CHIŃSKIE METAMORFOZY CYWILIZACJA KONFUCJAŃSKA A CYWILIZACJA ZACHODNIA

Wykaz używanych skrótów

Słowo od Redakcji

Przedmowa

I. POTRZEBA DIALOGU MIĘDZYKULTUROWEGO
Kulturowo-polityczne wyzwania współczesnego świata(Wprowadzenie)
1. Trudności dialogu międzykulturowego
2. Współczesne wizje relacji Zachodu ze światem
Wizja okcydentalizacji całego świata i jej krytyki azjatyckie
Koncepcje wielości cywilizacji
Azjatyckie koncepcje "fuzji cywilizacji" Wschodu i Zachodu
3. Dlaczego dialog z cywilizacjami azjatyckimi, a zwłaszcza
z konfucjańską, jest potrzebny Zachodowi?
4. Skomplikowane realia kulturowe współczesnej Azji
5. Charakter cywilizacji azjatyckich i ich odmienności
od cywilizacji zachodniej
Główne cywilizacje i próby ich opisu
Koncepcje Hofstedego a problem elit
Indywidualizm a "kolektywizm"
Stosunek do wojny, walki i współzawodnictwa
Postawy Amerykanów i Azjatów - próba sformułowania
konkluzji
6. Definicje i interpretacje pojęcia "cywilizacji"

II. CYWILIZACJA KONFUCJAŃSKA
1. Ewolucja i zasięg cywilizacji konfucjańskiej
Narodziny cywilizacji chińskiej i jej neolityczne korzenie
Rozwój i ekspansja cywilizacji chińskiej
Epoki rozwoju konfucjanizmu i jego księgi kanoniczne
Kraje współcześnie przyjmujące cywilizację konfucjańską
2. Podstawowe cechy cywilizacji konfucjańskiej
2.1. Pismo chińskie
2.2. Agrarny i wiejski charakter cywilizacji konfucjariskiej
Obrzęd inicjowania przez władcę wiosennych
prac polowych
Wiejska wspólnota
Struktura stanowo-zawodowa i społeczna
Dominacja "mężów uczonych^^rudytów‘1"
Miasta
Elementy dziedzictwa wiejskiego
Rozwój miast nowoczesnych i procesy urbanizacji
2.3. Organistyczna wizja świata
2.4. Szczególne znaczenie kalendarza oraz adaptacji
do cyklicznych zmian uniwersum
Rachuba czasu i opracowywanie kalendarzy
Cykliczne pojmowanie czasu i rachuby lat
Pierwiastki Yini Yang
Pięć Czynników
Syn Nieba i Pałac Blasku
Numerologia
Osiem Trygramów
Tradycyjny system liczenia czasu
Geomancja - feng shui
"Płynąć z prądem rzeki"
Linearne ujmowanie czasu
2.5. Silne państwo kierujące całym życiem kraju
Specyfika państwa konfucjańskiego
Charakter władzy Syna Nieba i charakter Państwa Środka
Państwo biurokratyczne - omnipotentne,
ale samoograniczające się
Konfucjański model gospodarczo-spoleczny
Zasada jednomyślności władz oraz ludu i koncepcja
"państwa-rodziny"
Czy państwo konfucjańskie było despotyczne?
Społeczeństwo obywatelskie i zasada
"lud jest najważniejszy"
Rola "uczonych"/"erudytów" i "funkcjonariuszy państwa"
Konsekwencje szczególnego miejsca "uczonych" dla systemu
politycznego państwa
Formowanie natury ludzkiej jednostek przez państwo
Zamknięty charakter wspólnot i rodzin
Fałszywe wyobrażenia Zachodu o ustrojach państw
azjatyckich
2.6. Konfucjański etos obywatelski i rodzinny
Pięć Cnót Podstawowych
Podstawowe relacje międzyludzkie i wartości
Pracowitość i zdobywanie zasług
Kwestionowanie konfucjanizmu w XX w. i próby
jego odradzania
2.7. Apoteoza harmonii i pokoju, potępianie walk oraz buntów
Stosunek do wojny i jej pojmowanie
Pojmowanie "sfery militarnej"
Koncepcje chińskiej szkoły strategów i ich szerokie
zastosowanie
Problem szczególnego umiłowania harmonii i pokoju przez
Chińczyków
Dwa pierwiastki: wen - kultury i wu - użycia przemocy
Przewartościowania w stosunku do wojny i walki
we współczesnych czasach
Konsekwencje tradycyjnego stosunku do walk i wojen
dla współczesnego życia społecznego
2.8. Ideał uspołecznionej jednostki
Prawdziwe "ja" obejmujące cały świat
Próby opisu jednostki w Azji konfucjańskiej,
zjawisko "grupizmu"
Wychowywanie dzieci i formy ich socjalizacji
Trwanie wartości konfucjańskich we współczesnym
świecie
Recepcja zachodnich koncepcji wolności jednostki
oraz jej praw
Podejście emocjonalne i moralistyczne a zachodni
racjonalizm
2.9. Fundamentalna rola rodziny
Ewolucja struktur pokrewieństwa w Chinach
Funkcjonowanie rodu i rodziny oraz ich etos
Tradycyjne miejsce kobiet
Kultowe aspekty domostwa i rodziny
Domostwo jako miejsce "uświęcone"
Miejsce jednostki w rodzinie
Rejestry rodzinne i problem "obywatelstwa zbiorowego"
Współczesne przemiany rodziny
2.10. Kluczowe znaczenie norm rytualnych li oraz szczególna
rola hierarchii
Znaczenie hierarchii
Termin li i jego pojmowanie
Szeregowanie ludzi wedle rang i ich symbole
Niedorozwój prawa i brak koncepcji "czyichś praw"
Modernizacja prawa: przypadek Japonii i Chin (ChRL)
2.11. Specyficzna religijność: antropocentryczna, "rozproszona"
i "otwarta"
Ortopraksja
Antropocentryzm
Półreligijny charakter państwa
Brak podziału na sacrum i profanum
Religijność "rozproszona"
Terminologia i dominacja synkretyzmu (Trzy Nauki)
Rodzaje miejsc kultu i "miejsca święte"
Religijność "otwarta"
Główne nurty religijności chińskiej
Konfucjanizm
Taoizm
Buddyzm
Kulty ludowe i szamanizm
Modernizacja w sferze religijnej
2.12. Orientacja historyczna i innowacje z poszanowaniem
tradycji
2.13. Wielkie znaczenie kultury kulinarnej
3. Uwagi końcowe

III. INNE CYWILIZACJE AZJATYCKIE
I Cywilizacja muzułmańska (bliskowschodnia)
2. Cywilizacja indyjska
3. Cywilizacja Azji Południowo-Wschodniej
4. Inne kręgi kulturowe
5. Konkluzje

ZAMIAST ZAKOŃCZENIA (Józef Pawłowski)
Bibliografia publikacji wykorzystanych w pracy
Klasyczne teksty chińskie
Przekłady klasycznych tekstów chińskich
Literatura naukowa (opracowania, monografie, studia, artykuły),
przekłady i publicystyka
Aneks 1. Chronologia dziejów Chin
Aneks 2. List Prezydenta Chińskiej Republiki Ludowej Jiang Zemina
do profesora Krzysztofa Gawlikowskiego
Spis ilustracji
Indeks osób