POWSZECHNA HISTORIA PRAWA wyd.2 rozszerzone

ISBN: 978-83-01-21346-6   529 stron format: B5 oprawa: miękka Rok wydania: 2021

Nowoczesny podręcznik akademicki przeznaczony dla studentów prawa, administracji i historii. Nowe, poprawione i rozszerzone wydanie uwzględnia aktualizacje wiedzy historycznoprawnej o najnowsze badania naukowe i zmiany w rozwoju prawa oraz wszechstronnie pogłębia zagadnienia ważne dla wykształcenia prawniczego. Synteza rozwoju prawa została wzbogacona o konkretne przykłady stosowania prawa przez sądy. Nowością wydania drugiego jest także zarys islamskiej kultury prawnej.

SPIS TREŚCI

Do Czytelnika (Marian Kallas)

Przedmowa do wydania drugiego (Andrzej Dziadzio)

Wprowadzenie. Źródła europejskiej kultury prawnej
Prawo rzymskie
Prawo zwyczajowe
Prawo kanoniczne

Dział I
Historia źródeł prawa średniowiecza i czasów wczesnonowożytnych

Rozdział 1. Europa barbarzyńców
1.1. Zmierzch i upadek cesarstwa rzymskiego
1.1.1. Rys historyczny
1.1.2. Zarys ustroju
1.1.2.1. Struktura państwa
1.1.2.2. Społeczeństwo
1.1.2.3. Chrześcijaństwo
1.1.3. Źródła prawa
1.2. Państwa barbarzyńskie
1.2.1. Wizygoci
1.2.1.1. Rys historyczny
1.2.1.2. Zarys ustroju
1.2.1.3. Źródta prawa
1.2.2. Ostrogoci
1.2.2.1. Rys historyczny
1.2.2.2. Zarys ustroju
1.2.2.3. Źródła prawa
1.2.3. Burgundowie
1.2.3.1. Rys historyczny
1.2.3.2. Zarys ustroju
1.2.3.3. Źródła prawa
1.2.4. Longobardowie
1.2.4.1. Rys historyczny
1.2.4.2. Zarys ustroju
1.2.4.3. Źródta prawa

Rozdział 2. Bizancjum
2.1. Rys historyczny
2.2. Zarys ustroju
2.2.1. Władza cesarska
2.2.2. Kościół
2.3. Źródła prawa
2.3.1. Corpus luris Cwilis
2.3.2. Ustawodawstwo cesarskie

Rozdział 3. Monarchia karolińska. Francja
3.1. Rys historyczny
3.2. Zarys ustroju
3.2.1. Władza królewska
3.2.2. Feudalizm. System lenny
3.3. Źródła prawa
3.3.1. Lex Salka Francorum
3.3.2. Uchwały synodalne. Prawo azylu
3.3.3. Kapitularze
3.3.4. Pokoje i rozejmy boże
3.3.5. Zbiory prawa zwyczajowego

Rozdział 4. Rzesza Niemiecka
4.1. Rys historyczny
4.2. Zarys ustroju
4.2.1. Organy centralne Rzeszy
4.2.2. Książęta terytorialni
4.3. Źródła prawa
4.3.1. Zwierciadło saskie
4.3.2. Pokoje ziemskie. Landfrydy

Rozdział 5. Państwa słowiańskie
5.1. Polska
5.1.1. Rys historyczny
5.1.2. Zarys ustroju
5.1.2.1. Społeczeństwo
5.1.2.2. Początki demokracji szlacheckiej
5.1.3. Źródła prawa
5.1.3.1. Księga elbląska
5.1.3.2. Statuty Kazimierza Wielkiego
5.1.3.3. Statut Jana Łaskiego. Próby unifikacji prawa
5.1.3.4. Źródła prawa niemieckiego w Polsce
5.2. Królestwo Czech
5.2.1. Rys historyczny
5.2.2. Zarys ustroju
5.2.2.1. Społeczeństwo
5.2.2.2. Forma państwa
5.2.3. Źródła prawa
5.2.3.1. Maiestas Carohna
5.2.3.2. Prawo za panowania Jagiellonów i Habsburgów
5 3 Królestwo Węgier
5.3.1. Rys historyczny
5.3.2. Zarys ustroju
5.3.2.1. Władza królewska
5.3.2.2. Pozycja szlachty
5.3.3. Źródła prawa
5.3.3.1. Kodeks Werbóczego
5.3.3.2. Prawo za panowania Habsburgów
5.4. Ruś Kijowska. Rosja
5.4.1. Rys historyczny
5.4.2. Zarys ustroju
5.4.2.1. Organy centralne
5.4.2.2. Stosunki społeczne
5.4.3. Źródła prawa
5.4.3.1. Prawo ruskie a bizantyjska kultura prawna
5.4.3.2. Ruska Prawda
5.4.3.3. Sudiebniki

