ERGONOMIA PROJEKTOWANIE DIAGNOZA EKSPERYMENTY wyd.4

ISBN: 978-83-7814-477-94

469 stron
format: B5
oprawa: miękka
Rok wydania: 2021

W podręczniku, w sposób przystępny i wszechstronny, została przedstawiona problematyka ergonomii w procesach projektowych, badaniach diagnostycznych i działaniach menedżerskich oraz codziennym życiu. Układ i treść książki odpowiadają nowoczesnemu modelowi kształcenia studentów uczelni technicznych, szczególnie kierunków związanych z budową maszyn, technologią, organizacją produkcji i zarządzaniem. Dużą korzyść może ona także przynieść inżynierom, projektantom, konstruktorom i organizatorom pracującym w zakładach przemysłowych, w biurach projektowych, działach konstrukcyjnych oraz w służbach bezpieczeństwa i higieny pracy.

W opracowaniu omówiono: genezę ergonomii, jej rozwój, znaczenie i charakter działań, określanych jako ergonomia korekcyjna i koncepcyjna; zasady projektowania stanowiska pracy zgodne z tradycyjnym podejściem do projektowania technicznego i rozwiązania, które są wynikiem zastosowania wytycznych i zaleceń charakterystycznych dla projektowania ergonomicznego; technikę diagnozy ergonomicznej, stanowiącą podstawę oceny stanu istniejącego; zasady nowoczesnego kształtowania organizacji pracy, w tym aspekty techniczne, organizacyjne i ekonomiczne oraz psychologiczne i społeczne, zwiększające partycypację człowieka w procesie pracy; nowe nurty w badaniach ergonomicznych, dotyczące jakości życia, np. ergonomię mieszkania, ergonomię wyrobu, likwidację barier w funkcjonowaniu ludzi starszych i niepełnosprawnych, a także różnego typu działania ergonomiczne w systemach zarządzania jakością.

SPIS TREŚCI

PRZEDMOWA

1. WPROWADZENIE
1.1 Geneza ergonomii jako dyscypliny naukowej
1.2 Rozwój techniki i ewolucja jej roli dla człowieka oraz społeczeństwa
1.3 Organizacja badań ergonomicznych, instytucje naukowe oraz piśmiennictwo
periodyczne z zakresu ergonomii w Polsce i na świecie
1.4 Podstawowe pojęcia stosowane w ergonomii, diagnostyce
i organizacji pracy

2. PODSTAWY PROJEKTOWANIA ERGONOMICZNEGO
2.1 Działania ergonomiczne w sferze techniki
2.2 Procesy projektowania w technice
2.2.1 Pojęcie procesu projektowania
2.2.2 Sekwencja działań podstawowych i strategie projektowe
2.2.3 Typowe struktury procesów projektowania technicznego
2.3 Elementy metodyki projektowania ergonomicznego
2.3.1 Decyzje projektowe
2.3.2 Przedmiot projektowania ergonomicznego
2.3.3 Podział zadań w systemie człowiek-obiekt techniczny
2.3.4 Fazy istnienia systemu
2.3.5 Ergonomiczne kryteria projektowe
2.3.6 Ergonomiczna klasyfkacja projektowanych systemów
2.4 Komputerowe wspomaganie projektowania ergonomicznego
2.5 Procedura wykonania zadania projektowego
2.5.1 Sformułowanie zadania projektowego
2.5.2 Założenia ergonomiczno-techniczno-ekonomiczne (ZETE) do projektu
2.5.3 Poszukiwanie koncepcji rozwiązania zadania projektowego
2.5.4 Projektowanie wstępne
2.5.5 Projektowanie szczegółowe i dokumentowanie konstrukcyjne
2.5.6 Budowa i badanie prototypu
2.5.7 Weryfkacja dokumentacji projektowej
2.6 Zadania projektowe
Zadanie 1 Podział czynności i zadań między człowieka i maszynę
Zadanie 2 Prognoza obciążeń fzycznych pracownika
Zadanie 3 Prognoza obciążenia psychicznego przyszłych użytkowników
Zadanie 4 Metody pracy
Zadanie 5 Ustalenie wysokości manipulacyjnej i przestrzeni
czynności ruchowych
Zadanie 6 Projektowanie stanowiska pracy w pozycji siedzącej
Zadanie 7 Projektowanie struktury przestrzeni pracy na podstawie danych
antropometrycznych
Zadanie 8 Projektowanie koniecznej przestrzeni obserwacji
Zadanie 9 Architektura obiektu technicznego
Zadanie 10 Projektowanie rozmieszczenia urządzeń sterowniczych
i wskaźnikowych
Zadanie 11 Konstrukcja i dobór urządzeń sygnalizacyjnych i informacyjnych
Zadanie 12 Konstrukcja i dobór typowych urządzeń sterowniczych
Zadanie 13 Badanie prototypu
Zadanie 14 Projektowanie modernizacji stanowisk pracy
Zadanie 15 Projektowanie środowiska fzyczno-chemiczno-biologicznego

