GEOGRAFIA EKONOMICZNA WSPÓŁCZESNE ZJAWISKA I PROCESY

ISBN: 978-83-7417-546-3   267 stron format: B5 oprawa: miękka Rok wydania: 2011

Niniejsza książka zawiera przegląd współczesnych zjawisk i procesów będących przedmiotem geografii ekonomicznej. Prezentowana wiedza jest wykładem podstawowych pojęć, faktów i koncepcji teoretycznych geografii ekonomicznej -ilustrowanych przykładami, przedstawionych w dość zwięzłej postaci - swoistym kompendium wiedzy geograficznej. Książka spełnia kryterium podręcznika akademickiego adresowanego przede wszystkim do studentów kierunków ekonomicznych. Podręcznik będzie też przydatny dla studiujących problematykę pokrewną związaną z gospodarką przestrzenną, ekonomiką miast i regionów, ekonomiką środowiska czy globalistyką. Praca powinna również zainteresować nauczycieli akademickich i praktyków.

SPIS TREŚCI

Wstęp
Koncepcja, cel i układ książki. Reorientacje ujęć przedmiotu geografia ekonomiczna
1. Geografia jako nauka
1.1. Dziedzina geografii ekonomicznej
Początki geografii. Rozwój geografii. Podział geografii. Geografia jako nauka ekonomiczna. Nowa geografia ekonomiczna. Klasyfikacja nauk geograficznych. Problematyka geografii ekonomicznej. Podejścia metodologiczne. Systemowe podejście w geografii. Cechy współczesnej geografii ekonomicznej. Funkcje geografii
1.2. Przestrzeń i środowisko geograficzne: perspektywa gospodarcza
Pojęcie przestrzeni i jej rodzaje. Cechy przestrzeni geograficznej. Struktura przestrzeni geograficznej. Środowisko geograficzne. Zasoby środowiska. Klasyfikacja zasobów przyrodniczych. Funkcje środowiska. Zasoby środowiska a wzrost gospodarczy. Rola środowiska w działalności człowieka
2. Ludność: podmiot gospodarujący w przestrzeni
2.1. Przemiany ludnościowe
Liczba ludności na świecie i jej wzrost. Zmienność dynamiki wzrostu ludności. Demograficzna teoria przejścia. Skutki eksplozji demograficznej
2.2. Nierównomierność rozmieszczenia ludności
Czynniki rozmieszczenia osadnictwa. Rozmieszczenie ludności na świecie. Gęstość zaludnienia. Migracje ludności
2.3. Cechy i zmiany strukturalne zasobów ludzkich
Cechy demograficzne. Cechy ekonomiczne. Cechy społeczno-kulturowe
3. Miasta i procesy urbanizacji a gospodarka
3.1. Geograficzne pojęcie miasta
Geneza miast. Problemy definicyjne. Kontinuum miejsko-wiejskie
3.2. Urbanizacja jako złożony proces cywilizacyjny i czasoprzestrzenny
Etapy rozwoju miast. Różnorodne aspekty urbanizacji. Urbanizacja na świecie
3.3. Współczesne formy miejskiego osadnictwa
Sieć i system osadniczy. Formy osadnicze współczesnej urbanizacji. Największe miasta świata. Metropolizacja i metropolie
3.4. Hierarchiczny system miast i jego zmiany
Hierarchia miast w teorii ośrodków centralnych. Zmiany w organizacji hierarchicznej miast. Idea sieci miast. Nowa struktura systemu osadniczego
3.5. Funkcje i struktura funkcjonalna miast
Funkcje miast. Baza ekonomiczna miast
3.6. Korzyści aglomeracji
Korzyści skali. Ekonomiczne korzyści lokalizacji i urbanizacji. Dynamika miasta.
4. Region: kategoria przestrzenno-ekonomiczna
4.1. Region jako jednostka terytorialna