Rozdział 6. Renesans prawa rzymskiego w Europie Zachodniej
6.1. Odkrycie kodyfikacji justyniańskiej
6.1.1. Szkoła bolońska
6.1.1.1. Glosatorzy
6.1.1.2. Komentatorzy
6.1.2. Humanizm prawniczy
6.2. Ekspansja prawa rzymskiego w Europie
6.2.1. Przyczyny recepcji prawa rzymskiego
6.2.2. Drogi przenikania prawa rzymskiego w Niemczech
6.2.3. Zasięg terytorialny recepcji prawa rzymskiego

Dział II
Historia źródeł prawa czasów nowożytnych (do XVIII w.)

Rozdział 7. Reformy prawa od odrodzenia do oświecenia
7.1. Kodyfikacje prawa doby absolutyzmu
7.1.1. Rzesza Niemiecka
7.1.1.1. Stosunki polityczne
7.1.1.2. Constitutio Criminalis Carolina (1532)
7.1.1.3. Constitutio Criminalis Theresiana (1768)
7.1.2. Francja
7.1.2.1. Stosunki polityczne. Absolutyzm
7.1.2.2. Ustawodawstwo królewskie. Ordonanse Ludwika XIV
7.1.2.3. Sądownictwo królewskie
7.2. Reformy prawa w okresie oświecenia
7.2.1. Przemiany ustrojowe w XVIII w.
7.2.1.1. Założenia ideowe oświecenia
7.2.1.2. Absolutyzm oświecony
7.2.1.3. Rewolucja francuska
7.2.2. Doktryna prawa natury
7.2.3. Szkoła humanitarna
7.2.4. Kodyfikacje karne
7.2.4.1. Ustawa karna dla Toskanii. Leopoldina (1786)
7.2.4.2. Constitutio Criminalisjosephina (1787)
7.2.4.3. Karnoprocesowa ordynacja kryminalna (1788)
7.2.4.4. Ustawa karna zachodniogalicyjska (1796). Franciscana (1803)
7.2.5. Kodyfikacje cywilne
7.2.5.1. Bawarski kodeks cywilny (1756)
7.2.5.2. Patent o małżeństwie Józefa II (1783). Kodeks cywilny (1786)
7.2.5.3. Kodeks cywilny zachodniogalicyjski (1797)
7.2.6. Landrecht pruski (1794)
7.2.7. Francuskie ustawodawstwo czasów rewolucji
7.2.7.1. Prawo cywilne
7.2.7.2. Prawo karne

Dział III
Historia źródeł prawa w systemie anglosaskim

Rozdział 8. Anglia
8.1. Stosunki polityczne i ustrój
8.1.1. Państwo anglosaskie. Monarchia stanowa
8.1.2. Absolutyzm
8.1.3. Okres rewolucji
8.1.4. Restauracja Stuartów. Chwalebna rewolucja (1688)
8.1.5. Monarchia ograniczona
8.2. Organizacja sądownictwa
8.2.1. Sądy westminsterskie
8.2.2. Sąd Kanclerski
8.2.3. Sądy przysięgłych
8.2.4. Cechy procesu angielskiego
8.2.5. Sąd Izby Gwiaździstej
8.2.6. Reformy sądownictwa w XIX w.
8.3. Źródła prawa
8.3.1. Common law
8.3.2. Equity
8.3.3. Statute law
8.3.4. Zbiory orzeczeń
8.3.5. Nauka prawa

Rozdział 9. Stany Zjednoczone Ameryki
9.1. Stosunki polityczne i ustrój
9.1.1. Deklaracja Niepodległości (1776)
9.1.2. Konstytucja federalna (1787)
9.2. Organizacja sądownictwa
9.3. Źródła prawa amerykańskiego

Dział IV
Historia źródeł prawa XIX w.

