CZESI PRZEWODNIK PO HISTORII NARODU I PAŃSTWA

Wstęp, czyli to, czego autor właściwie nie chciał pisać

Kraj w środku Europy

O czasach najstarszych
Pierwsi ludzie na terytorium Czech
"Łowcy mamutów"
Neolityczne nowinki
Epoka brązu
Epoka żelaza
Celtowie
Germanie i Rzymianie

Przychodzą Słowianie
Mit o praojcu Czechu
Przyjście Słowian
Awarowie
Państwo Samona
Bitwa pod Wogastisburgiem
Zmiany w społeczeństwie słowiańskim w VIII wieku
Upadek państwa Awarów

Wielkie Morawy
Pierwsze księstwa słowiańskie w Europie Środkowej
Pojawia się chrześcijaństwo
Mojmir i Pribina
Misja Cyryla i Metodego
"Złodzieje owieczek"
Sukces w Rzymie
Tron obejmuje Świętopełk
Metody uwięziony przez biskupów frankońskich
Powrót Metodego
Śmierć Metodego i wygnanie jego uczniów
Mojmir II następcą Świętopełka
Najazdy węgierskie i upadek Wielkich Moraw

Awans Czech
Czechy usamodzielniają się
Podział Czech na plemiona, dynastia Przemyślidów
Święty Wacław
Śmierć świętego Wacława i jego kult
Bolesław I Srogi
Bitwa na Lechowym Polu
System grodowy
Ślub Dobrawy i Mieszka
Bolesław II Pobożny i założenie biskupstwa w Pradze
Biskup Wojciech
Wymordowanie Sławnikowiców
Emigracja i śmierć biskupa Wojciecha

XI wiek: kryzys i nowe perspektywy
Zmiany w Europie Środkowej w czasach ok. roku 1000
Kryzys państwa czeskiego po śmierci Bolesława II
Walki o tron
Ponowna stabilizacja Czech zasługą księcia Oldrzycha
Powstanie klasztoru w Sazavie
Rządy Brzetysława I
Najazd na Gniezno w 1038 roku
Statuty Brzetysława
Książę Spycigniew i "wygnanie Niemców"
Wratysław I, pierwszy czeski król
Konflikt Wratysława z bratem Jaromirem i odnowienie
biskupstwa w Ołomuńcu

XII wiek: coraz bliżej Europy
Utrata stabilności państwa po śmierci Wratysława I
Władysław I i osłabienie zasady senioratu
Walka o tron po śmierci Władysława I
Zwycięstwo Sobiesława I w bitwie pod Chlumcem i jego znaczenie
Władysław II, drugi czeski król
Czeski udział w walkach Fryderyka Barbarossy z Mediolanem
Zmiany cywilizacyjne w Czechach XII wieku: rozmach życia zakonnego,
kontakty z Ziemią Świętą, kolonizacja wewnętrzna
Walki o tron po rezygnacji Władysława II
Powstanie Marchii Moraw
Ugoda między Władysławem Henrykiem i Przemysłem Ottokarem
kończy okres walk o tron

Nadchodzi stulecie wielkich zmian
Przemysł I Ottokar wykorzystuje konflikty w Niemczech
Czechy królestwem
Złota Bulla Sycylijska
Zmiany cywilizacyjne za czasów Przemysła I Ottokara: zakładanie miast, formowanie się szlachty, przyspieszenie procesu kolonizacji
Osadnicy niemieccy
Rozwój górnictwa
Biskup praski Andrzej i jego walka o emancypację Kościoła
Rządy Wacława I: modernizacja kraju dalej trwa
Najazd mongolski
Opanowanie ziem austriackich

Król żelazny i złoty
Założycielska pasja Przemysła II Ottokara
Zaangażowanie króla w Prusach i na Litwie
Ciąg dalszy sporu o dziedzictwo Babenbergów; bitwa pod Kressenbrun
Rozwód i nowy ślub króla
Konflikt ze szlachtą
Konflikt z Rudolfem Habsburgiem
Przegrana wojna 1276 roku
Bitwa na Morawskim Polu i śmierć Przemysła II Ottokara
"Złe lata"

