EUROPEJSKIE POŚWIADCZENIE SPADKOWE. CHARAKTER I KONSTRUKCJA PRAWNA

KSIĄŻKA W DRUKU NA ŻYCZENIA, CZAS OCZEKIWANIA: OK. 14 DNI

ISBN: 978-83-8246-559-4

708 stron
format: A5
oprawa: miękka
Rok wydania: 2022

Książka zawiera kompleksowe opracowanie instytucji europejskiego poświadczenia spadkowego, która od kilku lat stanowi - obok postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku i aktu poświadczenia dziedziczenia - instrument legitymowania się spadkobierców w polskim obrocie prawnym.

Dokument ten pozwala na szybkie, łatwe i skuteczne załatwienie międzynarodowej sprawy spadkowej i sprawniejsze wykazywanie tytułu prawnego do spadku. W Polsce europejskie poświadczenie spadkowe wydawane jest przez notariuszy oraz sądy spadku. Szczególnie dużo trudności wiąże się z jego wykorzystywaniem jako podstawy wpisów w rejestrach publicznych - księgach wieczystych i rejestrach spółek handlowych.

Autor przedstawia pogłębioną analizę systemową europejskiego poświadczenia spadkowego z uwzględnieniem występujących w praktyce problemów z jego stosowaniem oraz aktualnego orzecznictwa TSUE i sądów innych krajów członkowskich Unii Europejskiej. Poprzedza ją rozdział prawnoporównawczy, w którym przybliżono przyjęte w różnych państwach europejskich rozwiązania w zakresie legitymowania sukcesorów prawa spadkowego.

Publikacja jest przeznaczona przede wszystkim dla notariuszy, referendarzy wieczystoksięgowych, sędziów orzekających w wydziałach cywilnych i urzędników skarbowych. Będzie także przydatnym źródłem wiedzy dla pracowników naukowych zajmujących się międzynarodowym postępowaniem cywilnym i prawem prywatnym międzynarodowym.

SPIS TREŚCI

Wykaz skrótów

Wstęp

Wprowadzenie

CZĘŚĆ I
Instrumenty legitymacyjne funkcjonujące w państwach europejskich i wcześniejsza próba wprowadzenia instrumentu międzynarodowego
Uwagi wprowadzające

Rozdział I
Sądowe procedury legitymowania spadkobierców
1. Austriackie wprowadzenie spadkobiercy w spadek
2. Recepcja rozwiązań austriackich w północnych Włoszech
3. Niemieckie poświadczenie dziedziczenia
3.1. Uwagi terminologiczne
3.2. Podstawy prawne instytucji
3.3. Zakres poświadczenia
3.3.1. Uwagi wstępne
3.3.2. Potwierdzenie statusu spadkobiercy
3.3.3. Ograniczenia legitymowanego spadkobiercy
3.3.4. Częściowe poświadczenie dziedziczenia
3.4. Skutki wydania poświadczenia dziedziczenia
3.4.1. Domniemania wynikające z poświadczenia dziedziczenia
3.4.2. Ochrona dobrej wiary wynikająca z poświadczenia dziedziczenia
3.4.3. Sprzeczność poświadczeń dziedziczenia
3.5. Charakter prawny poświadczenia dziedziczenia
3.6. Wybrane aspekty proceduralne
3.6.1. Organy wydające
3.6.2. Wniosek o wydanie poświadczenia
3.6.3. Kognicja sądu spadku w postępowaniu o wydanie poświadczenia dziedziczenia
3.6.4. Postanowienie stwierdzające istnienie podstaw wydania poświadczenia
3.6.5. Skutki oddalenia wniosku o wydanie poświadczenia dziedziczenia
3.6.6. Uchylenie wydanego poświadczenia dziedziczenia
3.7. Stosunek do innych postępowań sądowych
3.8. Alternatywne środki legitymowania spadkobiercy w prawie niemieckim
3.8.1. Notarialne rozrządzenie na wypadek śmierci z protokołem otwarcia
3.8.2. Testament holograficzny z protokołem otwarcia
3.8.3. Postanowienie stwierdzające dziedziczenie fiskusa
3.8.4. Ekskurs: pełnomocnictwa niewygasające ze śmiercią mocodawcy
3.9. Kwalifikacja poświadczenia dziedziczenia na gruncie rozporządzenia spadkowego
4. Recepcja rozwiązań przyjętych w BGB
4.1. Alzacja i Lotaryngia
4.2. Grecja
4.3. Niemiecka Republika Demokratyczna
5. Słoweńskie sądowe stwierdzenie nabycia spadku
6. Polskie stwierdzenie nabycia spadku lub przedmiotu zapisu windykacyjnego
6.1. Stwierdzenie praw do spadku w dekretach z 1946 r.
6.2. Stwierdzenie nabycia spadku lub przedmiotu zapisu windykacyjnego
6.2.1. Zakres modyfikacji rozwiązań dekretowych z 1946 r.
6.2.2. Kompetencja wnioskowa
6.2.3. Treść postanowienia
6.2.3.1. Sposób nabycia spadku
6.2.3.2. Gospodarstwo rolne
6.2.3.3. Zapis windykacyjny
6.2.4. Skutki wydania postanowienia
6.2.4.1. Charakter postanowienia
6.2.4.2. Domniemania wynikające z postanowienia
6.2.4.3. Wyłączny charakter dowodowy postanowienia
6.2.5. Ochrona stabilności stwierdzonej sukcesji spadkowej
6.2.6. Ochrona dobrej wiary osób trzecich
6.2.7. Kwalifikacja postanowienia na gruncie rozporządzenia spadkowego