Region: narzędzie badawcze. Region: konkretny obiekt poznania. Region: narzędzie działania. Regionalizacja. Skala przestrzenna regionu
4.2. Region jako kategoria ekonomiczna
Istota regionu ekonomicznego. Strukturalna odmienność regionów ekonomicznych. Miejsce regionu w gospodarce narodowej. Typologia regionów ekonomicznych
4.3. Rozwój regionalny i polityka regionalna
Istota rozwoju regionalnego. Czynniki rozwoju regionalnego. Konkurencyjność i konkurowanie regionów. Polityka regionalna
5. Polityczny i gospodarczy podział świata
5.1. Przestrzeń geopolityczna i państwo
5.2. Terytorium państwa
Kształt terytorium. Enklawy i eksklawy. Wielkość państw. Zmiany terytorialne państwa. Granice państwa. Pogranicze. Stolica państwa
5.3. Przemiany światowej przestrzeni politycznej
Rozbudowa systemu kolonialnego. Sytuacja po I wojnie światowej. Sytuacja po II wojnie światowej.
5.4. Współczesny polityczny podział świata
Liczba państw świata. Terytoria zależne. Podział Antarktydy. Polityczny podział obszarów morskich
5.5.Współczesna gospodarcza struktura świata
Nierównomierność poziomu rozwoju gospodarczego. Tradycyjne gospodarcze podziały świata. Mierniki rozwoju społeczno-gospodarczego. Kontrasty rozwoju społeczno-gospodarczego. Cechy grup państw o różnym poziomie rozwoju
6. Gospodarczo-polityczne procesy integracyjne na świecie
6.1. Istota międzynarodowej integracji gospodarczej
6.2. Uwarunkowania sprzyjające procesom integracji
Znaczenie międzynarodowego podziału pracy i handlu zagranicznego. Warunki i czynniki integracji międzynarodowej
6.3. Podstawowe formy i typy międzynarodowych ugrupowań integracyjnych
Instytucjonalno-organizacyjne formy porozumień. Podstawowe typy międzynarodowej integracji gospodarczej
6.4. Wybrane organizacje i ugrupowania międzynarodowe
Międzynarodowe organizacje globalne i ponadregionalne. Międzynarodowe organizacje regionalne
7. Globalizacja gospodarcza
7.1. Pojęcie i charakterystyka globalizacji
Globalizacja: proces wielowymiarowy. Cechy globalizacji
7.2. Czynniki globalizacji
7.3. Znaczenie korporacji transnarodowych w gospodarce światowej
Korporacje transnarodowe: podstawowe podmioty procesu globalizacji. Rozwój korporacji transnarodowych
7.4. Skutki globalizacji
7.5. Globalne i lokalne wymiary gospodarki
Glokalizacja. Rozwój lokalny i jego istota
8. Przekształcenia strukturalne gospodarki ich przestrzenne konsekwencje
8.1. Innowacje a transformacja gospodarki
8.2. Restrukturyzacja przemysłu
Rola przemysłu w gospodarce. Struktura przemysłu i jej zmiany. Dysproporcje w poziomie uprzemysłowienia
8.3. Czynniki lokalizacji produkcji
Tradycyjne ujęcie lokalizacji działalności gospodarczej. Współczesne podejście do lokalizacji przedsiębiorstw. Zmieniająca się rola czynników lokalizacji
8.4. Gospodarka napędzana wiedzą
Pojęcie i charakterystyka gospodarki opartej na wiedzy. Społeczeństwo informacyjne. Przestrzenne i społeczne konsekwencje GOW. Współczesne paradygmaty techno-ekonomiczne. Geograficzne skutki przejścia z fordyzmu do postfordyzmu.
8.5. Formy organizacji przestrzennej gospodarki
Marshallowskie dystrykty przemysłowe. Klastry: sieci współpracy gospodarczej. Technopolie: obszary koncentracji elastycznej produkcji hi-tech
Bibliografia