EUROPEIZACJA POSTĘPOWANIA DOWODOWEGO W POLSKIM PROCESIE KARNYM. WPŁYW STANDARDÓW EUROPEJSKICH NA KRAJOWE POSTĘPOWANIE DOWODOWE

ISBN: 978-83-8235-791-2

429 stron
format: A5
oprawa: twarda
Rok wydania: 2021

Monografia analizuje proces europeizacji postępowania dowodowego w procesie karnym, rozumianej jako proces zbliżania się ustawodawstw poprzez implementację do krajowego porządku prawnego prawa europejskiego sensu largo lub recepcję rozwiązań prawnych obowiązujących w innym państwie europejskim ("impuls europeizacyjny") w celu stworzenia zbliżonych standardów w określonej dziedzinie prawa.

Autorka bada prawo europejskie na dwóch płaszczyznach - standardu wynikającego z Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, a także odnosi się do innych, mniej znanych konwencji Rady Europy oraz prawa unijnego wraz z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Ocenia, w jakim stopniu, krajowe postępowanie dowodowe jest zgodne z nadrzędnym wzorcem europejskim, a następnie prezentuje propozycje rozwiązań zidentyfikowanych przez siebie rozbieżności między rozwiązaniami krajowymi a europejskimi. Rozważania dotyczące prawa krajowego także są prowadzone na dwóch poziomach: konstytucyjnym i ustawowym. Całość uzupełnia rozdział poświęcony problemowi europeizacji horyzontalnej oraz perspektywom i realnym możliwościom utworzenia w ramach Unii Europejskiej wspólnych standardów minimalnych postępowania dowodowego. W pracy przyjęto perspektywę uczestników postępowania dowodowego - oskarżonego, ofiary przestępstwa i organów procesowych - ich praw i obowiązków w sferze postępowania dowodowego.

Monografia - obok części teoretycznej - odsyła do bogatego orzecznictwa trybunałów europejskich, Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego i sądów powszechnych. Wykorzystanie dorobku orzeczniczego sądów i trybunałów sprawia, że publikacja jest adresowana nie tylko do teoretyków prawa, ale także do praktyków: sędziów, prokuratorów, adwokatów, radców prawnych, przedstawicieli organizacji społecznych uczestniczących w procesach karnych.

SPIS TREŚCI

Wykaz skrótów

Wykaz literatury

Wykaz orzeczeń

Wstęp

Rozdział 1. Europeizacja prawa karnego procesowego jako przejaw
europeizacji prawa
1.1. Pojęcie i rodzaje europeizacji prawa karnego procesowego
1.2. Specyfika europeizacji prawa karnego procesowego
1.2.1. Suwerenność państwa a europeizacja prawa karnego procesowego
1.2.2. Konstytucja a możliwość europeizacji prawa karnego procesowego
1.2.3. Społeczno-kulturowe obawy przed wprowadzaniem zmian pod wpływem czynników zewnętrznych
1.2.4. Podsumowanie
1.3. Kwestia europeizacji postępowania dowodowego w polskim procesie karnym
1.4. Źródła europejskich standardów postępowania dowodowego w procesie karnym
1.4.1. Standardy postępowania dowodowego wynikające z Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
1.4.2. Standardy postępowania dowodowego wynikające z pozostałych konwencji Rady Europy
1.4.3. Kwestia strasburskiego modelu postępowania dowodowego
1.4.4. Kompetencje Unii Europejskiej w zakresie prawa karnego
procesowego i postępowania dowodowego w procesie karnym
1.4.5. Relacje między Europejską Konwencją Praw Człowieka a prawem Unii Europejskiej i Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej
1.5. Konstytucyjny standard postępowania dowodowego w świetle
standardów europejskich
1.6. Podsumowanie

Rozdział 2. Uprawnienia oskarżonego w postępowaniu dowodowym
2.1. Uwagi wprowadzające - problem definicji oskarżonego i podejrzanego
2.2. Uprawnienia dowodowe sensu largo
2.2.1. Prawo do osobistego udziału w czynnościach postępowania
2.2.2. Prawo dostępu do akt postępowania
2.2.3. Prawo dostępu do adwokata
2.3. Uprawnienia dowodowe sensu stricto
2.3.1. Uprawnienia pozwalające na przyjęcie biernej postawy w postępowaniu dowodowym
2.3.1.1. Prawo do nieobciążania sięi prawo do milczenia
2.3.2. Uprawnienia pozwalające na przyjęcie aktywnej postawy w postępowaniu dowodowym
2.3.2.1. Prawo do wysłuchania
2.3.2.2. Prawo do udziału w czynnościach dowodowych (prawo do bezpośredniego przesłuchania świadka)
2.3.2.3. Prawo do inicjatywy dowodowej
2.3.2.4. Prawo do żądania wykluczenia (wyeliminowania) dowodów uzyskanych z naruszeniem prawa
2.4. Podsumowanie

Rozdział 3. Uprawnienia pokrzywdzonego (ofiary przestępstwa) w postępowaniu dowodowym
3.1. Uwagi wprowadzające - pozycja procesowa ofiary przestępstwa
3.2. Prawo do aktywnego udziału w postępowaniu dowodowym
3.3. Prawo do poszanowania godności i ochrony przed wtórną lub ponowną
wiktymizacją
3.4. Podsumowanie

Rozdział 4. Pozytywne obowiązki organów państwa w związku z prowadzonym postępowaniem dowodowym
4.1. Pozytywne proceduralne obowiązki organów procesowych w związku z postępowaniem dowodowym wynikające z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
4.1.1. Należyta staranność w zabezpieczeniu, gromadzeniu i ocenie dowodów
4.1.2. Działanie w dobrej wierze
4.1.3. Uwzględnianie aktualnego poziomu ochrony praw podstawowych wynikającego z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
4.2. Obowiązki organów procesowych w związku z postępowaniem dowodowym wynikające z członkostwa w Unii Europejskiej
4.2.1. Bezpośrednie stosowanie prawa unijnego
4.2.2. Obowiązek prounijnej wykładni prawa krajowego
4.2.3. Niestosowanie przepisów krajowych sprzecznych z prawem
Unii Europejskiej i bezpośrednie zastosowanie prawa unijnego
4.2.4. Obowiązki organów państwa wynikające z dyrektyw z zakresu prawa karnego materialnego
4.3. Obowiązki organów procesowych w sferze prawa i postępowania dowodowego wynikające z Konstytucji RP
4.3.1. Zagwarantowanie przewidywalności postępowania
4.3.2. Działanie na podstawie i w granicach prawa
4.3.3. Proeuropejska wykładania przepisów krajowych (art. 91 ust. 2
Konstytucji RP)
4.4. Zgodność przepisów krajowych regulujących przebieg postępowania dowodowego ze standardem europejskim

Rozdział 5. Transgraniczne gromadzenie dowodów jako metoda europeizacji postępowania dowodowego w procesie karnym?
5.1. Pojęcie europeizacji horyzontalnej
5.2. Transgraniczne gromadzenie dowodów jako forma międzynarodowej współpracy w sprawach karnych
5.2.1. Transgraniczne gromadzenie dowodów na podstawie konwencji Rady Europy
5.2.2. Transgraniczne gromadzenie dowodów w Unii Europejskiej
5.3. Warunki uznania transgranicznego gromadzenia dowodów za europeizację
horyzontalną
5.4. Podsumowanie

Zakończenie

Indeks rzeczowy