Powrót króla
Czeska szlachta w roli obrońcy państwa
Powrót królewicza Wacława do Czech
Wzlot i upadek Zawiszy z Falkensztejnu
Koronacja Wacława II
Wacław II i Polska
Fenomen Kutnej Hory i reforma monetarna
Ciekawe zainteresowania króla i próba założenia uniwersytetu
Fiasko polityki Wacława II na Węgrzech
Imponujące zwycięstwo nad królem Albrechtem i śmierć Wacława II
Krótkie rządy Wacława III

Czasy Jana Luksemburczyka
Poszukiwanie króla po wymarciu Przemyślidów
Henryk Karyncki i Rudolf Habsburg
Królem Jan Luksemburczyk
Problemy nowego króla w Czechach
Umowy z Domazlic
"Nikt nie załatwi swojej sprawy bez czeskiego króla"
Kontynuacja czeskiej ekspansji na Śląsku
Losy królewicza Karola
"Włoska signoria" Luksemburgów
Spotkanie w Meranie roku 1333 i powrót następcy tronu do Czech

Ojciec ojczyzny
Królewicz wzmacnia władzę królewską
Założenie arcybiskupstwa w Pradze i budowa nowej katedry
Karol wybrany na króla Niemiec
Śmierć króla Jana w bitwie pod Crecy
Śmierć Ludwika Bawarskiego
Karol królem czeskim i niemieckim
Założenie uniwersytetu i Nowego Miasta w Pradze
Karlstejn
Nowe księgi ziemskie
Złota Bulla dla Niemiec
Maiestas Carolina
Charakter polityki Karola IV; Praga jako centrum Rzeszy

Koniec pięknych czasów
Koniec epoki Karola IV
Wielka schizma zachodnia
Śmierć Karola IV
Wacław IV: mocne i słabe strony nowego króla
Konflikt króla z arcybiskupem Janem z Jensztejnu
Król otacza się mieszczanami i drobną szlachtą

W stronę burzy
Tragiczny finał konfliktu króla z arcybiskupem: śmierć Jana
z Pomuka
"Jednota pańska" i pierwsza niewola króla
Mord na Karlstejnie
Detronizacja Wacława IV w Niemczech
Nowa eskalacja konfliktów wewnętrznych, druga niewola króla
Brak bezpieczeństwa, klimat niepewności w społeczeństwie

Jan Hus
Prekursorzy Husa
Pochodzenie i młodość przyszłego reformatora
Sytuacja na uniwersytecie praskim pod koniec XIV wieku
Wpływ Jana Wiklefa
Hus kaznodzieją w Kaplicy Betlejemskiej
Konflikt na uniwersytecie i jego rozwiązanie: dekret
kutnohorski 1409 roku
Hus oskarżony przed papieżem
Hus na soborze w Konstancji
Śmierć Husa na stosie 6 lipca 1415 roku
Reakcja Czechów: powstanie ruchu husyckiego
Pielgrzymki na góry, wzrost egzaltacji religijnej
Wybuch rewolucji: pierwsza defenestracja praska i śmierć Wacława IV

W imię kielicha
Husyci przejmują kontrolę nad Pragą
Cztery artykuły praskie
Założenie Taboru
Pierwsza krucjata przeciw husytom i jej porażka
Sejm w Caslaviu
Fiasko drugiej krucjaty przeciw husytom
Konflikty między husytami po porażce drugiej krucjaty
Śmierć Zizki
Prokop Goly następcą Zizki
Husyci przenoszą walki na terytorium wroga
Klęski krucjat pod Tachovem 1427 roku i pod Domazlicami 1431 roku
Husyci na soborze w Bazylei
Porażka radykałów pod Lipanami 1434 roku
Kompaktaty