3. DIAGNOZA W ERGONOMII
3.1 Istota diagnozy
3.2 Diagnoza ergonomiczna
3.3 Diagnoza jako źródło danych do projektowania
3.4 Diagnoza obciążeń człowieka w procesie pracy
3.4.1 Fizjologiczne i biomechaniczne podstawy wykonywania pracy
3.4.2 Ocena obciążenia fzycznego pracą
3.4.3 Ocena ryzyka występowania dolegliwości mięśniowo-szkieletowych
3.4.4 Psychologiczne podstawy wykonywania pracy
3.4.5 Ocena obciążenia psychicznego pracą
3.4.6 Zmęczenie i odpoczynek
3.5 Diagnoza obiektów technicznych
3.5.1 Ocena antropometryczna obiektów technicznych
3.5.2 Dane dotyczące warunków percepcji informacji
3.5.3 Kształtowanie układów kontrolno-sterowniczych
3.5.4 Kształtowanie obiektów technicznych
3.6 Diagnoza materialnego środowiska pracy
3.6.1 Drgania mechaniczne (wibracje)
3.6.2 Hałas
3.6.3 Oświetlenie
3.6.4 Mikroklimat
3.6.5 Zanieczyszczenia, zapylenia
3.6.6 Emisja energii szkodliwej
3.7 Przegląd metod i technik diagnostycznych
3.7.1 Struktura metod oceny stanowisk pracy
3.7.2 Metoda list kontrolnych
3.7.3 Metody badań testowych
3.7.4 Metody ilościowe
3.7.5 Metody atestacji i certyfkacji
3.7.6 Metoda bilansowa
3.7.7 Metoda analizy czynnikowej

4. ZASADY PROJEKTOWANIA ZHUMANIZOWANYCH FORM
ORGANIZACJI PRACY
4.1 Ergonomiczne aspekty nowych form organizacji pracy
4.1.1 Kształtowanie treści pracy
4.1.2 Praca w zespołach roboczych
4.1.3 Metody pracy
4.1.4 Przerwy wypoczynkowe w czasie pracy
4.1.5 Praca zmianowa
4.1.6 Elastyczne formy czasu pracy
4.2 Psychologiczne i społeczne aspekty organizacji pracy
4.2.1 Motywacja do pracy
4.2.2 Satysfakcja z pracy
4.2.3 Teoria systemów socjotechnicznych
4.3 Partycypacyjne metody usprawnienia organizacji pracy
4.4 Metody wartościowania pracy
4.5 Mierniki oceny warunków pracy
4.5.1 Ocena płynności kadr
4.5.2 Ocena bezpieczeństwa pracy
4.5.3 Ocena wypadków przy pracy
4.5.4 Ocena ryzyka zawodowego
4.5.5 Ocena efektów pracy pracownika
4.5.6 Ocena wydajności pracy
4.5.7 Ocena technicznego uzbrojenia pracy
4.5.8 Ocena ekonomiczna rozwiązań ergonomicznych

5. NOWE NURTY W BADANIACH ERGONOMICZNYCH
5.1 Ergonomia mieszkania
5.2 Ergonomia dla ludzi starszych i osób z niepełnosprawnościami
5.3 Ergonomia wyrobu
5.4 Ergonomia a bezpieczeństwo pracy
5.5 Stan normalizacji w ergonomii
5.6 Ergonomia przekazu informacji naukowej
5.6.1 Osobowość wykładowcy
5.6.2 Konstrukcja treści przekazu
5.6.3 Zasada poglądowości przekazu
5.7 Certyfkacja kompetencji zawodowych ergonomisty