Rozdział II
Notarialne procedury legitymowania spadkobierców
1. Francja
2. Włochy
3. Hiszpania
4. Niderlandy
5. Chorwacja
6. Czechy
7. Słowacja
8. Litwa
9. Polska
9.1. Założenia konstrukcyjne przyjęte w odniesieniu do APD
9.2. Rozszerzanie zakresu stosowania instytucji APD przez orzecznictwo i ustawodawcę
9.3. Zakres poświadczenia dokonywanego przez wydanie APD
9.4. Sądowa kontrola nad poświadczeniem dziedziczenia przez notariusza
9.5. Stosunek poświadczenia dziedziczenia do stwierdzenia nabycia spadku
9.6. Kwalifikacja APD w obrocie międzynarodowym

Rozdział III
Administracyjna procedura odnosząca się do statusu spadkobiercy w prawie bułgarskim

Rozdział IV
Hybrydowy model legitymowania spadkobierców - rozwiązanie szwajcarskie

Rozdział V
Instrumenty legitymowania wykonawców testamentu i zarządców spadku w prawie krajowym wybranych państw europejskich
1. Legitymowanie wykonawców testamentu w państwach Europy kontynentalnej
1.1. Niemcy
1.2. Grecja
1.3. Austria
1.4. Francja
1.5. Szwajcaria
1.6. Polska
1.6.1. Regulacja ustawowa
1.6.2. Treść zaświadczenia
1.6.3. Kognicja sądów wydających zaświadczenie
1.6.4. Krąg uczestników postępowania
1.6.5. Wydanie zaświadczenia przez sąd
1.6.6. Notarialny tryb wydania zaświadczenia
1.6.7. Charakter zaświadczenia
1.6.8. Uchylenie lub zmiana zaświadczenia
1.6.9. Ochrona osób trzecich
2. Legitymowanie wykonawców testamentu i zarządców spadku w systemach zarządu spadku
2.1. Anglia i Walia
2.2. Szwecja

Rozdział VI
Zaświadczenie potwierdzające kompetencje do zarządu majątkiem spadkowym w konwencji haskiej z 2.10.1973 r. o międzynarodowym zarządzaniu spadkami
Podsumowanie

CZĘŚĆ II
Konstrukcja EPS

Rozdział I
Ratio wprowadzenia EPS

Rozdział II
System źródeł prawa regulujących EPS
1. Kompetencja normotwórcza prawodawcy unijnego
2. Katalog źródeł prawnych
3. Ocena multicentrycznego i heterogenicznego charakteru regulacji
4. Dekompozycja systemu regulacyjnego przez umowy bilateralne z państwami trzecimi
5. Systemowe znaczenie efektywności EPS

