DZIEJE NAJNOWSZE DYPLOMACJI ROSYJSKIEJ OD CUSZIMY DO ŁAWROWA

Ostatnie lata dobitnie wykazały, że współczesna Rosja jest państwem despotycznym i w wielu
sferach zacofanym. Jednak profesjonalizm jej dyplomacji potrafił rekompensować sprawcze i
polityczne koszty niedoskonałego funkcjonowania państwa rosyjskiego nie tylko w sferze
polityki i gospodarki, ale nawet w sferze militarnej, czego symbolem było dość skuteczne
reklamowanie własnej armii, jako nie mającej "anałogów w mirie".
Dzięki dyplomacji Rosja od stuleci konsekwentnie grała powyżej swojego potencjału.
Aktywność dyplomatyczna bardzo często gwarantowała umocnienie rosyjskiej potęgi, przy
zdecydowanie niższych kosztach, niż przy otwartej interwencji zbrojnej, podejmowanej przez
armię, tradycyjnie przeżartą korupcją i dość często modernizowaną tylko na papierze.
Prowadziło to nieuchronnie do paradoksu, w którym wizja siły i sprawczości Rosji,
skutecznie kreowana przez dyplomację na użytek zewnętrzny, z powodu jej dysfunkcji
wewnętrznych, zupełnie nie odpowiadała rzeczywistości. Już od wojny rosyjsko-japońskiej

Książka Michała P. Sadłowskiego przedstawia sylwetki szefów dyplomacji rosyjskiej
i sowieckiej XX i XXI wieku. To unikatowa pozycja nie tylko na rynku polskim. Każdy, kto
interesuje się rosyjską polityką zagraniczną, powinien się z nią zapoznać.

Dr Krzysztof Rak
Historyk dyplomacji, ekspert w dziedzinie stosunków międzynarodowych.

Książką Michała Sadłowskiego pozwala zrozumieć fenomen rosyjskiej dyplomacji, która
zachowuje przedziwną ciągłość niezależnie od tego, czy mamy do czynienia z okresem rządów
carskich, latami stalinowskiego terroru, odwilży, zastoju, pierestrojki, zbliżenia z Zachodem,
czy też wreszcie współczesnej antyzachodniej krucjaty. W Rosji, jak się okazuje, może
zmieniać się wszystko i zarazem nie zmieniać się nic.

Witold Jurasz
Dziennikarz Onetu, b. dyplomata

SPIS TREŚCI

Zamiast wstępu. Po co Rosjanom dyplomacja? Państwo rosyjskie a dyplomacja.

CZĘŚĆ I DYPLOMACJA CARSKA

Rozdział 1
Wojna rosyjsko-japońska z lat 1904-1905. Zwiastun załamania się rosyjskiej państwowości. I nieco o tym, jak dyplomacja podtrzymała jej funkcjonowanie
Geneza konfliktu. Rosyjski zwrot na Daleki Wschód Działania zbrojne i wielka katastrofa Implikacje wewnętrzne wojny rosyjsko-japońskiej Konsekwencje wojny
Rozdział 2
Aleksandr Pietrowicz Izwolski - rosyjski twórca ententy
Kontynuator rodzinnej tradycji
Misja w Tokio, wojna i rewolucja
Następca Lamsdorfa
Na czele resortu
Bośnia, marzenia o cieśninach i dyplomatyczna Cuszima
Ambasador w Paryżu i emigracja
Rozdział 3
Piotr Nikołajewicz Durnowo i jego słynny memoriał z lutego 1914 r.
Początki kariery
Służba w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych
W Radzie Państwa
Memoriał Durnowo
Rola rywalizacji Londynu i Berlina
Idealny układ sił
Główne brzemię wojny
Geopolityczna wspólnota interesów Rosji i Niemiec
Widmo rewolucji Znaczenie memoriału
Rozdział 4
Dyplomacja rosyjska w Serbii w chwili wybuchu Wielkiej Wojny
Potężny ambasador
Nagły zawał i serbsko-bośniacka beczka prochu
Między mediacją a gwarancjami
Serbska euforia
Rosyjskie przedstawicielstwo wojskowe
Nieunikniona Wielka Wojna, rola jednostki i upadek Rosji
Rozdział 5
Siergiej Dmitriewicz Sazonow. Polonofilski dyplomata?
Kariera
Sazonow i słynny Nieratow
Sazonow a sprawa polska. Polska w granicach etnicznych
Sazonow i sprawa polska w I wojnie światowej
Minister polonofil?
Rozdział 6
Nikołaj Nikołajewicz Pokrowski, ostatni szef carskiego MSZ, i Polska
Carski urzędnik o polskich korzeniach Ścieżki kariery
Sprawa polska w carskim MSZ Pokrowski obejmuje carskie MSZ
Co by było...

