2. Zasada fakultatywności
3. Ograniczenie w zakresie prawa do katechizacji szkolnej (limity
uczniów)
III. Kompetencje władz oświatowych
1. Obowiązek zorganizowania lekcji religii
2. Nadzór pedagogiczny nad nauczaniem religii
IV. Uprawnienia i obowiązki związków wyznaniowych
1. Prawo do ustalania treści nauczania, programów i podręczników
szkolnych
2. Prawo do desygnowania i usuwania nauczycieli religii
3. Prawo do realizowania nadzoru nad nauczaniem religii
V. Status nauczycieli religii
1. Kwalifikacje
2. Prawa i obowiązki
3. Wygaśnięcie stosunku pracy
ő 20. Działalność naukowa i edukacyjna
I. Uwagi wstępne
II. Szkolnictwo podstawowe i średnie
III. Szkolnictwo wyższe
IV. Nauki kościelne na uczelniach państwowych
1. Wydziały katolickie
2. Chrześcijańska Akademia Teologiczna
3. Katedry Teologii
ő 21. Pomoc społeczna
I. Zagadnienia wstępne
II. Przekazywanie zadań z zakresu pomocy społecznej
III. Zakres działalności
1. Domy pomocy społecznej
2. Rehabilitacja osób niepełnosprawnych
3. Schroniska
4. Stacje
5. Jadłodajnie
6. Ośrodki wspierania bezrobotnych
7. Działalność opiekuńczo-wychowawcza
ő 22. Ochrona dóbr kultury i dziedzictwa narodowego
I. Uwagi wstępne
II. Ochrona zabytków
III. Muzea
IV. Archiwa
V. Biblioteki
VI. Działalność Ośrodka Archiwów, Bibliotek i Muzeów Kościelnych
VII. Współdziałanie służb publicznych i związków wyznaniowych
Rozdział VI. Działalność związków wyznaniowych w sferze publicznej
ő 23. Duszpasterstwo wojskowe
I. Uwagi ogólne
II. Duszpasterstwo katolickie
1. Jurysdykcja kościelna
2. Jurysdykcja wojskowa oraz usytuowanie organizacyjne
w strukturach Ministerstwa Obrony Narodowej
3. Struktury terenowe
III. Duszpasterstwo prawosławne
IV. Duszpasterstwo ewangelickie
ő 24. Działalność duszpasterska w strukturach Ministerstwa Spraw
Wewnętrznych i Administracji i Ministerstwa Finansów
I. Duszpasterstwo Straży Granicznej
II. Duszpasterstwo Służby Celnej
III. Duszpasterstwo Policji
ő 25. Duszpasterstwo w zakładach karnych i aresztach śledczych
ő 26. Duszpasterstwo w zakładach opieki zdrowotnej
ő 27. Działalność związków wyznaniowych poprzez mass media
I. Prawo do emitowania swoich programów w państwowych
środkach masowego przekazu
II. Prawo do posiadania własnych środków przekazu
ő 28. Posiadanie cmentarzy
I. Uwagi wstępne
II. Prawo do posiadania cmentarzy
III. Nienaruszalność cmentarzy
IV. Wyznaniowość cmentarzy a prawo do pochówku zgodnego
z przekonaniami
Rozdział VII. Działalność związków wyznaniowych w przestrzeni spraw
własnych
ő 29. Zarządzanie własnymi sprawami
I. Niezależność od państwa w wykonywaniu funkcji religijnych
II. Zasada swobodnego kształtowania przez związki wyznaniowe
swoich struktur organizacyjnych
III. Zasada swobodnej obsady stanowisk kościelnych
i jej ograniczenia
ő 30. Kult publiczny
I. Znaczenie terminu "kult publiczny"
II. Wolność kultu
III. Sprawowanie kultu w miejscach publicznych
IV. Obchodzenie świąt religijnych
1. Charakterystyka dni ustawowo wolnych od pracy pod względem
ich religijnego charakteru
2. Święta "w ciągu roku" niebędące dniami ustawowo wolnymi