Rozdział 10. Ustawodawstwo napoleońskie (1804-1810)
10.1. Znaczenie napoleońskich kodyfikacji prawa
10.2. Kodeks cywilny (1804)
10.3. Kodeks procedury cywilnej (1806)
10.4. Kodeks handlowy (1807)
10.5. Kodeks procedury karnej (1808)
10.6. Kodeks karny (1810)

Rozdział 11. Europejska myśl cywilistyczna XIX w.
11.1. Szkoła historyczna. Pandektystyka
11.2. Pozytywizm prawniczy
11.3. Naturalizm prawniczy. Socjalizacja prawa
1l.3.1. Jurysprudencja interesów
11.3.2. Szkoła wolnego prawa

Rozdział 12. Doktryny prawa karnego w Europie w XIX w.
12.1. Szkoła klasyczna
12.2. Szkoła antropologiczna
12.3. Szkoła socjologiczna

Rozdział 13. Europejskie kodyfikacje prawa (do 1918)
13.1. Przemiany ustrojowe w Europie w XIX w
13.1.1. Model monarchii konstytucyjnej (do 1848)
13.1.2. Koncepcje ustrojowe Wiosny Ludów (1848/1849)
13.1.3. Ustroje monarchiczne w dobie porewolucyjnej
13.2. Kodeksy prawa cywilnego
13.2.1. ABGB. Austriacki kodeks cywilny (1811)
13.2.2. Zwód praw Cesarstwa Rosyjskiego. Swod zakonów (1832)
13.2.3. BGB. Niemiecki kodeks cywilny (1896)
13.2.4. ZGB. Szwajcarski kodeks cywilny (1907)
13.3. Ustawodawstwo cywilne w Królestwie Polskim (po 1815)
13.3.1. Kodeks cywilny Napoleona. Zmiany prawa hipotecznego (1818)
13.3.2. Kodeks cywilny Królestwa Polskiego (1825)
13.3.3. Ustawa o małżeństwie (1836)
13.4. Kodeksy karne
13.4.1. Austriacki kodeks karny (1852)
13.4.2. Niemiecki kodeks karny (1871)
13.4.3. Rosyjskie prawo karne. Kodeks Tagancewa (1903)
13.5. Kodyfikacje prawa procesowego
13.5.1. Kodeksy procedury karnej
13.5.2. Kodeksy procedury cywilnej

Dział V
Historia źródeł prawa XX w.

Rozdział 14. Prawo w państwach europejskich (1918-1939)
14.1. Stosunki polityczne w Europie po I wojnie światowej
14.1.1. Upadek monarchicznego systemu władzy
14.1.2. Rządy parlamentarne
14.2. Kryzys liberalnej demokracji
14.2.1. Ustroje totalitarne
14.2.2. Systemy autorytarne
14.3. Prawo sądowe w Rosji bolszewickiej (po 1917)
14.3.1. Ustawodawstwo cywilne
14.3.2. Ustawodawstwo karne
14.4. Prawo sądowe III Rzeszy Niemieckiej (1933-1945)
14.4.1. Prawo cywilne. Ustawy norymberskie (1935)
14.4.2. Zmiany w prawie karnym
14.5. Unifikacja prawa w Polsce po I wojnie światowej
14.5.1. Powołanie Komisji Kodyfikacyjnej (1919)
14.5.2. Dorobek Komisji Kodyfikacyjnej

