RACHUNKOWOŚĆ JAKO PRODUKT I NARZĘDZIE LEGITYMIZACJI

ISBN: 978-83-8030-450-5

300 stron
format: B5
oprawa: miękka
Rok wydania: 2021

Badania dotyczące roli i miejsca rachunkowości w dążeniach do uzyskania i utrzymania legitymizacji były prowadzone na wszystkich poziomach: otoczenia instytucjonalnego, globalnego i lokalnych rynków, międzynarodowych i krajowych regulatorów, podmiotów gospodarczych, a także kadry zarządzającej i specjalistów z rachunkowości. Rozważania teoretyczne i dociekania empiryczne składające się na dotychczasowy dorobek naukowy odnosiły się do wielu komponentów rachunkowości: sprawozdawczości finansowej i zintegrowanej, rachunkowości zarządczej, audytu zewnętrznego i wewnętrznego. Analiza literatury z tego zakresu wykazała, że pomimo dużej popularności tej problematyki - także w polskiej literaturze przedmiotu - ten obszar rozważań nie doczekał się jeszcze należnego mu przeglądu i analizy. W obliczu rozproszenia i fragmentaryzacji dotychczasowych studiów powstaje luka teoretyczna polegająca na niedostatecznym zrozumieniu złożoności związków legitymizacji oraz myśli i praktyki rachunkowości. Celem tego opracowania monograficznego jest zniwelowanie zidentyfikowanej luki poprzez syntezę dotychczasowych wyników badań i rozważań teoretycznych. Realizacja tego celu została przeprowadzona w formie autorskiego przeglądu głównych neoinstytucjonalnych nurtów i wątków dotychczasowych badań rachunkowości prowadzonych z wykorzystaniem konstruktu legitymizacji.
Jednocześnie to opracowanie książkowe jest podsumowaniem ważnej części dotychczasowego dorobku Autorki. Wieloletni program naukowy pod hasłem "Społeczny wymiar rachunkowości" zapoczątkowany został w roku 2011 publikacją optującą za pilną potrzebą i zasadnością rozszerzenia merytorycznego i metodologicznego zakresu krajowych badań rachunkowości o pozytywne studia empiryczne skierowane raczej na lepsze zrozumienie praktyki gospodarczej niż normatywne wskazywanie obowiązujących wzorców pomiaru i sposobów ich osiągnięcia [Kozarkiewicz, Łada, 2011]. W kolejnych artykułach poruszana była problematyka podejść teoretycznych [Haslam, Łada, Kozarkiewicz, 2014; Łada, Kozarkiewicz, 2013, 2014] i metod badawczych [Łada, 2014] charakterystycznych dla badań społecznych aspektów rachunkowości. W pierwszych latach analizami objęto kwestie zaufania w rachunkowości i poprzez rachunkowość [Łada, 2015be], a następnie już bezpośrednio zwrócono uwagę na znaczenie legitymizacji dla organizacyjnych praktyk informacyjnych i zarządczych [Łada, 2015d, 2016bf, 2017b]. Ostania faza programu obejmowała przeprowadzenie badań empirycznych praktyk rachunkowości w polskich podmiotach różnego typu [Łada, 2016d; Łada, Dziubiński, 2017; Łada, Kołodziej-Hajdo, 2018]. Ukoronowaniem etapu badań empirycznych było opublikowanie na łamach Accounting, Auditing&Accountability Journal wyników studium przypadku praktyk kalkulacyjnych polskiej uczelni wyższej [Łada, Kozarkiewicz, Haslam, 2020].
Wnioski z badań przeprowadzonych na wcześniejszych etapach przyczyniły się do identyfikacji wskazanej luki teoretycznej oraz zadecydowały o przyjętym w monografii kierunku rozważań. Mają one na celu udzielenie odpowiedzi na bardzo ogólne pytanie badawcze: dlaczego i w jaki sposób legitymizacja kształtuje rachunkowość?
ze Wstępu

SPIS TREŚCI

WSTĘP

RACHUNKOWOŚĆ JAKO PRAKTYKA I OBSZAR BADAWCZY
1.1. Rachunkowość jako odwzorowanie działalności gospodarczej
1.2. Rachunkowość jako aktywność ludzi i organizacji
1.3. Granice i obszary współczesnej rachunkowości

NEOINSTYTUCJONALNY NURT BADAŃ RACHUNKOWOŚCI
2.1. Instytucjonalizm w naukach społecznych
2.2. Teorie i modele neoinstytucjonalne
2.3. Zjawiska społeczne w badaniach neoinstytucjonalnych
2.4. Instytucjonalizm w badaniach rachunkowości

LEGITYMIZACJA JAKO KONSTRUKT TEORETYCZNY
3.1. Pojęcie legitymizacji
3.2. Nurty badań legitymizacji
3.3. Przegląd problematyki badań legitymizacji
3.4. Teoria legitymizacji w rachunkowości

RACHUNKOWOŚĆ JAKO PRODUKT LEGITYMIZACJI
4.1. Rachunkowość jako instytucja legitymizująca
4.2. Legitymizacja rachunkowości
4.3. Legitymizacja profesji związanych z rachunkowością
4.4. Legitymizacja nowych metod rachunkowości
4.5. Legitymizacja organizacji jako motyw rachunkowości

RACHUNKOWOŚĆ JAKO NARZĘDZIE LEGITYMIZACJI
5.1. Legitymizująca rola rachunkowości
5.2. Rachunkowość w odpowiedzi na kryzysy legitymizacyjne
5.3. Zarządzanie wrażeniem poprzez rachunkowość
5.4. Fasada rachunkowości społecznej odpowiedzialności
5.5. Legitymizatorzy związani z rachunkowością

RACHUNKOWOŚĆ W WARUNKACH LEGITYMIZACJI SPRZECZNEJ
6.1. Rachunkowość jako odzwierciedlenie logik instytucjonalnych
6.2. Rachunkowość w organizacjach hybrydowych
6.3. Rachunkowość jako składowa hipokryzji zorganizowanej

ZAKOŃCZENIE

Bibliografia

Spis rysunków

Spis tabel