CZĘŚĆ II
DYPLOMACJA 1917 R. I ROSYJSKIEJ WOJNY DOMOWEJ

Rozdział 1
Rewolucja 1917 r. i wizje rosyjskiej polityki zagranicznej
Wojna i zmiana ustroju państwa
Wizje polityki zagranicznej Rządu Tymczasowego
Socjalistyczna wizja polityki
Kryzys i upadek Milukowa
Epilog nr 1
Sprawa polska
Epilog nr 2
Rozdział 2
Kadeckie marzenia o cieśninach czarnomorskich w 1917 r.
Kontrola Bosforu i Dardaneli
Pozyskać Bułgarię
Nota Milukowa
Rezygnacja Milukowa
"W sferze polityki zagranicznej jest tylko osiągalne przy
danych środkach i nieosiągalne"
Koalicja wielkich demokracji
Rozdział 3
Amerykańska nadzieja "białych" Rosjan, czyli książę Lwów jedzie z misją do Stanów Zjednoczonych w 1918 r.
Ententa nadzieją "białych" Premier technokrata i marzyciel
Do Ameryki przez Władywostok i Japonię
Spotkanie Lwowa i Wilsona
Spotkanie z Masarykiem i skarga na sojuszników
Londyn i Paryż
Tzw. zdrada Zachodu
Strach przed demokratyzacją i rewolucją

CZĘŚĆ III
DYPLOMACJA RADZIECKA

Rozdział 1
Gieorgij Wasilewicz Cziczerin - szlachcic na czele bolszewickiej dyplomacji
Z tych Cziczerinów
W szeregach carskiej dyplomacji
Rewolucjonista
Zastępca i następca Trockiego
"Przebiegły gracz dyplomatyczny starej szkoły"
Bohater bolszewickiej dyplomacji (propagandy)
Problemy
Rachunek
Rozdział 2
Maksim Maksimowicz Litwinów - ludowy komisarz spraw zagranicznych z Białegostoku
Żyd z Białegostoku
W radzieckiej dyplomacji
Upadek, wzlot i ponowny upadek
Rodzina
Rozdział 3
Wiaczesław Michajłowicz Mołotow - symbol stalinowskiej dyplomacji
"Kamienny zadek"
Minister, pakt z Hitlerem i zwiezdnyj czas Sto czterdzieści rozmów z Mołotowem "Długi telegram" George‘a Kennana
Rozdział 4
Andriej Januariewicz Wyszynski - stalinowski prokurator na czele dyplomacji
Młodość i kariera do 1940 r.
Dyplomata
Zagadkowa śmierć
Rozdział 5
Andriej Andriejewicz Gromyko - minister niet
Doktorant z Białorusi Czystki - droga do awansu Mit i znaczenie Gromyki
Rozdział 6
Eduard Szewardnadze - dyplomata pierejstrojki
Młodość i kariera w radzieckiej Gruzji "Biały lis" Następca Gromyki

CZĘŚĆ IV
DYPLOMACJA FEDERACJI ROSYJSKIEJ

Rozdział 1
Andriej Władimirowicz Kozyriew - pierwszy minister spraw zagranicznych Federacji Rosyjskiej
Życie osobiste i początki kariery
"Minister tak"
Umowa z Jelcynem i upadek prozachodniego kursu
"Minister bez głowy" Ocena
Rozdział 2
Jewgienij Maksimowicz Primakow - ku odbudowie mocarstwa
Młodość i początek kariery
Główny wschodoznawca Rosji
Od siłowika po fotel szefa MSZ
Premierostwo i krok ku fotelowi prezydenckiemu
Próba oceny
Rozdział 3
Igor Siergiejewicz Iwanów - minister spraw zagranicznych Rosji w latach 1998-2004
Dzieciństwo, Kaukaz Południowy i początki kariery W radzieckim i rosyjskim MSZ Następca Primakowa Odejście z MSZ
Rozdział 4
Siergiej Wiktorowicz Ławrow - symbol putinowskiej dyplomacji
Spekulacje i tajemnice w związku z pochodzeniem
Edukacja
Początek kariery dyplomatycznej
Minister
Początek kariery w Federacji Rosyjskiej
Minister spraw zagranicznych putinowskiej Rosji
Profesjonalista, biurokrata czy koniunkturalista i konformista?

CZĘŚĆ V
O DYPLOMACJI MNIEJ ZNANEJ

Rozdział 1
Z dziejów stosunków rosyjsko-etiopskich
U źródeł relacji Rosji i Etiopii
Sprawa Kanału Sueskiego
Reakcja rosyjskiej dyplomacji
Misje Maszkowa i otwarcie rosyjskiej placówki
Rozdział 2
Kilka refleksji o stosunkach rosyjsko-wietnamskich
Pomnik Puszkina w Hanoi
ZSRR i utworzenie komunistycznego Wietnamu
Przyszłość
Rozdział 3
Koncepcje polityki zagranicznej rządu Pasziniana w latach 2018-2020 a relacje Armenii i Rosji
Aksamitna czy kolorowa rewolucja? W kierunku armianocentryzmu Wątpliwości i konflikty z Moskwą Kwestia karabaska Klęska w II wojnie karabaskiej
Rozdział 4
Między Wielkim Księstwem Litewskim a Imperium Rosyjskim: kilka słów o dziejach dyplomacji białoruskiej
Niejednolite tradycje białoruskiej dyplomacji Dyplomacja radzieckiej Białorusi Zbuntowani dyplomaci
Bibliografia