JĘZYKOWY FUNDAMENT POLITYCZNO-PRAWNEGO SYSTEMY TOMASZA HOBSENA

ISBN: 978-83-65696-60-1   186 stron format: A5 oprawa: miękka Rok wydania: 202

W książce tej chcę wykazać, że immanentny związek prawa i języka dostrzeżony został znacznie wcześniej, bo w wieku siedemnastym przez angielskiego pisarza, twórcę głośnego Lewiatana - Tomasza Hobbesa. Hobbes jest jednym z pierwszych myślicieli, w którego twórczości wątki dotyczące języka są związane nierozerwalnie z rozważaniami na tematy prawne i polityczne. Jest prekursorem współczesnych filozofów-prawników, którzy zdali sobie sprawę z pierwszorzędnego znaczenia języka dla wyjaśnienia podstawowych problemów prawoznawstwa, dla zdefiniowania samego pojęcia prawa.Celem niniejszej pracy jest wyeksponowanie miejsca języka w systemie myśli Hobbesa. Chcę wykazać, że język zajmował tu pozycję centralną, i ze Hobbesowskie rozumienie języka zdeterminowało jego poglądy na naturę poznania, naukę, życie społeczne, a także na prawo i politykę Pewne aspekty filozofii politycznej Hobbesa stają się w pełni zrozumiałe dopiero wtedy, gdy zostaną odczytane przez pryzmat jego filozofii języka .W szczególności wyeksponować chcę myśl, ze przyjęta przez angielskiego filozofa ontologiczna teza, zakładająca istnienie wyłącznie indywiduów, rzutuje na całość jego filozofii, wpływa też znacząco na rozumienie istoty państwa i prawa.
Hobbes był na tym polu prekursorem, ale nie był pierwszym filozofem, który dostrzegał i opisywał istotne związki między językiem a poznaniem, prawem i polityką, jego poprzednikiem był czternastowieczny franciszkanin - Wilhelm z Ockham Z uwagi na szczególne powinowactwo filozofii Ockhamowskiej z myślą Hobbesa, w książce zreferowane zostały poglądy Ockhama na język i naturę poznania, przedstawiona została jego ontologia oraz jej konsekwencje w sferze polityczno-prawnej. Szczególny sposób myślenia o zjawiskach prawnych łączy uczonego z Malmesbury z filozofią współczesnego teoretyka prawa - Herberta Lionela Adolphusa Harta. Ten ostatni jawi się jako kontynuator istotnych motywów filozofii Hobbesa i jego sposobu myślenia o prawie - z tego względu omówione zostały także niektóre aspekty Hartowskiej myśli filozoficzno-prawnej
W pracy przedstawiam także wkład Hobbesa w rozwój teorii prawa, podejmuję próbę wpisania dokonań filozofa w nurt myśli prawniczej, nazywanej dziś pozytywizmem prawniczym oraz dookreślam jego stosunek do koncepcji prawnonaturalnych Opisując osiągnięcia myśli Hobbesa, staram się ukazać je w szerokim kontekście filozoficznym oraz historycznym, prezentuję poglądy tych autorów, którzy niewątpliwie wpłynęli na ostateczny kształt doktryny angielskiego myśliciela i przygotowali intelektualny grunt dla jego Lewiatana.

SPIS TREŚCI

Wstęp
Rozdział I.
TOMASZ HOBBES I KRYZYS SPOŁECZNO-POLITYCZNY W ANGLII XVii WIEKU
1. Uwagi wprowadzające
2. Źródła kryzysu
3. Eskalacja sporów religijnych w Anglii wieku siedemnastego
4. Rządy Stuartów i przemiany angielskiego ustroju politycznego
5. Życie Tomasza Hobbesa na tle społeczno-politycznych przemian
w siedemnastowiecznej Anglii
Rozdział II.
TOMASZA HOBBESA KONCEPCJA JĘZYKA
1. O nowej nauce i nowej metodzie
1.1. Zmiana paradygmatu naukowego
1.2. Nowa metodologia
1.3. Główne tendencje nowej nauki
2. Problem języka - kontekst historyczny
3. Postulaty reformy j ęzyka w siedemnastym stuleciu
4. Zreformowany język jako podstawa nowej nauki
4.1. Rola języka w systemie idei Hobbesa
4.2. Konwencjonalny charakter mowy
4.3. Nominalistyczne credo Hobbesa
4.4. Nauka jako konsekwencja procesu definiowania
4.5. Podsumowanie
2.3. Echa myśli Hobbesa w koncepcji porozumienia pierwotnego
J. Locke‘a
3. Triumf konwencji - prawo Lewiatana
3.1. Lewiatan - znaczenie symbolu politycznego
3.2. Hobbes jako pionier pozytywizmu prawniczego
3.3. Hobbesowskie rozumienie "praw natury"
3.4. Podsumowanie
4. Hobbes jako prekursor teorii performatywów J.L. Austina
4.1. Teoria performatywów J.L. Austina
4.2. Wypowiedzi performatywne we współczesnej teorii prawa
4.3. Miejsce performatywów w myśli prawnej Hobbesa
Rozdział V.
WYBRANI KONTYNUATORZY MYŚLI PRAWNEJ HOBBESA
1. J. BenthamaiJ. Austina rozkazowa teoria prawa
1.1. Zasada użyteczności - podstawa systemu
polityczno-prawnego J. Benthama
1.2. J. Austina koncepcja prawa pozytywnego
2. H.L.A. Hart i rewizja pozytywizmu w duchu filozofii
języka potocznego
2.1. Harta teoria prawa
2.2. Filozofia języka potocznego i nowa metodologia badania
pojęć prawnych
2.3. H.L.A. Hart jako ideowy sukcesor Tomasza Hobbesa
3. Współczesne dyskusje wokół pojęcia i zasad
pozytywizmu prawniczego
3.1. Dwie tezy pozytywizmu prawniczego
3.2. Zarzuty Ronalda Dworkina
3.3. Próby obrony doktryny - odpowiedź pozy ty wistów
Zakończenie
Bibliografia