KONIEC ROSYJSKIEJ AMERYKI. ROZWAŻANIA O PRZYCZYNACH SPRZEDAŻY ALASKI

ISBN: 978-83-66814-63-9

271 stron
format: B5
oprawa: miękka
Rok wydania: 2023

W okresie wojny krymskiej, w której Rosja poniosła kompromitującą klęskę w walce z potęgami europejskimi, Stany Zjednoczone postanowiły wykorzystać okazję i zaproponowały wykupienie Alaski. Przyczyny, dla których Rosja zdecydowała się na sprzedaż swojej najdalszej prowincji (karawany z futrami szły stamtąd do Petersburga prawie rok), wydawały się w tamtych czasach racjonalne. W przypadku ewentualnej brytyjskiej agresji Rosja nie byłaby w stanie jej obronić. Dodatkowo, Alaska sąsiadowała z Kanadą należącą do Korony Brytyjskiej, niedawnego zwycięskiego przeciwnika w wojnie krymskiej.

Jakby tego było mało, amerykańscy kupcy, rybacy i awanturnicy coraz mocniej rzucali rękawicę administracji rosyjskiej na Alasce. Z upływem czasu Imperium Romanowów coraz bardziej musiało się liczyć z próbą - choćby nieformalnej - aneksji Alaski przez USA. Rezygnując z odległej prowincji Rosja pozbywała się niewygodnej krainy stanowiącej wyłącznie źródło wydatków. Imperium Rosyjskie miało odnieść same korzyści: wzmacniało sojusz z Ameryką, pozbywało się garbu finansowego, zdobywało fundusze na modernizację floty i co równie istotne, przestawało sąsiadować ze swoim najgroźniejszym oponentem - Imperium Brytyjskim. Pozbywając się niewygodnej prowincji, Petersburg liczył też na utrącenie bezpośredniego wpływu amerykańskich rewolucjonistów na rosyjskie koła antymonarchiczne i anarchistyczne.

Marek Budzisz stawia tezę - odmiennie niż w większości prac poświęconym tematyce historii Alaski - że decyzja o sprzedaży "zamorskich kolonii Rosji" nie wynikała z defensywnej postawy dyplomacji rosyjskiej, lecz była przemyślanym i agresywnym posunięciem Imperium Rosyjskiego na globalnej szachownicy geopolitycznej.

SPIS TREŚCI

Wstęp

Rozdział 1. Futrzana "gorączka złota"

Rozdział 2. Od ekspansji prywatnej do kontrolowanej przez państwo
Powstanie Kompanii Rosyjsko-Amerykańskiej
Pojawienie się konkurencji i przyspieszenie działań ekspansjonistycznych
Powstanie Tlinkitów
Współpraca z Bostończykami i dążenie do ich wyparcia
Morskie wyprawy dookoła świata i zmiana optyki biurokracji petersburskiej
Rosjanie na Hawajach
Zmiany w Kompani Rosyjsko-Amerykańskiej - ku dominacji państwa

Rozdział 3. Zatrzymana próba rozszerzenia rosyjskiej ekspansji w Ameryce Północnej
Rosja próbuje rozwiązać kwestie bałkańskie
Konspiracja grecka i rosyjska dyplomacja
Sytuacja Hiszpanii i jej kolonii
John Quincy Adams i wizja imperium

Rozdział 4. Stabilizacja w imię sojuszu z Wielką Brytanią
Orientacja brytyjska w rosyjskiej polityce zagranicznej w czasach Mikołaja I
Ocieplenie relacji rosyjsko-brytyjskich w Ameryce Północnej
Rosjanie ewakuują Kalifornię
Amerykański ekspansjonizm - szkoła myślenia
Wojna krymska i chęć pozyskania Stanów Zjednoczonych
Sytuacja rosyjskich kolonii amerykańskich w czasie wojny krymskiej

Rozdział 5. Propozycje sprzedaży rosyjskich posiadłości w Ameryce - dojrzewanie
Program modernizacji rosyjskiej marynarki wojennej po wojnie krymskiej
Zwolennicy aktywnej polityki zagranicznej Rosji
Opór Gorczakowa wobec propozycji sprzedaży Alaski
Wybuch wojny secesyjnej i odłożenie planów sprzedaży Alaski
Projekt połączenia telegraficznego Rosji z Ameryką i powrót do rozmów o sprzedaży rosyjskich posiadłości
Wizyta rosyjskich eskadr w Stanach Zjednoczonych
Rewizja Kostoliwcowa i Gołowina

Rozdział 6. Rok 1866. Międzynarodowe i wewnętrzne konteksty podjęcia decyzji o sprzedaży Alaski
Upadek Aleksandra J. Cuzy i konferencja w Paryżu
Wojna koalicji prusko-włoskiej z Austrią i zmiana układu sił w Europie
Powstanie na Krecie i powrót kwestii wschodniej
Seward i próba normalizacji relacji amerykańsko-brytyjskich
Sytuacja w Meksyku

Rozdział 7. Sytuacja wewnętrzna w Rosji w 1866 roku i próba konsolidacji obozu władzy
"Konstytucyjne" projekty wielkiego księcia Konstantego i próba
powołania partii konserwatywno-liberalnej
Spór na temat polityki gospodarczej
Rosja w Azji Środkowej
Propozycja wypowiedzenia traktatu paryskiego

Rozdział 8. Transakcja
Decyzja o sprzedaży
Negocjacje i zawarcie traktatu

Zakończenie

Bibliografia