Husycki król
Krótkie panowanie Albrechta Habsburga
Władysław Pogrobowiec
Wschodnioczeski landfryd i Jerzy z Podiebradów
Jerzy z Podiebradów zarządcą ziemskim
Śmierć Władysława Pogrobowca i wybór Jerzego na króla
Konflikt króla Jerzego z papieżem
Wojna z Maciejem Korwinem
Śmierć Jerzego i sukcesja Jagiellonów

Jagiellonowie w Czechach
Rządy Władysława II Jagiellończyka
Czechy "wracają do Europy"; gotyk władysławowski i początki renesansu
Rozruchy w Pradze 24 września 1483 roku
Pokój kutnohorski 1485 roku
Konflikt szlachty z miastami
Władysławowski porządek ziemski
Ugoda świętowacławska
Ludwik Jagiellończyk
Katastrofa pod Mohaczem 1526 roku

Pierwsi Habsburgowie
Umowy wiedeńskie z roku 1515
Ferdynand I królem Czech i Węgier
Pojawienie się reformacji
Walki z Turkami: sułtan oblega Wiedeń i zajmuje Budę
Konflikt stanów czeskich z Ferdynandem w roku 1547
Sobór trydencki: katolicyzm kontratakuje
Rządy Maksymiliana II, "Czeska konfesja"

Praga magiczna
Rudolf II
Praga stolicą cesarstwa
Stronnictwo hiszpańskie
Niepowodzenia Rudolfa II i List majestatyczny
Kolejne niepowodzenia Rudolfa II i jego śmierć
Rządy Macieja Habsburga i sprawa sukcesji
Ferdynand Styryjski

"Ohydna rebelia"
Spór o kościoły w Broumowie i Hrobie
Zjazd stanów niekatolickich w Pradze w maju 1618 roku
Druga defenestracja praska: wybuch powstania
Rząd trzydziestu dyrektorów
Słabe strony powstania
Fryderyk z Palatynatu czeskim królem
Bitwa na Białej Górze i porażka powstania

Po Białej Górze
Znaczenie klęski na Białej Górze
Ukaranie uczestników powstania
Konfiskaty i ich beneficjenci
Wojna toczy się dalej
Sukcesy Wallensteina
Odnowiony porządek ziemski
Wygnanie protestantów
Koniec pierwszego generalatu Wallensteina
Do wojny przystępuje Szwecja
Drugi generalat Wallensteina
Bitwa pod Lutzen
Upadek Wallensteina i jego śmierć
Następstwa upadku Wallensteina
Kontrofensywa strony katolickiej i pokój praski w roku 1635
Ostatnie lata wojny trzydziestoletniej
Oblężenie Pragi w roku 1648
Pokój westfalski

"Mroki"
Rekatolizacja, jej sukcesy i porażki
Epoka baroku
Jeszcze o charakterze zmian w wyniku Białej Góry
Napięcia społeczne po wojnie trzydziestoletniej
Wojny z Turkami
Zmiany gospodarcze: zakładanie manufaktur
Sankcja pragmatyczna i jej konsekwencje

Pod berłem Marii Teresy
Wojna o sukcesję austriacką
Utrata Śląska i Ziemi Kłodzkiej
Wojna siedmioletnia
Zwycięstwa Austriaków pod Kolinem i Domasovem
Następstwa utraty Śląska

Reformy Marii Teresy i Józefa II
Reforma szkolnictwa
Rewolucja cywilizacyjna: wprowadzenie obowiązku szkolnego
Problem poddaństwa osobistego
Powstanie chłopskie we wschodnich Czechach w roku 1775
Zniesienie poddaństwa osobistego
Patent tolerancyjny
Kasata części klasztorów, konflikt Józefa II z papieżem i jego
polityka wyznaniowa
Reforma podatkowa
Zmęczenie społeczeństwa reformami i rządy Leopolda II
Austria a wojny napoleońskie

