RYNEK UCZELNI NIEPUBLICZNYCH W POLSCE

ISBN: 978-83-7378-313-3

210 stron
format: B5
oprawa: miękka
Rok wydania: 2007

Transformacja systemowa, zachodząca w Polsce od 1989 roku, stała się początkiem przemian strukturalnych i instytucjonalnych we wszystkich sferach życia społeczno-gospodarczego. Następstwem tego procesu były między innymi reformy w sferze nauki i edukacji, a zwłaszcza szkolnictwa wyższego. Główny wyznacznik tych przemian to uchwalenie w 1990 roku ustawy o szkolnictwie wyższym, która stała się podstawą powstania niepublicznego szkolnictwa wyższego, a w konsekwencji . rozwoju rynku usług edukacyjnych w Polsce.Pierwsze uczelnie niepubliczne powstały już w 1990 roku. Początkowo zakładano je przede wszystkim w dużych ośrodkach miejskich, będących centrami rozwoju nauki i życia akademickiego, w których uczelnie publiczne stanowiły naturalne zaplecze pozyskiwania kadry naukowo-dydaktycznej. Uczelnie niepubliczne były tworzone w odpowiedzi na rosnące zapotrzebowanie społeczeństwa. Dynamiczny ich rozwój został w sposób widoczny przyspieszony przez ustawę z 1997 roku o wyższych szkołach zawodowych. Obecnie w Polsce istnieje ponad trzysta uczelni niepublicznych. Proponują one coraz bogatszą ofertę kierunków studiów oraz specjalności. Kształcą przeszło pół miliona studentów w ramach wszystkich form nauczania, co stanowi ponad trzydziestoprocentowy udział w rynku polskiego szkolnictwa wyższego.Istnieją wyraźne podstawy dostrzegania odrębności uczelni niepublicznych w systemie szkolnictwa wyższego w Polsce. Przychody tych uczelni pochodzą głównie z opłat wnoszonych przez studentów za pobieranie nauki. Ich status prawny, sposób zarządzania nimi oraz sposób finansowania podstawowej działalności w oparciu o dochody własne stanowią podstawowy wyróżnik odmienności tych uczelni jako podmiotów niepublicznych. Wymienione właściwości sprawiają, że uczelnie niepubliczne mogą być traktowane jako wyodrębniony sektor rynku usług edukacyjnych. Finansową podstawą działalności uczelni niepublicznych jest osiąganie przez nie dodatniego wyniku finansowego. Nie mogą one liczyć na pokrycie wydatków własnych dotacjami i subwencjami państwowymi. Bieżąca działalność dydaktyczna i naukowa, baza kadrowa i materialna oraz potrzeby rozwojowe, a w konsekwencji jakość kształcenia są uwarunkowane wysokością dochodów własnych. Uczelnie niepubliczne mogą być zatem traktowane jako specyficzne przedsiębiorstwa gospodarujące na rynku usług edukacyjnych. Niniejsza publikacja powstała w oparciu o rozprawę doktorską, napisaną pod kierunkiem doktora hab. Jana Komorowskiego, profesora SGH, obronioną w Kolegium Zarządzania i Finansów Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Książka obejmuje zjawiska i procesy zachodzące w latach 1990-2004 w sektorze niepublicznego szkolnictwa wyższego, natomiast przedział czasu, w którym przedmiot badań został poddany szczegółowej analizie, został ograniczony do okresu 1999-2004. Przedstawiam w niej system szkolnictwa wyższego w Polsce, przebieg jego dotychczasowego funkcjonowania oraz działanie w warunkach obecnego stanu rozwoju rynku. Przypominam uwarunkowania prawne tworzenia i rozwoju sektora niepublicznego szkolnictwa wyższego. Wiele uwagi poświęcam ukazaniu ekonomicznych aspektów funkcjonowania sektora. Wskazuję na istotę i właściwości usług edukacyjnych, a także czynniki wpływające na konkurencyjność sektora. Analizie poddaję finanse uczelni niepublicznych, wyodrębniając zagadnienia takie jak podstawowe kategorie finansowe, przychody, koszty, wynik finansowy oraz jednostkowy koszt kształcenia. W ostatnim rozdziale przedstawiam zagregowane wyniki badań ankietowych przeprowadzonych w listopadzie i grudniu 2005 roku. Badaniem została objęta populacja 303 polskich uczelni niepublicznych według stanu na 3 października 2005 roku. W książce wykorzystałem dorobek wielu publikacji oraz wyniki badań własnych. Sądzę, że ta publikacja, jako źródło informacji o perspektywach rozwoju rynku usług edukacyjnych niepublicznego szkolnictwa wyższego w Polsce, może być przydatna zarówno dla badaczy tego problemu, jak i zarządzających uczelniami oraz innych osób pragnących poznać omawianą tematykę.Zapraszam do lektury Marcin GerykSPIS TREŚCIRozdział pierwszyMiejsce sektora niepublicznego szkolnictwa wyższego na rynku usług edukacyjnych 1.1. Charakterystyka systemu szkolnictwa wyższego w Polsce 1.2. Analiza sytuacji szkolnictwa wyższego w ujęciu rynkowym 1.3. Struktura popytu na usługi edukacyjne 1.4. Potencjał sektora niepublicznego szkolnictwa wyższego na rynku usług edukacyjnych Rozdział drugiUwarunkowania prawne sektora uczelni niepublicznych 2.1. Podstawy prawne oraz nadzór nad uczelniami niepublicznymi 2.2. Procedura prawna tworzenia uczelni 2.3. Środowisko prawne niepublicznego szkolnictwa wyższego w Polsce 2.4. Nowe prawo o szkolnictwie wyższym i jego wpływ na funkcjonowanie sektora Rozdział trzeciAspekty ekonomiczne funkcjonowania sektora uczelni niepublicznych 3.1. Specyfika i właściwości usług edukacyjnych jako produktu rynkowego 3.2. Uczelnie niepubliczne jako przedsięwzięcie gospodarcze 3.3. Marketing usług edukacyjnych 3.4. Zarządzanie strategiczne w niepublicznym szkolnictwie wyższym Rozdział czwartyFinanse uczelni niepublicznych4.1. Podstawowe kategorie finansowe sektora niepublicznego szkolnictwa wyższego 4.2. Struktura i wielkość przychodów uczelni niepublicznych 4.3. Koszty sektora i ich struktura 4.4. Wynik finansowy oraz jednostkowy koszt kształcenia Rozdział piątyZewnętrzne i wewnętrzne uwarunkowania rozwoju uczelni niepublicznych w badaniach własnych 5.1. Problematyka zarządzania uczelnią niepubliczną 5.2. Zarządzanie finansami uczelni niepublicznej 5.3. Analiza stanu i kierunków rozwoju sektora rynku usług niepublicznego szkolnictwa wyższego 5.4. Uwarunkowania ekonomiczne i prawne rozwoju sektora uczelni niepublicznych Zakończenie Bibliografia Spis rysunków, tabel, tablic i wykresów Spis rysunków Spis tabel Spis tablic Spis wykresów Załącznik 1. Wykaz wyższych uczelni niepublicznych Załącznik 2. Charakterystyka respondentów Załącznik 3. Kwestionariusz ankiety Załącznik 4. Tabelaryczne przedstawienie odpowiedzi ankietowanych Załącznik 5. Nazewnictwo i charakterystyka stopni naukowych i tytułów zawodowych w polskim szkolnictwie wyższym