ZASIEDZENIE NIERUCHOMOŚCI PRZEZ SKARB PAŃSTWA

ISBN: 978-83-8198-961-9

436 stron
format: B5
oprawa: twarda
Rok wydania: 2021

Celem publikacji jest kompleksowe ukazanie: modelu zasiedzenia nieruchomości w prawie polskim wraz z postulatami de lege ferenda, specyfiki zasiedzenia przez Skarb Państwa, a także aksjologicznych zastrzeżeń związanych z poruszaną tematyką, która jest aktualna i praktycznie doniosła.

Publikacja zawiera omówienie takich zagadnień jak:
- ogólne kwestie związane z istotą zasiedzenia, przesłankami koniecznymi dla jego zaistnienia, pojęciem Skarbu Państwa, podstawami aksjologicznymi analizowanej instytucji, a także kwestiami historycznymi i porównawczymi; dokonano przy tym krytycznej analizy wielu dotychczasowych poglądów wskazując na konieczność ich rewizji;
- przesłanki zasiedzenia - istnienie nieruchomości (przedmiotu zasiedzenia), brak wyłączenia dopuszczalności zasiedzenia nieruchomości przez dany podmiot, posiadanie samoistne nieruchomości, upływ wskazanego terminu a także wpływ dobrej wiary i wpisu posiadacza do księgi wieczystej (w pewnych przypadkach) dla nabycia nieruchomości przez zasiedzenie;
- przedmiot zasiedzenia - w tym dwa rozumienia tego pojęcia: prawo podmiotowe oraz obiekt (rzecz); analiza przedmiotów zasiedzenia, zarówno w pierwszym znaczeniu, tj. własności państwowej, jak i w znaczeniu drugim: nieruchomości gruntowe, budynkowe oraz lokalowe;
- ograniczenia i wyłączenia zasiedzenia przez Skarb Państwa - zwrócono uwagę na nieprecyzyjność tezy o niedopuszczalności zasiedzenia rzeczy wyłączonych z obrotu; dokonano klasyfikacji i egzemplifikacji ograniczeń obrotu polegających na: ustawowym zastrzeżeniu własności nieruchomości, ustawowym wyłączeniu dopuszczalności zasiedzenia nieruchomości przez Skarb Państwa, pozostałych ograniczeniach w nabyciu nieruchomości wpływających na dopuszczalność ich zasiedzenia przez Skarb Państwa;
- samoistne posiadanie nieruchomości przez Skarb Państwa - w tym zakresie omówiono pojęcie posiadania oraz przedstawiono dyskusję na temat niedopuszczalności posiadania przez Skarb Państwa; podmiotowe aspekty wykonywania posiadania przez Skarb Państwa w tym przy udziale innych osób prawnych; przedmiotowe aspekty posiadania przez Skarb Państwa, a także przypadki objęcia nieruchomości w bezprawne posiadanie samoistne przez Skarb Państwa;
- termin zasiedzenia - jego zawieszenie, przerwa biegu, wstrzymanie zakończenia z przyczyn przedmiotowych, a także formuła accessio temporis istotna w kontekście upływu terminu niezbędnego dla zasiedzenia;
- następstwa zasiedzenia przez Skarb Państwa - wskazano na wpływ zasiedzenia na dotychczas istniejące prawa, deliktową odpowiedzialność odszkodowawczą Skarbu Państwa, powołanie się na zasiedzenie przez Skarb Państwa.

Poruszana w publikacji problematyka wymaga uwzględnienia różnych dziedzin prawa, takich jak: prawo cywilne, administracyjne, konstytucyjne oraz prawo postępowania cywilnego. W celu analizy zagadnień wykorzystano metodę dogmatyczną, stosując technikę argumentacji i analizy prawniczej, a także powołując orzecznictwo Sądu Najwyższego. Ponadto, zastosowanie znalazła metoda historycznoprawna, która pozwala w odpowiedni sposób przedstawić wyniki badań oraz uchwycić ich znaczenie dla praktyki stosowania prawa. Poruszono również zagadnienia intertemporalne dotyczące przesłanek zasiedzenia nieruchomości, co umożliwiło wskazanie problemów dotychczas nieporuszanych w literaturze przedmiotu.

Książka adresowana jest przede wszystkim do praktyków prawa: adwokatów, radców prawnych oraz sędziów, a także pracowników organów administracji publicznej zajmujących się w codziennej pracy gospodarką nieruchomościami; ponadto adresowana jest do aplikantów zawodów prawniczych oraz studentów pragnących pogłębić swoją wiedzę z zakresu prawa rzeczowego.