6. EKSPERYMENTY

Część 1
STRUKTURA PRZESTRZENNA STANOWISKA PRACY
Eksperyment 1 Grafczne wyznaczanie obszarów pracy
Eksperyment 2 Modelowe wyznaczanie obszarów pracy (fantomy)
Eksperyment 3 Komputerowe wyznaczanie obszarów pracy
Eksperyment 4 Ocena rozmieszczenia urządzeń sterowniczych
Eksperyment 5 Ocena ergonomiczności różnych typów krzeseł
Eksperyment 6 Wyznaczanie wysokości pola pracy i rozległości strefy
manipulacyjnej
Eksperyment 7 Wyznaczanie położenia strefy manipulacji
Eksperyment 8 Uwarunkowania sprawności komunikacyjnej układu
człowiek-maszyna
Eksperyment 9 Wyznaczanie optymalnego położenia kątowego strefy
manipulacyjnej
Eksperyment 10 Badanie związków między sygnałem a działaniem (wariant A)
Eksperyment 11 Badanie związków między sygnałem a działaniem (wariant B)
Eksperyment 12 Badanie szybkości i precyzji pracy
Eksperyment 13 Weryfkacja antropometryczna stanowiska pracy

Część 2
FIZJOLOGICZNE PODSTAWY WYKONYWANIA PRACY
Eksperyment 14 Badanie wydolności fzycznej na podstawie pomiaru ciśnienia krwi
Eksperyment 15 Badanie wydolności fzycznej na podstawie pomiaru wentylacji
minutowej płuc
Eksperyment 16 Badanie wydolności fzycznej na podstawie pomiaru tętna
Eksperyment 17 Badanie wydolności fzycznej na podstawie pomiaru odnowy tętna,
ciśnienia krwi, wentylacji minutowej płuc
Eksperyment 18 Warunki utrzymania maksymalnej siły mięśni
Eksperyment 19 Statyczne obciążenie mięśni
Eksperyment 20 Indeks sprawności fzycznej

Część 3
PSYCHOLOGICZNE PODSTAWY WYKONANIA PRACY
Eksperyment 21 Badanie wydolności psychicznej na podstawie pomiaru czasu
reakcji prostej
Eksperyment 22 Badanie wydolności psychicznej na podstawie pomiaru czasu
reakcji złożonej (alternatywnej)
Eksperyment 23 Koordynacja wzrokowo-ruchowa
Eksperyment 24 Preferencje w spostrzeganiu
Eksperyment 25 Monotonia

Część 4
HAŁAS
Eksperyment 26 Ocena poziomu hałasu w pomieszczeniu zamkniętym
Eksperyment 27 Sumowanie poziomów hałasu
Eksperyment 28 Wpływ szumu na odbiór informacji werbalnych
Eksperyment 29 Ocena poziomu ekspozycji na hałas
Eksperyment 30 Absolutny próg słuchowy
Eksperyment 31 Wpływ hałasu na słuch
Eksperyment 32 Ocena szkodliwości hałasu
Eksperyment 33 Ocena dokuczliwości hałasu
Eksperyment 34 Indywidualne środki ochrony przed hałasem
Eksperyment 35 Wykreślenie mapy hałasu
Eksperyment 36 Chłonność akustyczna pomieszczenia
Eksperyment 37 Izolacyjność akustyczna przegród z materiałów
dźwiękoizolacyjnych
Eksperyment 38 Tłumienie dźwięku przez materiały dźwiękoizolacyjne

Część 5
DRGANIA MECHANICZNE (WIBRACJE)
Eksperyment 39 Ocena parametrów wibracji
Eksperyment 40 Wpływ parametrów wibracji na pracę człowieka

Część 6
OŚWIETLENIE
Eksperyment 41 Ocena parametrów oświetlenia w pomieszczeniu zamkniętym
Eksperyment 42 Oświetlenie płaszczyzny roboczej
Eksperyment 43 Cienistość ogólna i zaciemnienie miejscowe na płaszczyźnie
roboczej
Eksperyment 44 Wpływ natężenia oświetlenia na czas reakcji prostej operatora

Część 7
WARUNKI TERMICZNE
Eksperyment 45 Ocena parametrów mikroklimatu
Eksperyment 46 Mikroklimat w środowisku termicznym umiarkowanym

Część 8
ZAGROŻENIA WYPADKOWE
Eksperyment 47 Analityczna ocena częstości zagrożeń wypadkowych

BIBLIOGRAFIA

ZAŁĄCZNIKI