Rozdział 15. Prawo w Europie (po 1945)
15.1. Podzielona Europa
15.1.1. Państwa komunistyczne
15.1.2. Liberalne demokracje Europy Zachodniej
15.2. Kierunki ewolucji prawa w krajach Europy Zachodniej
15.2.1. Republika Federalna Niemiec
15.2.1.1. BGB. Zmiany w prawie cywilnym
15.2.1.2. Zmiany w dziedzinie prawa karnego
15.2.2. Francja
15.2.2.1. Kierunki zmian kodeksu cywilnego (Napoleona)
15.2.2.2. Zmiany w dziedzinie prawa karnego
15.3. Prawo krajów komunistycznych
15.3.1. Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich
15.3.1.1. Prawo cywilne
15.3.1.2. Prawo karne
15.3.2. Polska Ludowa
15.3.2.1. Unifikacja prawa cywilnego w Polsce (1945-1946)
15.3.2.2. Kodyfikacje prawa cywilnego (1964)
15.3.2.3. Powojenne prawo karne. Kodeksy (1969)

Dział VI
Historia instytucji prawa cywilnego

Rozdział 16. Prawo osobowe
16.1. Zdolność prawna
16.1.1. Nabycie zdolności prawnej
16.1.2. Ograniczenia zdolności prawnej
16.1.3. Utrata zdolności prawnej
16.2. Zdolność do czynności prawnych
16.3. Ograniczenia praw cywilnych (do XX w.)
16.3.1. Pozycja prawna kobiet
16.3.2. Dzieci nieślubne
16.3.3. Status prawny Żydów
16.4. Osoby prawne
16.4.1. Rodzaje osób prawnych
16.4.2. Powstawanie osób prawnych
16.5. Ekskurs. Przepisy i orzecznictwo
16.5.1. Odpowiedzialność męża za zobowiązania żony
16.5.2. Prawo do spadku dziecka nieślubnego
16.5.3. Stanowisko prawne Żydów w Anglii

Rozdział 17. Prawo małżeńskie osobowe
17.1. Prawo małżeńskie średniowiecza
17.1.1. Świecki charakter małżeństwa
17.1.1.1. Formy zawarcia małżeństwa
17.1.1.2. Rozwiązanie małżeństwa
17.1.2. Wyznaniowe prawo małżeńskie. Sobór Laterański IV (1215)
17.1.2.1. Kanoniczna koncepcja małżeństwa
17.1.2.2. Przeszkody małżeńskie
17.2. Prawo małżeńskie epoki nowożytnej (XVI-XVIII w.)
17.2.1. Reformacja a nowa koncepcja małżeństwa
17.2.2. Konstytucja soborowa Tametsi (1563)
17.2.3. Laicyzacja prawa małżeńskiego
17.2.3.1. Kraje protestanckie
17.2.3.2. Państwa katolickie
17.3. Systemy prawa małżeńskiego w XIX i XX w
17.3.1. System wyznaniowy
17.3.2. System mieszany
17.3.3. System laicki
17.4. Sekularyzacja prawa małżeńskiego w Anglii
17.5. Małżeństwo w prawie islamu
17.6. Ekskurs. Doktryna i orzecznictwo
17.6.1. Małżeństwo w prawie kanonicznym
17.6.2. Rozwód w Kodeksie Napoleona

Rozdział 18. Prawo małżeńskie majątkowe
18.1. Prawo małżeńskie majątkowe (do XVIII w.)
18.1.1. Umowy przedślubne (intercyzy)
18.1.2. Majątek małżeński
18.1.3. Ustroje majątkowe
18.2. Prawo małżeńskie majątkowe (XIX i XX w.)
18.2.1. Zasada swobody umów małżeńskich
18.2.2. Ustawowe ustroje majątkowe
18.2.3. Zasada równości praw małżonków
18.3. Studium przypadku. Zniesienie wspólności majątkowej