W wirach odrodzenia
Fenomen Odrodzenia narodowego
Sytuacja języka i narodu czeskiego w XVII i XVIII wieku
Josef Dobrovsky i jego zasługi
Czeska kultura na przełomie XVIII i XIX wieku i znaczenie
teatru
"Etap Dobrovskiego" i "etap Jungmanna"
Josef Jungmann
Bale i sentymentalne piosenki, czyli wojna o duszę
narodu w czasach drobnomieszczańskiej idylli
Rękopisy
Znaczenie Rękopisów i ich autorstwo

A jednak polityka
Polityczne aspekty Odrodzenia
Sympatie prorosyjskie
Reakcje na powstanie listopadowe w Polsce
Karel Hynek Macha
Zmiany w społeczeństwie: industrializacja i migracja do miast
Pierwsze protesty robotnicze
Frantisek Palacky i Karel Havlicek Borovsky
Repeal

Rewolucyjne lata 1848-1849
Wybuch Wiosny Ludów w Europie i w Austrii
Zebranie w Łaźni świętego Wacława
Komitet świętowacławski
Sytuacja w państwie Habsburgów komplikuje się: wypadki na Węgrzech
Parlament Frankfurcki
Palacky pisze do Frankfurtu
Konflikty między narodami Austrii
Zjazd słowiański
Drogi Czechów i Niemców zaczynają się rozchodzić
Powstanie w Pradze
Zniesienie pańszczyzny
Konserwatyści kontratakują: Jelacić i Radecky
Październikowe powstanie w Wiedniu i jego upadek
Cesarzem Franciszek Józef I
Rozwiązanie parlamentu i konstytucja oktrojowana
Porażka rewolucji na Węgrzech
Spisek majowy
Samotna walka Karla Havlicka Borovskiego i jego zesłanie

Absolutyzm Bacha
Powrót do absolutyzmu
Rozwój gospodarczy
Charakter reżimu Bacha
Zesłanie i śmierć Karla Havlicka Borovskiego
Almanach Maj
Upadek systemu bachowskiego

Czechy w ramach Austrii 1860 -1867
W stronę demokracji: Patent lutowy
Czesi korzystają ze swobód obywatelskich
Sokół
Staroczesi i młodoczesi
Napięcie między Austrią i Prusami
Wojna prusko-austriacka w roku 1866
Polityka austriacka po przegranej wojnie
Ugoda austro-węgierska
Konstytucja grudniowa i wprowadzenie dualizmu

Czeska reakcja na dualizm
Rozczarowanie Czechów
"Obozy ludu"
Projekt Artykułów fundamentalnych i jego upadek
Okres pasywnej opozycji
"Polityka okruszków"
Czeskie sukcesy: podział uniwersytetu i politechniki, rozwój nauki, sztuki i przemysłu
Ruch robotniczy i powstanie partii socjaldemokratycznej
Walka o Rękopisy

Przed Wielką Wojną
Pozycja Czechów w ramach Austro-Węgier przed I wojną światową
Konflikt czesko-niemiecki
Punktacje
Rozporządzenia językowe Badeniego
Pakt morawski
Tomas Garrigue Masaryk
Afera Hilsnera
Proces zagrzebski
Współpraca Czechów ze Słowakami i narodami południowosłowiańskimi

Wielka Wojna
Wybuch I wojny światowej
Stosunek Czechów do wojny
Represje wobec Czechów
Masaryk rozpoczyna walkę przeciw Austro-Węgrom
Sukcesy "akcji zagranicznej"
Legiony czechosłowackie
Śmierć Franciszka Józefa I
Polityka cesarza Karola I
Kryzys w zaopatrzeniu
Apel pisarzy czeskich z maja 1917 roku
Deklaracja z 6 stycznia 1918 roku
Agonia Austro-Węgier
Ogłoszenie niepodległości

Początki Pierwszej Republiki
Rodzi się nowe państwo
Deklaracja Martinska
Opanowanie Słowacji
Opanowanie terenów niemieckich
Spór z Polską o Śląsk Cieszyński
Przyłączenie Rusi Podkarpackiej
Problemy związane z nowymi granicami

