POLITYKA HISTORYCZNA

ISBN: 978-83-01-20131-9

384 stron
format: B5
oprawa: miękka
Rok wydania: 2018

Czym jest polityka historyczna: globalnym fenomenem, który słusznie zaprząta uwagę historyków i polityków? Koniecznością, bez której nie da się wyrazić tożsamości zbiorowej ani opowiedzieć narracji o narodzie? Czy może jednym z modnych terminów współczesności, który teraz odwraca uwagę od istotnych problemów, a wkrótce zostanie zapomniany?
Rafał Chwedoruk, politolog specjalizujący się m.in. w najnowszej historii politycznej, próbuje ująć w ramy całość zjawiska, jakim jest polityka historyczna. Zadaje pytania o jej granice i zakres oddziaływania, o to, czyim zadaniem jej jest tworzenie i jaka jest jej prawdziwa natura. W obrębie polityki historycznej można odnaleźć zarówno wielkie spory historyków o interpretację przeszłości, konflikty ideologiczne między partiami politycznymi, jak też po prostu rewindykacje i roszczenia ekonomiczne uzasadniane wydarzeniami z przeszłości. Autor przygląda się genezie pojęcia polityki historycznej i sporom o nią w różnych państwach.
W książce Chwedoruka polityka historyczna jest tematem niejednoznacznym i skomplikowanym, a jako strategia - niezwykle potrzebnym, bo jej zaniedbanie może okazać się niebezpieczne w skutkach. Szukając źródeł problemu w samej nauce o historii oraz odwiecznych próbach jej instrumentalizacji, autor balansuje między upolitycznianiem historii, w której fakty dostosowywane są do współczesnych narracji, a historyzacją polityki, w której sama przeszłość staje się polem walki dla rozmaitych stronnictw. Autor wskazuje, że stosunek do polityki historycznej w różnych państwach faktycznie nie pokrywa się z tradycyjnym podziałem na lewicę i prawicę.

SPIS TREŚCI

Wstęp

1. Wprowadzenie. Historyczny pragmatyzm historii -
u źródeł polityki historycznej
1.1. Podatność historii na instrumentalizację
1.2. Użycie i nadużycie historii
1.3. Dzieje polityzacji historii

2. Antynomie i konflikty czasu dehistoryzacji jako
uwarunkowania współczesnej polityki historycznej
2.1. Rewizjonizm, pamięć Holocaustu i kolonializmu
2.1.1. Próba rewizji interpretacji II wojny światowej
2.1.2. Zmiana statusu Holocaustu w nauce, kulturze i polityce
2.1.3. Europejskie dychotomie pamięci
2.1.4. Antykolonializm
2.2. Koniec utopii i rewitalizacja nostalgii
2.2.1. Utopia i posthistoria
2.2.2. Nostalgia i retrospekcja
2.3. Pamięć zbiorowa jako dehistoryzacja i depolityzacja
2.3.1. Historia a pamięć
2.3.2. Kryminalizacja i wiktymizacja przeszłości
2.3.3. Tożsamość i uniwersalizm
2.4. Przemiany w nauce o historii - historia społeczna versus historia
codzienności i heńtage
2.4.1. Historia społeczna kontra Alltagsgeschichte
2.4.2. Heńtage - od konserwatyzmu do wielokulturowości
2.4.3. "Intelektualny dandyzm" - deregulacja edukacji
historycznej

3. Prekursorzy i początki pojęcia polityka historyczna
3.1. Prekursorzy
3.1.1. Polityka historyczna jako "ultrahistoryzm polityczny" -
Bronisław Trentowski
3.1.2. Historyczność polityki. Raymond Aron i politiąue
historique
3.1.3. Nauka walcząca. Politics of History Howarda Zinna
3.1.4. Przeciw tradycyjnym historiografiom - Bernard Magubane..
3.2. Republika Federalna Niemiec - polityka historyczna
jako Historikerstreit
3.3. Polskie początki - konserwatywne rozgoryczenie
3.3.1. Konserwatywny bunt - geneza i początek kwestii
polityki historycznej
3.3.2. Spór o sens i treść pojęcia
3.4. Rosyjska synteza
3.4.1. Polityka historyczna w ZSRR
3.4.2. Atrofia historycznego konsensu lat 90. XX w
3.4.3. Narodziny i rozwój pragmatycznej polityki historycznej
3.4.4. Liberalizm - polityka historyczna jako samooskarżenie
3.4.5. Konserwatyzm i nostalgiczny komunizm - polityka
historyczna jako samoobrona. Kwestia ortodoksji

4. Definiowanie i różne podejścia do problemu
polityki historycznej
4.1. Definicje, pojęcie, badania naukowe
4.2. Podmiot, arena, działanie
4.2.1. Podmioty
4.2.2. Partie polityczne jako podmioty polityki historycznej
4.2.3. Działanie, arena i problem demokracji
4.3. Funkcje polityki historycznej
4.3.1. Legitymizacja, delegitymizacja, Vergangenheitspolitik
4.3.2. Rewindykacje i reparacje
4.3.3. Tożsamość, integracja, konfliktogenność
4.3.4. "Historia jako argument"
4.4. Polityka historyczna czy polityka pamięci
4.5. Politologia, nauki społeczne i polityka historyczna
4.6. Historia i historycy a polityka historyczna
4.7. Instrumenty polityki historycznej
4.7.1. Instytucje i prawo
4.7.2. Nauka i ideologia
4.7.3. Symboliczne aspekty polityki historycznej
4.7.4. Kultura popularna
4.8. Kategoryzacje polityki historycznej
4.8.1. Afirmacja, "polityka żałoby", przemilczenie, periodyzacja.
4.8.2. Prawica, lewica, polityka historyczna

Zakończenie

Bibliografia

Wykaz skrótów i akronimów

Indeks osób