PRAWO MIĘDZYNARODOWE I KRAJOWE WOBEC KOMERCJALIZACJI EX MORTUO KOMÓREK, TKANEK I NARZĄDÓW LUDZKICH

"Podjęta w monografii tematyka jest zagadnieniem wielowymiarowym i wieloaspektowym. O ważkości tematu świadczy chociażby fakt, iż niekontrolowane dopuszczenie do obrotu oraz postępująca komercjalizacja w warunkach braku regulacji prawnych bez wątpienia narusza prawa człowieka i podstawowe wolności, ale może również stanowić bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia publicznego w wymiarze indywidualnym i zbiorowym. Tematyka podjęta przez Autora w szczególny sposób oddaje również złożoną specyfikę granic korzystania z prawa człowieka do ochrony swojego życia i zdrowia. [...] Podsumowując, uważam, że wyniki badań [...] bez wątpienia wzbudziłyby zainteresowanie szerokiego grona teoretyków, jak i praktyków prawa. Może być ona również użyteczna jako przyczynek do dalszych badań naukowych prowadzonych za granicą."
ks. dr hab. Krzysztof Orzeszyna, prof. KUL

"Tematyka recenzowanej monografii odwołuje do prawa międzynarodowego i krajowego. Podkreślić jednak należy wielowątkowy i interdyscyplinarny charakter pracy, która analizuje zagadnienie komercjalizacji komórek, tkanek i narządów ludzkich z perspektywy medycznej, filozoficznej, etycznej, religijnej i historycznej. [...] Pozytywnie ocenić należy analizę religijną, odwołującą się nie tylko do religii chrześcijańskich, ale również islamu. Praca w tym zakresie ma charakter multikulturowy."
dr hab. Dobrochna Bach-Golecka, prof. UW

SPIS TREŚCI

Wykaz używanych skrótów

Wstęp

Rozdział 1. Podstawowe pojęcia
1. Godność
2. Towar i sprzedaż
3. Komercjalizacja
4. Komórka
5. Tkanka
5.1. Krew
5.2. Tkanki pochodzenia zwierzęcego
5.3. Embrion
5.4. Tkanka jako substancja
5.5. Bloczek parafinowy, wycinek
6. Narząd
7. Zwłoki i szczątki ludzkie
8. Wnioski

Rozdział 2. Rys historyczny
1. Starożytność
1.1. Egipt
1.2. Zwłoki ludzkie a prawo rzymskie
2. Średniowiecze
3. Czasy nowożytne
4. Wiek XX i czasy najnowsze
5. Wnioski

Rozdział 3. Przejawy komercjalizacji
1. Status komórek, tkanek, narządów po śmierci człowieka
2. Wykorzystanie w celach naukowo-szkoleniowych
2.1. Nauczanie akademickie anatomii i nauk pokrewnych
2.2. Kursy specjalistyczne
3. Działalność w celach leczniczych
3.1. Handel narządami w kontekście transplantologii ex mortuo
3.2. Spędzanie płodów do celów transplantacji ex mortuo
4. Produkcja farmaceutyków i kosmetyków
5. Wspomagana prokreacja
6. Komórki macierzyste
7. Cele religijne
8. Wykorzystanie muzealne i artystyczne
9. Patentowanie ciała ludzkiego
10. Banki biologiczne, działalność instytucji o charakterze quasi-bankowym
11. Wnioski

Rozdział 4. Dorobek prawa międzynarodowego w zakresie przeciwdziałania komercjalizacji komórek, tkanek i narządów ludzkich
1. Powszechne prawo międzynarodowe
1.1. Organizacja Narodów Zjednoczonych
1.2. Światowa Organizacja Zdrowia
2. Regionalne prawo międzynarodowe
2.1. Rada Europy
2.1.1. Konwencja Bioetyczna
2.1.2. Konwencja o przeciwdziałaniu handlu ludzkimi narządami
2.2. Unia Europejska
2.2.1. Prawo pierwotne
2.2.2. Prawo pochodne
2.2.3. Inne dokumenty
2.3. Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie
3. Inicjatywy na kontynencie amerykańskim
4. Inicjatywy na kontynencie azjatyckim
5. Specyfika afrykańska
6. Koncepcja islamska
7. Rola miękkiego prawa międzynarodowego
8. Wpływ międzynarodowych organizacji pozarządowych na kształtowanie
standardów
9. Wnioski

Rozdział 5. Najważniejsze problemy etyczno-prawne związane z komercjalizacją martwego ciała ludzkiego
1. Perspektywa etyczna
1.1. Komórki, tkanki i narządy a status ontyczny martwego ciała człowieka
1.2. Pietyzm wobec zwłok
1.3. Genetyczne testy prognozujące w okresie postmortalnym
1.4. Chimery i hybrydy
1.5. Spędzone zarodki i embriony
1.6. Alokacja komórek, tkanek i narządów
1.6.1. Sprawiedliwość dystrybutywna
1.6.2. Równość
1.6.3. Egalitaryzm i utylitaryzm
2. Perspektywa praw człowieka
2.1. Prawo do zdrowia a handel komórkami, tkankami i narządami ludzkimi
2.2. Komercjalizacja ciała ludzkiego w orzecznictwie ETPC
3. Perspektywa karnistyczna w ujęciu międzynarodowego prawa karnego
3.1. Penalizacja handlu komórkami, tkankami i narządami
3.2. Handel ludźmi a handel komórkami, tkankami i narządami
3.3. Handel komórkami, tkankami i narządami a wtórna wiktymizacja dawców
3.4. Handel narządami jako zbrodnia międzynarodowa?
4. Perspektywa cywilistyczna
4.1. Problem ustalenia momentu zgonu
4.2. Oświadczenia woli in mortis causa
5. Perspektywa administracyjna
5.1. Modele wyrażania zgody na eksplantację ex mortuo
5.2. Kontrola i nadzór nad biobankowaniem
6. Wnioski

Rozdział 6. Krajowe regulacje prawne na tle regulacji prawa międzynarodowego
1. Kontynent europejski
1.1. Polska
1.2. Niemcy
1.3. Francja
1.4. Belgia
1.5. Hiszpania
1.6. Wielka Brytania
2. Kontynent amerykański
2.1. Stany Zjednoczone Ameryki
2.2. Meksyk
2.3. Brazylia
2.4. Ekwador
3. Kontynent azjatycki
3.1. Japonia
3.2. Indie
3.3. Arabia Saudyjska
4. Kontynent afrykański
4.1. Republika Południowej Afryki
4.2. Nigeria
4.3. Kuwejt
5. Wnioski

Zakończenie

Źródła