Burzliwe lata 1918-1920
Rewolucyjne Zgromadzenie Narodowe
Detronizacja Habsburgów
Śmierć Stefanika
Rząd koalicji ogólnonarodowej
Trudne następstwa wojny
Nowa waluta: korona czechosłowacka
Reformy społeczne
Wybory samorządowe
Vlastimil Tusar premierem
Fala nastrojów rewolucyjnych i problem transportów do Polski
Rozruchy w grudniu 1920 roku
Założenie Komunistycznej Partii Czechosłowacji

Złote lata dwudzieste
Stabilizacja Czechosłowacji
Sojusz z Francją i Mała Ententa
Osłabienie międzynarodowej pozycji państwa: Rapallo, Locarno
Aktywizm niemiecki
Rozdrobnienie sceny politycznej
Znaczenie "Zamku"
Skomplikowana struktura narodowościowa państwa
Przykłady nacjonalizmu czeskiego
Spory czesko-słowackie i czechosłowakizm
Pozytywne strony współżycia czesko-słowackiego

Lata przełomu
Rozwój kultury czeskiej w czasie Pierwszej Republiki
Afera Tuki
Bolszewizacja Komunistycznej Partii Czechosłowacji
Wielki kryzys
Radykalizacja ludności: Słowacy
Radykalizacja ludności: Niemcy
Sudetendeutsche Partei i Konrad Henlein
Wyborcze zwycięstwo SdP 1935 roku
Układ sojuszniczy ze Związkiem Radzieckim i Francją
Czechosłowacja polem walki z nazizmem: przypadki Teodora Lessinga i Rudolfa Formisa

Walka o przeżycie
Dymisja prezydenta Masaryka
Wybory nowego prezydenta: blok grudniowy i jego porażka
Prezydentura Benesa: przygotowania do wojny
Kryzys w Partii Sudetoniemieckiej i nieudany kompromis czesko-niemiecki Anszlus Austrii
Program karlowarski
Mobilizacja majowa
Misja Runcimana
Czwarty plan
Próba powstania Niemców sudeckich
Spotkanie w Berchtesgaden
Ultimatum z 19 września 1938 roku
Przyjęcie ultimatum i upadek rządu Hodzy
Współpraca Hitlera z Polską i Węgrami
Spotkanie w Godesbergu
Mobilizacja wrześniowa
Konferencja w Monachium
Kapitulacja

Druga Republika
Kampania Hitlera przeciw Czechosłowacji się nie kończy
Zmiana klimatu politycznego w państwie
Ograniczenie liczby partii politycznych
Rząd Rudolfa Berana
Autonomia dla Słowacji
Prezydentem Emil Hacha
Powstanie Republiki Słowackiej
Okupacja reszty Czechosłowacji

Pod protektoratem Hitlera
Utworzenie Protektoratu Czech i Moraw
Wspólnota Narodu
Ruch oporu
Emigracja niepodległościowa
Demonstracje w Pradze jesienią 1939 roku i odwet nazistów
Centralne Dowództwo Krajowego Ruchu Oporu
Czeski i słowacki udział w walkach na Zachodzie
Rozwój ruchu oporu i zastąpienie protektora von Neuratha przez Reinharda Heydricha
"Sukcesy" Heydricha
Zamach na Heydricha
Heydrichiada
Współpraca czechosłowacko-radziecka
Sytuacja na Słowacji
Słowackie Powstanie Narodowe
Operacja karpacko-dukielska
Czeski ruch oporu w defensywie

Koniec wojny
Odnowienie państwa na terenach wyzwolonych
Utrata Rusi Podkarpackiej
Idea wygnania Niemców i Węgrów
Nowy system polityczny
Program koszycki
Skład nowego rządu
Sytuacja w protektoracie pod koniec wojny
Powstanie w protektoracie
Walki w Pradze
Wyzwolenie

