AUSTRIACKA SZKOŁA EKONOMII JAK MOŻE POMÓC WYJAŚNIĆ STAGNACJĘ GOSPODARKI JAPONII

ISBN: 978-83-01-19608-0   288 stron oprawa: miękka Rok wydania: 2017

Jakich zaskakujących wniosków może nam dostarczyć analiza
współczesnych gospodarek uwzględniająca poglądy Austriackiej Szkoły Ekonomii?
Z czego tak naprawdę wynikają kryzysy na świecie, i co ma z tym wspólnego Japonia?
W książce zaprezentowano paradygmat Austriackiej Szkoły Ekonomii (ASE) w ujęciu jakiego do tej pory w literaturze nie było. Autor rozpoczyna od przedstawienia najważniejszych elementów poglądów założyciela ASE, Carla Mengera, rozwijanych później przez Ludwiga von Misesa, Friedricha von Hayeka oraz Murraya Rothbarda. Wykład zasadniczych twierdzeń ASE stanowi interesującą syntezę, która ukazuje ścisłą spójność logiczną teorii tej Szkoły, opisującej tak aspekt realny, jak i monetarny gospodarki.
Przedstawione wątki teoretyczne stanowią wstęp do wieloaspektowej analizy rynku Japonii, mającej na celu znalezienie przyczyn już ponad dwóch "straconych dekad" tej gospodarki. Autor próbuje odpowiedzieć na pytanie, jak to się stało, że kraj zdyscyplinowanych pracowników, w wielu sektorach będący symbolem niebywałego zaawansowania technologicznego, znalazł się na czele listy najbardziej zadłużonych krajów świata. Jak doprowadzono do zaciągnięcia tak wielkiego zobowiązania, że jego spłata stała się praktycznie niemożliwa - a wyzwaniem staje się utrzymanie odsetek od długu poniżej "cienkiej czerwonej linii" bankructwa.
W zaprezentowanym ujęciu Japonia staje się pewnym studium przypadku, ukazującym długofalowe skutki "inżynierii gospodarczej", skutki mocnego i długotrwałego odejścia od wolnorynkowego sposobu działania gospodarki. W gospodarce realnej Japończycy zaaplikowali sobie najwyższy poziom interwencjonizmu spośród gospodarek kapitalistycznych. Analiza konsekwencji tego podejścia objaśnia zaś nie tylko specyficzną dla Japonii architekturę instytucjonalną oraz sposób działania poszczególnych jej elementów - ale także to, jak przyjęte rozwiązania przyczyniały się do stagnacji gospodarki po załamaniu baniek spekulacyjnych lat 80. XX w. Obserwacja aspektów monetarnych poprzez pryzmat teorii pieniądza i kredytu ASE pozwala z kolei uchwycić istotę problemu zadłużenia Japonii, a zarazem centralne wyzwanie coraz żywszej dyskusji ekonomistów na temat wad obecnego światowego ustroju monetarnego oraz propozycji jego zmian.
Publikacja adresowana jest do ekonomistów, naukowców, dziennikarzy, w tym przede wszystkim zwolenników Austriackiej Szkoły Ekonomii. Jest to również cenne źródło wiedzy dla studentów uczelni ekonomicznych.

SPIS TREŚCI

Wstęp
O czym jest ta książka?
Jak czytać tę książkę?
Czy książka jest tylko dla zainteresowanych Austriacką Szkołą Ekonomii?
Wyzwania i trudności zaproponowanego podejścia

Podziękowania

Rozdział I. Teoria Austriackiej Szkoły Ekonomii
1. Paradygmat ekonomii w ujęciu Carla Mengera
Postrzeganie systemu ekonomicznego przez Carla Mengera
Teoria cen Mengera
System ekonomiczny jako system zależnych cen
2. Rozszerzenie paradygmatu ASE przez Ludwiga von Misesa oraz Friedricha
von Hayeka - "austriacka" koncepcja procesu rynkowego oraz roli przedsiębiorcy Proces rynkowy - najważniejsza instytucja koordynacji gospodarczej
Rola przedsiębiorcy -w procesie rynkowym
Rola wiedzy typu przedsiębiorczego
"Użycie wiedzy w społeczeństwie" wg Hayeka - argumenty o niemożliwości kalkulacji w socjalizmie oraz przeciwko pozytywistycznym koncepcjom kształtowania gospodarki
3. Koncepcja wolnego oraz skrępowanego rynku, definicja interwencjonizmu
Podmioty stosujące interwencje
Ekspansja monetarna jako rodzaj interwencji w działanie wolnego rynku
4. Typologia interwencji w ujęciu Murraya Rothbarda
Ogólna systematyka interwencji
5. Teoria pieniądza i kredytu w ujęciu ASE
Geneza pieniądza w ujęciu Ludwiga von Misesa
Istota i rodzaje kredytu w ujęciu Ludwiga von Misesa oraz powiązane
z nimi dwie role banków w ujęciu teorii monetarnej ASE
6. Teoria cyklu koniunkturalnego w ujęciu ASE: cykl jako wynik interwencjonizmu w sferze monetarnej
Austriacka Teoria Cyklu Koniunkturalnego (ATCK) jako kontynuacja teorii
pieniądza
7. Siatka pojęciowa teorii ASE używana do analizy gospodarki Japonii