SPIS TREŚCI

Wykaz skrótów

Bibliografia

Wstęp

Rozdział I. Istota i przesłanki zasiedzenia nieruchomości
z perspektywy Skarbu Państwa
ő 1. Wprowadzenie
ő 2. Skarb Państwa jako podmiot prawa własności
ő 3. Istota i przesłanki zasiedzenianieruchomości w ujęciu
historycznym oraz prawnoporównawczym z perspektywy
Skarbu Państwa
ő 4. Istota i przesłanki zasiedzenia nieruchomości w prawie
polskim
ő 5. Ratio legis instytucji zasiedzenia
ő 6. Zasiedzenie nieruchomości przez Skarb Państwa
- w poszukiwaniu uzasadnienia
ő 7. Podsumowanie

Rozdział II. Przedmiot zasiedzenia
ő 1. Pojęcie przedmiotu zasiedzenia
ő 2. Własność państwowa jako przedmiot zasiedzenia
ő 3. Konstrukcja prawna nieruchomości na ziemiach polskich
i jej znaczenie dla zasiedzenia własności
ő 4. Nieruchomości gruntowe
ő 5. Nieruchomości budynkowe i prawa związane
I. Budynki na obszarze obowiązywania Kodeksu Napoleona,
w tym objęte dekretem warszawskim
II. Problematyka budynków na gruncie w użytkowaniu
wieczystym
1. Zakres analizy
2. Zasiedzenie użytkowania wieczystego przez Skarb
Państwa po wejściu w życie Kodeksu cywilnego
3. Zasiedzenie nieruchomości gruntowej przez Skarb
Państwa w przypadku ustanowienia użytkowania
wieczystego
III. Inne budynki stanowiące odrębne nieruchomości
ő 6. Nieruchomości lokalowe i prawa związane
ő 7. Podsumowanie

Rozdział III. Wyłączenia zasiedzenia nieruchomości przez Skarb
Państwa
ő 1. Wprowadzenie
ő 2. Zasiedzenie przez Skarb Państwa nieruchomości wyłączonych
z obrotu
I. Stanowisko dotychczasowe
II. Prawnohistoryczne założenia w zakresie pojęcia rzeczy
(nieruchomości) wyłączonej z obrotu
III. Założenia we współczesnej polskiej doktrynie i judykaturze
w zakresie pojęcia rzeczy wyłączonej z obrotu
IV. Pojęcie rzeczy wyłączonej z obrotu
V. Nieprzydatność pojęcia nieruchomości wyłączonej z obrotu dla
dopuszczalności nabycia nieruchomości przez zasiedzenie
1. Nieprawidłowości kwalifikacyjne
2. Brak bezwzględnych wyłączeń nieruchomości z obrotu
ő 3. Klasyfikacja ograniczeń obrotu nieruchomościami
w kontekście dopuszczalności zasiedzenia
ő 4. Ograniczenia obrotu polegające na ustawowym zastrzeżeniu własności nieruchomości a zasiedzenie przez Skarb Państwa
I. Pojęcie nieruchomości z ustawowym zastrzeżeniem
własności
II. Dopuszczalność zasiedzenia nieruchomości z ustawowym
zastrzeżeniem własności
III. Egzemplifikacja nieruchomości z ustawowym zastrzeżeniem
własności
ő 5. Ograniczenia obrotu polegające na ustawowym wyłączeniu dopuszczalności zasiedzenia nieruchomości przez Skarb
Państwa
I. Antecedencje historyczne i istota ustawowego wyłączenia
zasiedzenia
II. Wyłączenia zasiedzenia po unifikacji prawa cywilnego i
współcześnie - sytuacja Skarbu Państwa
ő 6. Egzemplifikacja podmiotowych i przedmiotowych ograniczeń nabycia nieruchomości a dopuszczalność zasiedzenia przez
Skarb Państwa
I. Antecedencje historyczne i kategoryzacja ograniczeń
II. Nieruchomości rolne
III. Nieruchomości leśne
IV. Nieruchomości w miastach
V. Nieruchomości o szczególnym przeznaczeniu publicznym
VI. Inne podmiotowe i przedmiotowe ograniczenia nabycia
nieruchomości - wzmianka
ő 7. Zagadnienia intertemporalne
I. Przedmiot rozważań
II. Wyłączenia zasiedzenia przed 1.1.1947 r.
III. Wyłączenia zasiedzenia od 1.1.1947 r
IV. Wnioski
ő 8. Podsumowanie