Dziwna demokracja
Cienie wyzwolenia: zemsta na Niemcach
Pozycja Słowacji
Dekrety retrybucyjne
Nacjonalizacja
Front Narodowy
Wysiedlenie Niemców
Wybory w maju 1946 roku
Komuniści dążą do przejęcia władzy
Stalin zakazuje Czechosłowacji przyjęcia Planu Marshalla
"Mały pucz" na Słowacji

Praski pucz
Konflikt sił demokratycznych z komunistami w rządzie
Dymisja części ministrów
Walka o sposób rozwiązania kryzysu
Milicje Ludowe
"Komitety działania" w drodze po władzę
Bierność demokratów
Zwycięstwo komunistów

W mrokach stalinizmu
Wybory w maju 1948 roku
Nowa konstytucja i dymisja prezydenta Benesa
Terror komunistów
Procesy polityczne: Milada Horakova, Heliodor Pika i inni
Rewolucja pożera swoje dzieci: Rudolf Slansky
Bilans terroru
Emigracja
Problemy gospodarcze

W mrokach poststalinizmu
Reforma waluty w roku 1953
Czechosłowacka wersja "odwilży"
Antonin Novotny pierwszą osobą w państwie
Konstytucja z roku 1960
Sytuacja szarego człowieka poprawia się

Dyskretny urok lat sześćdziesiątych
Względna liberalizacja reżimu w latach sześćdziesiątych
Tchórze Skvoreckiego
Nowa Fala i sukcesy czechosłowackiego kina
Frakcja reformatorska w KPCz
IV zjazd Związku Pisarzy Czechosłowackich w roku 1967
Wydarzenia strahovskie
Alexander Dubcek pierwszym sekretarzem KPCz

Praska Wiosna
Rozpoczęcie reform
Rząd Oldricha Cernika
Program działania
Zniesienie cenzury i aktywizacja społeczeństwa
Niepokój "bratnich partii"
Dwa tysiące słów
Rosnące napięcie na linii Praga-Moskwa
Inwazja Układu Warszawskiego

Okupacja
Protesty przeciw okupacji i krach planów okupanta
Rozmowy w Moskwie i protokół moskiewski: kapitulacja ekipy Dubceka
Degrengolada obozu reform
Federalizacja państwa
Samospalenia Jana Palacha i innych
Wydarzenia hokejowe
Gustav Husak pierwszym sekretarzem
Demonstracje w sierpniu 1969 roku
Represje przeciw zwolennikom reform
Znaczenie wydarzeń z lat 1968-1969

Wnioski ponad wszystko
Wnioski z wydarzeń kryzysowych po XIII zjeździe KPCz
Życie na emigracji
Społeczność dysydentów
Karta 77 i reakcja reżimu na nią
Kryzys bloku wschodniego
Reformy Gorbaczowa w ZSRR

Zmierzch i upadek dyktatury
Dylematy kierownictwa KPCz
Milos Jakes sekretarzem generalnym
Aktywizacja społeczeństwa
Lidove noviny
Demonstracje w Bratysławie i Pradze
Miedzynarodowa izolacja kierownictwa KPCz
Tydzień Palacha
Petycja Kilka zdań
Demontaż komunizmu w Polsce i na Węgrzech
Pobicie uczestników manifestacji 17 listopada 1989 roku w Pradze
Strajk w teatrach i na uczelniach
Masowe demonstracje
Forum Obywatelskie i Społeczeństwo Przeciwko Przemocy
Rząd Mariana Calfy
Vaclav Havel prezydentem

W nowej rzeczywistości
Zmiany w polityce i społeczeństwie
Pierwsze wolne wybory
Prywatyzacja
Problemy w stosunkach czesko-słowackich
Rozpad OF a VPN, formowanie nowych partii politycznych
Wybory w czerwcu 1992 roku
Kryzys w stosunkach czesko-słowackich
Podział Czechosłowacji
Powstanie Republiki Czeskiej 1 stycznia 1993 roku

Spis wykorzystanej literatury

Pochodzenie zdjęć

Indeks osobowy