Rozdział II. Źródła interwencjonizmu w Japonii oraz jego wpływ na architekturę instytucjonalną
1. Kulturowe źródła interwencjonizmu w Japonii
Źródła podejścia wspólnotowego w Japonii
Dominacja grup nad jednostką - znaczenie hierarchii
"Suchy" mechanizm rynkowy a uwzględniające emocje relacje biznesowe
w Japonii
2. Historyczne źródła interwencjonizmu w Japonii
Trzęsienie ziemi 1923 roku oraz jego konsekwencje
Nasilenie się tendencji regulacyjnych w latach 30. XX wieku
"System 1940 roku" - transformacja sposobu działania przedsiębiorstw
i banków na kolejne dekady
Cel powojennego państwa japońskiego
3. Biurokracja i jej rola w powojennym systemie gospodarczym
Biurokracja - okres powojennych zmian
Biurokracja - ciągłość personalna i organizacyjna
Biurokracja jako centrum koordynacyjne gospodarki w okresie powojennym
Licencjonowanie
Biurokracja - zmiany w prawie w okresie powojennym
Instrumentarium administracji rządowej Japonii w okresie powojennym
4. Główne wyznaczniki japońskiego modelu gospodarczego
5. Obserwacje z punktu widzenia teorii ASE
Rola konsumenta w powojennym ładzie ekonomicznym Japonii
Rola przedsiębiorcy w powojennym ładzie ekonomicznym Japonii
Rola rynku w powojennym ładzie ekonomicznym Japonii
Rola konkurencji w powojennym ładzie ekonomicznym Japonii

Rozdział III. Przedsiębiorstwo japońskie-ustrój wewnętrzny oraz usytuowanie w szerszych strukturach gospodarczych
1. Cechy typowego przedsiębiorstwa japońskiego
2. Ewolucja systemu J-firmy w okresie powojennym
3. Stosunki pracownicze, regulacje rynku pracy
4. Usytuowanie przedsiębiorstwa japońskiego w strukturze instytucjonalnej
gospodarki
Organizacje typu keiretsu
Rola zrzeszeń branżowych
Kartelizacja jako przykład "reakcji łańcuchowych", rozszerzania
interwencjonizmu na kolejne obszary
Rola i skala działania karteli w Japonii
Kartele eksportowe
5. Ochrona rynku krajowego przed konkurencją zagraniczną - dualna struktura
gospodarki
6. Konsekwencje interwencjonizmu dla konkurencyjności przedsiębiorstw
japońskich
7. Podsumowanie

Rozdział IV. Interwencjonizm w sferze monetarnej gospodarki Japonii
1. Wpływ kryzysu bankowego 1927 roku oraz przemian w latach 30. i 40. XX wieku
na strukturę i mechanizmy działania sektora finansowego
2. Struktura i logika działania powojennego systemu finansowego Japonii
3. System "banku głównego"
4. Mechanizmy polityki monetarnej
Kierowanie kredytem "przez okienko" (ang. window guidance)
Window guidance - początki odchodzenia od wyłącznego finansowania
branż produktywnych
Spowolnienie gospodarcze początku lat 70. XX wieku - pierwsze wątpliwości
na temat natury japońskiego systemu gospodarczego
Land standard -japońska wersja gold standard
Konsekwencje pęknięcia baniek spekulacyjnych
5. Zadłużenie publiczne - wyzwanie dla stabilności finansowej Japonii

Zakończenie. Japoński test granicznych możliwości pieniądza papierowego
Wnioski z analizy sfery realnej w Japonii
Wnioski z doświadczeń sfery monetarnej w Japonii
Arystoteles: pieniądz jako wartość samoistna vs. wartość czysto umowna
Doświadczenia historyczne - starożytna Grecja
Doświadczenia historyczne - Rzym
Doświadczenia historyczne - średniowiecze w Europie
Chińskie doświadczenia z pieniądzem papierowym
Pierwsze europejskie doświadczenia z pieniądzem papierowym
Krytyka dyskrecjonalnego standardu pieniądza papierowego oraz propozycje reform

Aneks 1. Najważniejsi prekursorzy oraz przedstawiciele ASE
1. Prekursorzy ASE
Hiszpańscy scholastycy XVI-XVII wieku
Richard Cantillon
Jean-Baptiste Say
Frederic Bastiat
2. Geneza powstania ASE
3. Najważniejsi przedstawiciele ASE
Carl Menger
Eugen von Boehm-Bawerk
Ludwig von Mises
Friedrich von Hayek
Murray Rothbard

Aneks 2. Główne wyróżniki ASE
1. Najważniejsze wyróżniki metody austriackiej według R. Garrisona Indywidualizm metodologiczny
Subiektywizm metodologiczny oraz nacisk na realizm przyjmowanych założeń
Skupienie zainteresowania na problematyce rynków kapitałowych i stopy procentowej
Uzupełnienie ilościowej teorii pieniądza efektami Cantillona
2. Najważniejsze aspekty wyróżniające ASE względem podejść tzw. głównego nurtu według F. Machlupa i I. Kirznera

Aneks 3. Porównanie ASE do szkól ekonomii "głównego nurtu"

Aneks 4. "Stracone dekady" Japonii
1. Dynamika wzrostu gospodarczego
2. Dynamika wzrostu gospodarczego na zatrudnionego
3. Skala wzrostu zadłużenia publicznego brutto
4. Skala wzrostu zadłużenia publicznego netto

Aneks 5. Typologia tytułów licencyjnych używanych przez japońską biurokrację

Aneks 6. Cechy szczególne japońskiego modelu gospodarczego

Wykaz skrótów

Bibliografia

Spis rysunków

Spis schematów

Spis tabel i wykresów