Rozdział III
Funkcja legitymacyjna EPS
1. Spadkobierca
1.1. Podstawienie powiernicze
1.2. Beneficjenci w systemach zarządu spadku jako spadkobiercy
1.3. Powołany do dziedziczenia, który spadek odrzucił
2. Zapisobierca mający bezpośrednie prawa do spadku
3. Wykonawca testamentu
4. Zarządca spadku
5. Wnioski w zakresie podmiotów legitymowanych EPS

Rozdział IV
Przesłanki wydania EPS
1. Jurysdykcja organu wydającego
2. Wniosek o wydanie EPS
3. Potrzeba wykorzystania w innym państwie członkowskim
4. Niesporny charakter poświadczanych okoliczności
5. Brak niezgodności z orzeczeniem dotyczącym poświadczanego stanu prawnego
6. Przeprowadzenie postępowania zgodnie z rozporządzeniem
7. Brak wątpliwości organu wydającego co do poświadczanego stanu prawnego

Rozdział V
Wybrane problemy dotyczące zakresu poświadczenia
1. Terytorialny zakres poświadczenia
1.1. Zasada jurysdykcyjnej jednolitości spadku
1.2. Ograniczenia terytorialne skutków EPS wynikające z ograniczeń zakresu jurysdykcji organu wydającego
1.3. Ograniczenia terytorialne skutków EPS w związku z obowiązywaniem umowy bilateralnej z państwem trzecim
1.4. Możliwość terytorialnego ograniczenia skutków poświadczenia na wniosek
2. Wybrane aspekty treści poświadczenia
2.1. Informacje w zakresie jurysdykcji organu wydającego
2.2. Informacje w zakresie statutu spadkowego
2.3. Dane identyfikujące beneficjentów
2.4. Ustrój majątkowy małżeński w małżeństwie spadkodawcy
2.5. Udział w spadku nabyty zgodnie z ő 1371 ust. 1 BGB
2.6. Rodzaj przyjęcia lub odrzucenia spadku
2.7. Problemy poświadczenia częściowego
2.7.1. EPS legitymujące niektórych spadkobierców
2.7.2. EPS legitymujące spadkobierców bez uwzględnienia udziałów w spadku
2.7.3. Uwzględnianie w EPS składu majątku spadkowego przy legitymowaniu spadkobiercy
2.7.3.1. Stanowiska doktryny
2.7.3.2. Stanowiska judykatury
2.7.3.3. Stanowisko własne
2.7.3.4. Pytanie prejudycjalne w sprawie C-354/21,Registru centras
2.8. Ograniczenia, którym podlega legitymowany beneficjent
2.9. Uprawnienia wykonawcy testamentu lub zarządcy spadku oraz ograniczenia tych uprawnień

Rozdział VI
Wybrane zagadnienia proceduralne związane z wydaniem EPS
1. Krąg uczestników postępowania o wydanie EPS
2. Zapewnienie możliwości wzięcia udziału w postępowaniu o wydanie EPS
3. Przesłuchanie stron i zapewnienia spadkowe
4. Kompetencja do uzyskiwania informacji i dokumentów przez organ wydający w innych państwach członkowskich
5. Wprowadzenie EPS do obrotu prawnego na gruncie rozporządzenia spadkowego
5.1. Formularzowy charakter poświadczenia
5.2. Znaczenie postanowienia o wydaniu EPS i notarialnego protokołu wydania EPS
5.3. Znaczenie rejestracji EPS
5.4. Odpisy EPS
5.5. Znaczenie tłumaczenia odpisu EPS
6. Procedury odwoławcze w związku z rozpatrzeniem wniosku o wydanie EPS

Rozdział VII
Domniemania prawidłowości wynikające z EPS
1. Zakres domniemań
2. Obalenie domniemań wynikających z EPS