Rozdział 19. Prawo rzeczowe
19.1. Prawo rzeczowe. Zagadnienia ogólne
19.2. Własność
19.2.1. Pojęcie własności
19.2.2. Własność w epoce feudalnej
19.2.3. Własność w państwie liberalnym
19.2.4. Doktryny prawa własności (XIX i XX w.)
19.2.5. Ograniczenia prawa własności
19.2.6. Nabycie własności
19.2.6.1. Pierwotne nabycie własności
19.2.6.2. Pochodne nabycie własności
19.3. Posiadanie
19.3.1. Ochrona posiadania
19.3.2. Istota procesu posesoryjnego
19.4. Ograniczone prawa rzeczowe
19.4.1. Zastaw
19.4.2. Hipoteka
19.4.3. Prawo hipoteczne (XIX i XX w.)
19.5. Księgi wieczyste (hipoteczne)
19.6. Zasady obrotu nieruchomościami
19.7. Ekskurs. Doktryna i orzecznictwo
19.7.1. Ochrona posesoryjna w dekretałach papieskich
19.7.2. Powództwo posesoryjne w prawie angielskim
19.7.3. Forma przeniesienia własności nieruchomości
19.7.4. Forma czynności prawnej w prawie angielskim
19.7.5. Księgi gruntowe w praktyce sądowej Galicji

Rozdział 20. Prawo zobowiązań
20.1. Zagadnienia ogólne
20.2. Umowy w prawie rzymskim
20.3. Prawo zobowiązań w Europie (do XVIII w.)
20.3.1. Prawo zobowiązań w prawie germańskim
20.3.2. Kanoniczna teoria umów
20.3.3. Źródta powstania zobowiązań
20.3.4. Wykonanie zobowiązań
20.4. Prawo zobowiązań (XIX i XX w.)
20.4.1. Ewolucja prawa obligacyjnego
20.4.2. Podstawy odpowiedzialności cywilnoprawnej
20.5. Ekskurs. Doktryna i orzecznictwo
20.5.1. Geneza zasady pada sunt senranda
20.5.2. Odpowiedzialność odszkodowawcza na zasadzie ryzyka i słuszności
20.5.3. Początki odpowiedzialności cywilnej wtadzy publicznej

Rozdział 21. Prawo spadkowe
21.1. Prawo spadkowe (do XVIII w.)
21.1.1. Spadkobranie w prawie rzymskim a w prawach szczepowych
21.1.2. Dziedziczenie beztestamentowe
21.1.2.1. Dziedziczenie ruchomości i nieruchomości
21.1.2.2. Porządek dziedziczenia
21.1.3. Dziedziczenie testamentowe
21.1.3.1. Swoboda testowania
21.1.3.2. Testament i jego wykonanie
21.2. Prawo spadkowe w kodeksach XIX w.
21.2.1. Porządek dziedziczenia
21.2.2. Ograniczenia zdolności dziedziczenia
21.2.3. Dziedziczenie testamentowe
21.2.3.1. Ograniczenia swobody testowania
21.2.3.2. Ochrona praw spadkowych dziedziców koniecznych
21.3. Kierunek zmian prawa spadkowego w XX i XXI w.
21.4. Ekskurs. Przepisy i orzecznictwo
21.4.1. Formy testamentu
21.4.2. Testament w praktyce sądowej

Dział VII
Historia instytucji prawa karnego

Rozdział 22. Prawo karne średniowiecza
22.1. Przestępstwo i kara
22.1.1. Przestępstwa i kary prywatne
22.1.2. Przestępstwa i kary publiczne
22.2. Podstawy odpowiedzialności karnej
22.2.1. Odpowiedzialność przedmiotowa (obiektywna)
22.2.2. Odpowiedzialność podmiotowa (subiektywna)
22.3. Przyczyny bezkarności
22.3.1. Obrona konieczna. Stan wyższej konieczności
22.3.2. Nieletniość. Niepoczytalność
22.4. Formy popełnienia przestępstwa
22.4.1. Usiłowanie
22.4.2. Podżeganie i pomocnictwo
22.5. Ekskurs. Doktryna i orzecznictwo
22.5.1. Zasada nullum crimen sine culpa w prawie kanonicznym
22.5.2. Wpływ zasady winy na proces karny