od pracy
3. Święta przypadające w określonym dniu każdego tygodnia
ő 31. Przetwarzanie danych osobowych
I. Charakter danych przetwarzanych przez związki wyznaniowe
II. Przesłanki legalnego przetwarzania
III. Zakres publicznego nadzoru nad przetwarzaniem danych
IV. Udostępnianie danych
V Uprawnienia osób, których dane dotyczą
Rozdział VIII. Finansowe i majątkowe aspekty działalności kościołów
i innych związków wyznaniowych
ő 32. Finansowanie kościołów i innych związków wyznaniowych
I. Uwagi wprowadzające
II. Ofiarność wiernych
III. Subwencje i dotacje z Funduszu Kościelnego
IV. Perspektywy zmiany modelu finansowania instytucji kościelnych
ő 33. Zwolnienia podatkowe i celne kościelnych osób prawnych
I. Uwagi wprowadzające
II. Podatek dochodowy od osób prawnych
III. Podatek od nieruchomości
IV. Podatek od spadków i darowizn
V. Podatek od czynności cywilnoprawnych
VI. Należności celne
ő 34. Regulacja spraw majątkowych kościelnych osób prawnych
I. Uwagi wprowadzające
II. Uwłaszczenie kościelnych osób prawnych
III. Postępowanie regulacyjne
ő 35. Fundacje kościelne
I. Uwagi wprowadzające
II. Nadzór nad działalnością fundacji
III. Przeznaczenie majątku fundacji w razie jej likwidacji
Rozdział IX. Administracja wyznaniowa i komisje państwowo-kościelne
ő 36. Kompetencje i zadania rządowej administracji wyznaniowej
I. Naczelny organ wyznaniowej administracji rządowej
II. Wyznaniowa administracja rządowa w województwie
ő 37. Rejestrowanie związków wyznaniowych
I. Uwagi wstępne
II. Legitymacja do złożenia wniosku o wpis do rejestru
III. Wymogi formalne wniosku
IV. Postępowanie rejestrowe
V. Prowadzenie rejestru
VI. Stan rejestru
1. Dział "A"
2. Dział "B"
VII. Wykreślenie z rejestru i likwidacja związku wyznaniowego
ő 38. Komisje państwowo-kościelne
I. Komisje konkordatowe
II. Komisja Wspólna Przedstawicieli Rządu Rzeczypospolitej
i Konferencji Episkopatu Polski
III. Wspólny Zespół Przedstawicieli Rządu Rzeczypospolitej Polskiej
i Świętego Soboru Biskupów
IV. Komisja Wspólna Przedstawicieli Rządu Rzeczypospolitej Polskiej
i Polskiej Rady Ekumenicznej
V. Komisja Wspólna Przedstawicieli Rządu Rzeczypospolitej Polskiej
i Aliansu Ewangelicznego w Rzeczypospolitej Polskiej
Rozdział X. Sytuacja prawna osób duchownych
ő 39. Zakres praw i obowiązków osób duchownych
I. Uwagi wprowadzające
II. Reguły generalne
III. Służba wojskowa osób duchownych
IV. Duchowny jako świadek
ő 40. Opodatkowanie przychodów osób duchownych
I. Uwagi wprowadzające
II. Ogólna charakterystyka zryczałtowanego podatku
od przychodów osób duchownych
III. Okoliczności decydujące o wysokości ryczałtu
IV. Obowiązki duchownych opłacających podatek
w formie zryczałtowanej
V. Zrzeczenie się opodatkowania w formie ryczałtu
VI. Opodatkowanie na zasadach ogólnych
ő 41. Ubezpieczenia z tytułu pozostawania w stanie duchownym.
I. Uwagi wprowadzające
II. Zakres podmiotowy
III. Ubezpieczenia społeczne
1. Zasady podlegania ubezpieczeniom
2. Składki ubezpieczeniowe
3. Świadczenia
IV. Ubezpieczenie zdrowotne
Indeks rzeczowy