Rozdział VIII
EPS jako podstawa wpisów w rejestrach publicznych
1. Obowiązek uznawania EPS za samodzielną podstawę wpisu wynikający z art. 69 ust. 5 rozp. spad.
1.1. Znaczenie wyłączenia obejmującego prawo rejestrowe
1.2. Znaczenie wyłączenia obejmującego prawo rzeczowe
2. Kognicja organu rejestrowego w zakresie badania treści EPS
3. Obowiązek współdziałania organu wydającegoi organów rejestrowych
4. Znaczenie czasowego ograniczenia ważności odpisów EPS w postępowaniu rejestrowym

Rozdział IX
Ochrona dobrej wiary wynikająca z EPS
1. Zakres merytorycznej regulacji ochrony dobrej wiary
2. Źródło ochrony dobrej wiary osoby trzeciej
3. Przesłanki ochrony dobrej wiary osoby trzeciej
3.1. Ochrona osoby trzeciej świadczącej na rzecz wylegitymowanego EPS
3.2. Ochrona osoby trzeciej nabywającej od wylegitymowanego EPS
3.3. Dobra wiara osoby trzeciej
4. Ochrona dobrej wiary wynikająca z EPS a inne tryby ochrony dobrej wiary

Rozdział X
Obowiązek uznawania jednolitych skutków EPS
1. Model regulacyjny przyjęty w zakresie obowiązku uznania skutków EPS
2. Wymóg ważnego wydania EPS
3. Adresaci obowiązku uznawania skutków EPS
4. Obowiązek uznawania skutków EPS a autonomia woli
5. Wyjątki od obowiązku uznania skutków EPS
5.1. Prymat umów międzynarodowych z państwami trzecimi
5.2. Obowiązek uznania skutków EPS a krajowy porządek publiczny
5.3. Szczególne zasady dziedziczenia (art. 30 rozp. spad.)
5.4. Dostosowanie praw rzeczowych (art. 31 rozp. spad.)

Rozdział XI
Procedury rektyfikacyjne po wydaniu EPS
1. Sprostowanie poświadczenia
2. Uchylenie lub zmiana poświadczenia
2.1. Nieprawidłowość poświadczenia
2.2. Wniosek lub działanie organu wydającego z urzędu
2.3. Uchylenie lub zmiana EPS a środki odwoławcze w postępowaniu o wydanie EPS
2.4. Uchylenie a zmiana poświadczenia
2.5. Rozstrzyganie sporów w sprawie o uchylenie lub zmianę EPS
2.6. Zawieszenie skutków poświadczenia
3. Sposób wykazania rektyfikacji w obrocie prawnym
4. Skutki rektyfikacji
5. Środki odwoławcze

Rozdział XII
Stosunek EPS do krajowych instrumentów legitymacyjnych
1. Swobodny przepływ krajowych instrumentów legitymacyjnych w systemie rozporządzenia spadkowego
2. Swobodny przepływ krajowych instrumentów legitymacyjnych w praktyce stosowania rozporządzenia spadkowego przez państwa członkowskie
3. Modele stosunku EPS do krajowych instrumentów legitymacyjnych
4. Atrakcyjność EPS w zestawieniu z krajowymi instrumentami legitymacyjnymi
5. Stosunek EPS do krajowych instrumentów legitymacyjnych na etapie wydania
5.1. Wydanie EPS po wcześniejszym skorzystaniu z krajowego instrumentu legitymacyjnego
5.2. Równoległe przeprowadzanie procedur o wydanie EPS i krajowego instrumentu legitymacyjnego
5.3. Skorzystanie z krajowego instrumentu legitymacyjnego po wydaniu EPS
6. Równoległe funkcjonowanie EPS i krajowego instrumentu w obrocie prawnym
6.1. Pokrywanie się skutków EPS i instrumentu krajowego
6.2. Kolizje skutków EPS i instrumentu krajowego
7. Uchylenie lub zmiana EPS a postępowania przewidziane procedurami krajowymi

Rozdział XIII
Kolizje różnych EPS

Rozdział XIV
Charakter prawny EPS
1. Charakter EPS na gruncie rozporządzenia spadkowego
2. Charakter EPS na gruncie krajowych porządków prawnych państw trzecich

Podsumowanie i wnioski

Bibliografia