RENTA POLITYCZNA W TEORII EKONOMICZNEJ I HISTORII GOSPODARCZEJ

ISBN: 978-83-227-9814-0

stron: 200

format: B5

oprawa: miękka

rok wydania: 2024

Monografia stanowi opracowanie o charakterze teoretyczno-empirycznym, w którym Autor podejmuje niezwykle ważne i jednocześnie kontrowersyjne zagadnienie, jakim jest właścicielska renta polityczna. [...] Złożoność i waga problemu badawczego podjętego przez Pana Stefana Sękowskiego wynika również z faktu, iż zagadnienie renty politycznej, oprócz wymiaru cechującego ekonomię pozytywną, zawiera istotny komponent normatywny. Ekonomiści wpisujący się w neopozytywistyczny wzorzec uprawiania nauk społecznych, zaczerpnięty z metodologii nauk ścisłych, często unikają tego podejścia. Dlatego też należy docenić podjęcie przez Pana S. Sękowskiego tematyki związanej z rentą polityczną, a zwłaszcza połączenie przez niego warstwy teoretycznej z perspektywą empiryczną osadzoną w solidnej analizie historycznej. Tak przygotowana monografia może stanowić wartościowe źródło wiedzy dla przedstawicieli nauk społecznych, w szczególności ekonomii, historii gospodarczej i nauk politycznych, którzy zajmują się zagadnieniami związanymi z funkcjonowaniem sfery prywatnej i sfery publicznej, a także relacji pomiędzy rynkiem a państwem.

Z recenzji dr. hab. Wojciecha Gizy, prof. UEK

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie 
1. Renta, renta polityczna – definicje, odłamy, klasyfikacje 
1.1. Istota i źródła renty. Podziały 
1.1.1. Renta i renta ekonomiczna 
1.1.2. Renta polityczna i pogoń za rentą 
1.1.2.1. Pogoń za rentą według Gordona Tullocka 
1.1.2.2. Pojęcie pogoni za rentą w literaturze 
1.1.2.3. Renta polityczna a świadczenia opiekuńcze państwa
(redystrybucjonizm) 
1.1.3. Ingerencja państwa jako przyczyna renty politycznej 
1.1.3.1. Naturalna obecność państwa w gospodarce
a ingerencja 
1.1.3.2. Interwencjonizm a etatyzm 
1.1.3.3. Społecznie użyteczna i społecznie marnotrawna
ingerencja państwa w gospodarkę 
1.1.3.4. Skutki ingerencji państwa w gospodarkę 
1.1.4. Rodzaje (podziały) renty politycznej 
1.1.4.1. Podział według rodzaju ingerencji
(renta regulacyjna i renta właścicielska) 
1.1.4.2. Podział według kategorii beneficjenta
(renta interesariuszy i renta zwrotna) 
1.1.4.3. Podział według rodzaju skutków kreacji renty
(renta pośrednia i renta bezpośrednia) 
1.1.4.4. Podział według statusu ontologicznego
(renta materialna i renta niematerialna) 
1.1.4.5. Podział według celu wykorzystania
(renta partykularna i renta reprodukcji władzy) 
1.1.5. Pogoń za różnymi rodzajami renty politycznej
1.1.5.1. Pogoń za regulacyjną rentą polityczną 
1.1.5.2. Pogoń za właścicielską rentą polityczną 
1.2. Renta polityczna w świetle wybranych teorii ekonomicznych 
1.2.1. Teoria wyboru publicznego 
1.2.2. Ekonomiczna teoria demokracji Anthony’ego Downsa 
1.2.3. Teoria agencji 
1.2.4. Koncepcje zawłaszczania państwa i partyjnej protekcji 
1.2.4.1. Zawłaszczanie państwa a kreacja renty politycznej 
1.2.4.2. Partyjna protekcja a kreacja renty politycznej
1.3. Pogoń za rentą w wybranych systemach gospodarczych 
1.3.1. Pogoń za rentą w różnych modelach kapitalizmu
1.3.2. Rent-seeking societies, czyli państwa zawłaszczone
1.4. Czynniki sprzyjające kreacji renty politycznej 
1.4.1. Czynniki społeczno-gospodarcze 
1.4.2. Czynniki polityczno-prawne 
1.4.3. Czynniki kulturowe 
2. Społeczeństwa goniące za rentą i systemy pasożytnicze
na przestrzeni wieków ‒ zarys problematyki 
2.1. Uwagi wprowadzające 
2.2. Renta polityczna w okresie Starożytności i Średniowiecza 
2.2.1. Okres od zarania państwowości do końca Starożytności 
2.2.2. Okres Średniowiecza
2.3. Nowożytność 
2.3.1. Kraje europejskie 
2.3.2. Monopole handlowe jako źródła renty politycznej
(na przykładzie Kompanii Wschodnioindyjskiej) 
2.3.3. Rzeczpospolita Szlachecka jako rent seeking society 
2.4. Renta polityczna w XIX w. i I połowie XX w. 
2.4.1. Regres starych form renty politycznej i jej nowe przejawy w XIX wieku 
2.4.2. Etatyzm i neomerkantylizm po I wojnie światowej 
2.4.3. Faszyzm i narodowy socjalizm jako systemy rentotwórcze 
2.5. Okres od 1945 r. do współczesności 
2.5.1. Rozrost państwa po II wojnie światowej 
2.5.2. Cofanie się renty ‒ od lat 70. XX w. do 2008 r. 
2.5.3 Renta polityczna współcześnie (po 2008 r.) 
2.6. Przyszłość renty politycznej 
3. Renta polityczna w Polsce w XX i XXI w. 
3.1. Renta polityczna w dwudziestoleciu międzywojennym 
3.1.1. Właścicielska renta polityczna 
3.1.2. Regulacyjna renta polityczna 
3.1.3. Przykład renty reprodukcji władzy 
3.2. Okres gospodarki socjalistycznej 
3.2.1. Właścicielska renta polityczna 
3.2.2. Regulacyjna renta polityczna 
3.2.3. Przykłady renty reprodukcji władzy 
3.3. Renta polityczna w Polsce po 1989 r. 
3.3.1. Właścicielska renta polityczna
3.3.1.1. Transformacja systemowa i pierwsze lata gospodarki
rynkowej (1989–2004) 
3.3.1.2. Pierwsze lata w Unii Europejskiej (2004–2015) 
3.3.1.3. Okres rządów Zjednoczonej Prawicy (2015–2023) 
3.3.2. Regulacyjna renta polityczna 
3.3.2.1. Transformacja systemowa i pierwsze lata gospodarki
rynkowej (1989–2004)
3.3.2.2. Pierwsze lata w Unii Europejskiej (2004–2015) 
3.3.2.3. Okres rządów Zjednoczonej Prawicy (2015–2023) 
4. Wnioski i uwagi końcowe 
4.1. Wnioski z części teoretycznej 
4.2. Podsumowanie części historyczno-gospodarczej 
4.2.1. Uwagi wstępne 
4.2.2. Poszczególne rodzaje renty politycznej w przekroju
historycznym 
4.2.2.1. Renta właścicielska oraz regulacyjna
(w podziale według obszaru ingerencji) 
4.2.2.2. Renta zwrotna oraz interesariuszy
(według rodzaju beneficjenta) 
4.2.2.3. Renta bezpośrednia i pośrednia
(podział według stopnia skutków) 
4.2.2.4. Renta materialna i niematerialna
(podział według statusu ontologicznego) 
4.2.2.5. Renta partykularna i renta reprodukcji władzy
(podział według celu wykorzystania) 
4.3. Wnioski z części historyczno-gospodarczej 
Bibliografia