Rozdział 23. Prawo karne czasów nowożytnych i najnowszych
23.1. Przestępstwo
23.1.1. Pojęcie i podział przestępstw
23.1.2. Katalog przestępstw
23.1.2.1. Przestępstwa przeciwko władzy i religii
23.1.2.2. Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu
23.1.2.3. Przestępstwa przeciwko mieniu
23.1.2.4. Przestępstwa przeciwko dobrym obyczajom
23 2 Podstawy odpowiedzialności karnej
23.2.1. Wina
23.2.1.1. Wina umyślna
23.2.1.2. Wina nieumyślna
23 3, Przyczyny bezkarności
23.3.1. Obrona konieczna
23.3.2. Stan wyższej konieczności
23.3.3. Niepoczytalność. Nieletniość
23.3.4. Błąd
23.4. Formy popełnienia przestępstwa
23.4.1. Usiłowanie
23.4.2. Podżeganie i pomocnictwo
23.5. Kara
23.5.1. Funkcja i wymiar kary
23.5.2. Katalog kar
23.5.2.1. Kara śmierci
23.5.2.2. Kara pozbawienia wolności
23.5.2.3. Kary cielesne
23.5.2.4. Kary majątkowe
23.5.2.5. Środki zabezpieczające
23.6. Ekskurs. Nauka prawa i orzecznictwo
23.6.1. Kara i środek zabezpieczający w ujęciu szkoły klasycznej i socjologicznej
23.6.2. Założenia polityki karnej na początku XX w.
23.6.3. Ewolucja pojęcia winy w prawie karnym w XX w.

Dział VIII
Historia instytucji procesu karnego

Rozdział 24. Średniowieczny proces skargowy
24.1. Wszczęcie i przebieg procesu
24.2. Zasady i środki dowodowe
24.2.1. Legalna teoria dowodowa
24.2.2. Przysięga
24.2.3. Ordalia
24.3. Środki odwoławcze

Rozdział 25. Proces inkwizycyjny
25.1. Geneza
25.2. Wszczęcie i przebieg procesu
25.3. Zasady i środki dowodowe
25.3.1. Legalna teoria dowodowa
25.3.2. Przyznanie się do winy
25.3.3. Tortury
25.3.4. Świadkowie
25.3.5. Kara za nieposłuszeństwo
25.4. Pozycja oskarżonego
25.5. Proces o czary

Rozdział 26. Nowoczesny proces mieszany
26.1. Geneza
26.2. Przebieg procesu
26.2.1. Postępowanie przygotowawcze
26.2.2. Rozprawa. Zasady procesowe
26.2.2.1. Zasada jawności i ustności
26.2.2.2. Zasada kontradyktoryjności
26.2.2.3. Zasada prawdy materialnej
26.2.2.4. Zasada bezpośredniości
26.2.2.5. Swobodna ocena dowodów
26.3. Gwarancje procesowe
26.4. Środki odwoławcze
26.5. Kierunek zmian procesu karnego w XXI w

Dział IX
Historia instytucji procesu cywilnego

Rozdział 27. Proces rzymsko-kanoniczny i nowożytny
27.1. Geneza
27.2. Cechy procesu rzymsko-kanonicznego
27.2.1. Zasada skargowości
27.2.2. Zasada pisemności
27.2.3. Zasada dyspozycyjności
27.2.4. Legalna teoria dowodowa
27.3. Apelacja
27.4. Nowożytne procedury cywilne
27.4.1. Powszechny niemiecki proces cywilny
27.4.2. Procedura austriacka
27.4.3. Procedura pruska

Rozdział 28. Nowoczesna procedura cywilna (XIX i XX w.)
28.1. Wszczęcie procesu. Pozew
28.2. Rozprawa. Zasady procesowe
28.2.1. Zasada jawności i ustności
28.2.2. Zasada kontradyktoryjności
28.2.3. Zasada dyspozycyjności
28.2.4. Zasada instrukcyjności
28.2.5. Zasada prawdy formalnej
28.2.6. Zasada koncentracji materiału procesowego
28.3. Zasady orzekania
28.3.1. Zasada bezpośredniości
28.3.2. Swobodna ocena dowodów
28.4. Środki odwoławcze
28.5. Kierunek rozwoju procedury cywilnej w XX i XXI w.

Wskazówki bibliograficzne (wybór prac ogólnych, podręczników i skryptów)

Indeks nazwisk

Spis map

Spis ilustracji