Rozdział IV. Posiadanie samoistne Skarbu Państwa
ő 1. Pojęcie posiadania nieruchomości jako przesłanki zasiedzenia
w rozwoju historycznym
ő 2. Zagadnienie niedopuszczalności posiadania zmierzającego
do zasiedzenia przez Skarb Państwa
I. Prezentacja problemu
II. Działanie państwa w sferze imperium na etapie objęcia
nieruchomości we władanie
1. Ewolucja poglądów judykatury
2. Krytyka koncepcji imperialnego wejścia we władanie
jako okoliczności wyłączającej nabycie posiadania
3. Własność ogólnonarodowa (państwowa) a imperialne
działanie państwa
4. Kryterium wyodrębnienia imperialnego objęcia
nieruchomości we władanie - przed i po zniesieniu
zasady jedności własności państwowej
5. Brak podstawy prawnej dla łączenia sposobu objęcia
nieruchomości we władanie z istnieniem posiadania
III. Posiadanie a publicznoprawne panowanie nad rzeczą
- sytuacja po objęciu nieruchomości we władanie
IV. Nadużycie prawa podmiotowego
V. Wnioski
ő 3. Wykonywanie posiadania przez Skarb Państwa - aspekty
podmiotowe
I. Reprezentacja Skarbu Państwa w posiadaniu
II. Państwowe osoby prawne a posiadanie nieruchomości
w okresie obowiązywania zasady jedności własności
państwowej
1. Pryncypia zasady jednolitego funduszu własności
państwowej i jej uwarunkowania historyczne
2. Zarząd dotyczący nieruchomości a prawa podmiotowe
państwowych osób prawnych
3. Zarząd lub inne sposoby władania nieruchomością
a jej posiadanie
III. Zniesienie zasady jednolitej własności państwowej,
komunalizacja i uwłaszczenie państwowych osób prawnych
a posiadanie Skarbu Państwa
IV. Posiadanie Skarbu Państwa poprzez państwowe osoby
prawne od 1.2.1989 r
ő 4. Objęcie nieruchomości w bezprawne posiadanie samoistne
przez Skarb Państwa - typowe przypadki
I. Sposoby nabycia posiadania
II. Wadliwe przejmowanie nieruchomości przez Skarb Państwa
III. Problem nabycia posiadania samoistnego ex legę
IV. Nabycie posiadania samoistnego w wyniku zmiany
charakteru władania
V. Nabycie posiadania samoistnego w związku z dokonaniem
czynności prawnych
ő 5. Wykonywanie posiadania- aspekty przedmiotowe
1. Działania i zaniechania Skarbu Państwa względem
nieruchomości - typowe przejawy posiadania samoistnego
II. Posiadanie samoistne Skarbu Państwa w stosunkach
prawnych współwłasności
ő 6. Podsumowanie

Rozdział V. Termin zasiedzenia nieruchomości przez Skarb
Państwa
ő 1. Terminy zasiedzenia - kwestie podstawowe
ő 2. Dobra wiara Skarbu Państwa jako czynnik wyznaczający okres
niezbędny dla zasiedzenia
ő 3. Zawieszenie (i brak rozpoczęcia) terminu zasiedzenia
I. Istota zawieszenia terminu zasiedzenia
II. Zawieszenie wymiaru sprawiedliwości
III. Siła wyższa - pojęcie na potrzeby zawieszenia biegu terminu
zasiedzenia
IV. Vis imperii - akty władzy państwowej jako stan siły
wyższej
V. Inne zjawiska zawieszające bieg zasiedzenia
ő 4. Przerwa biegu zasiedzenia
ő 5. Bieg terminu zasiedzenia a utrata posiadania
ő 6. Wstrzymanie zakończenia terminu zasiedzenia z przyczyn
podmiotowych
ő 7. Accessio temporis
ő 8. Zagadnienia intertemporalne
ő 9. Podsumowanie

Rozdział VI. Następstwa zasiedzenia nieruchomości przez Skarb
Państwa
ő 1. Wpływ zasiedzenia na dotychczas istniejące prawa
ő 2. Deliktowa odpowiedzialność odszkodowawcza Skarbu
Państwa a zasiedzenie nieruchomości
ő 3. Powołanie się na zasiedzenie przez Skarb Państwa
ő 4. Podsumowanie

Zakończenie

Indeks rzeczowy