POMIAR UBÓSTWA ZMIANY KONCEPCJI I ICH ZNACZENNIE

ISBN: 1507-9163-2008

138 stron
format: A4
oprawa: miękka
Rok wydania: 2008

W latach 90. Instytut wydał dwie duże prace "Polska bieda" oraz "Polska bieda II", które zawierały wyniki podstawowych rozpoznań o charakterze ilościowym. Porządkowały one pomiar ubóstwa oraz rekomendowały stosowanie sprawdzonych i uzgodnionych z GUS podejść i wskaźników. Ugruntowały sposób podawania oraz ciągłość informacji o skali i głębokości ubóstwa w Polsce. Wpłynęły też na uwzględnianie w polityce społecznej trafniejszych metod zwalczania ubóstwa i pomocy ubogim. Po wejściu Polski do UE badania nad ubóstwem nabrały nowej dynamiki. Komisja Europejska oraz Eurostat proponują rozszerzenie kategorii ubóstwa o wykluczenie społeczne, wprowadzenie w szerszym zakresie badań panelowych, łączenie metod ilościowych z jakościowymi oraz postulują nowe wskaźniki pomiaru. Ponadto zwalczanie ubóstwa i wykluczenia społecznego stało się celem strategii polityki społecznej UE, realizowanej wspólnie z krajami członkowskimi. Jednocześnie zjawisko ubóstwa i wykluczenia społecznego nabrało wyrazistości, głównie w związku z trudnym rynkiem pracy, jaki pod koniec lat 90. zaczął się w Polsce kształtować. Prezentowany zeszyt zawiera kolejne opracowania przygotowane w ramach projektu "Ubóstwo i wykluczenie społeczne oraz metody ich zwalczania". Poświęcony jest metodologii pomiaru ubóstwa i - w węższym zakresie - metodologii statystycznego opisu wykluczenia społecznego. Prezentuje także wyniki analiz empirycznych związanych ze stosowaniem nowych i doskonaleniem dotychczasowych rozwiązań. Koncentracja na kwestiach ubóstwa wynika z wieloletnich doświadczeń obejmujących zarówno prace konceptualne, jak i praktykę pomiaru. Zaowocowały one licznymi pytaniami, stanowiącymi punkt wyjścia do badań szczegółowych. Niektóre z nich podjęte zostały w tym projekcie i uwzględnione w przygotowanych opracowaniach. Historia badań nad wykluczeniem społecznym jest znacznie krótsza i ogranicza się do okresu ostatnich lat. Stąd niewielkie jeszcze doświadczenia, gorzej opracowane źródłowe dane statystyczne, a więc i mniejsze możliwości szczegółowych analiz. Podjęte i przedstawione tematy badawcze odpowiadają w pewnym stopniu na dzisiejsze wyzwania dotyczące metodologii pomiaru ubóstwa i wykluczenia społecznego. Nie dają, rzecz jasna, odpowiedzi wyczerpujących, stanowią jedynie swoisty głos w dyskusji o nowych metodach analiz i konsekwencjach ich stosowania. Tematów i pytań nierozstrzygniętych pozostaje oczywiście wiele. Niektóre wynikają ze zmian samej koncepcji ubóstwa i wykluczenia społecznego, inne mają źródło w nowych zjawiskach społecznych i ekonomicznych. Na opracowanie czekają więc problemy pomiaru trwałości ubóstwa, metodologia badania pozadochodowych wyznaczników ubóstwa czy też analizy poziomu życia i wykluczenia społecznego generowanego przez migracje zarobkowe oraz zmiany struktur i więzi rodzinnych. Należy mieć nadzieję, że w najbliższym czasie będą one przedmiotem kolejnych prac badawczych.SPIS TREŚCIRozdział I KIERUNKI ZMIAN W STATYSTYCE UBÓSTWA Wprowadzenie 1. Podstawowe pytania, zasady i narzędzia pomiaru 1.1. Pytania 1.2. Zasady pomiaru: podejście Sena 1.3. Tradycyjne mierniki ubóstwa 2. Impulsy i kierunki zmian 2.1. Zmiany instytucjonalne i gospodarcze 2.2. Rozwój baz danych i technik obliczeniowych 2.3. Zmiany koncepcji ubóstwa i ich znaczenie 3. Osiągnięte standardy i nowe wyzwania 3.1. Stare i nowe standardy statystyki ubóstwa 3.2. Kontrowersje i nowe wyzwania Rozdział II POMIAR UBÓSTWA I WYKLUCZENIA SPOŁECZNEGO W URZĘDOWEJ STATYSTYCE POLSKIEJ Wprowadzenie 1. Ubóstwo i społeczne wykluczenie w badaniach i analizach GUS 1.1. Metodologia pomiaru ubóstwa ekonomicznego w latach dziewięćdziesiątych 1.2. Cechy i zasięg ubóstwa ekonomicznego w Polsce w świetle badań budżetów gospodarstw domowych 1.3. W stronę wielowymiarowej analizy ubóstwa i społecznego wykluczenia 2. Zalecenia Eurostatu dotyczące pomiaru ubóstwa i wykluczenia społecznego 2.1. Wskaźniki lejkenowskie i ich modyfikacje 2.2. EU-SILC jako źródło danych o dochodach, ubóstwie i społecznym wykluczeniu w krajach Unii 2.3. Wdrożenie EU-SILC przez GUS 2.4. Podstawowe wskaźniki spójności społecznej dla Polski na podstawie badania EU-SILC 2005 2.5. Polska na tle krajów Unii Europejskiej 3. Wpływ przyjętych rozwiązań metodologicznych oraz źródeł danych na oceny dotyczące rozmiarów ubóstwa w Polsce 3.1. Skale ekwiwalentności 3.2. Miary dobrobytu 3.3. ?ródła informacji 4. Podsumowanie Aneks 1. Miary ubóstwa i wykluczenia społecznego GUS Aneks 2. Eurostat na temat pomiaru ubóstwa i wykluczenia społecznego: zalecenia i wybrane wskaźniki dla Polski Aneks 3. Wpływ przyjętych rozwiązań metodologicznych oraz źródeł danych na oceny skali ubóstwa w Polsce Rozdział III SKALE EKWIWALENTNO?CI - METODY SZACOWANIA I ICH WYKORZYSTANIE Wprowadzenie 1. Pojęcie skali ekwiwalentności 2. Metody estymacji skal ekwiwalentności 2.1. Normatywne skale ekwiwalentności 2.2. Metody statystyczne 2.3. Podsumowanie części teoretycznej 3. Empiryczne oszacowania skal ekwiwalentności 3.1. Estymacja skal ekwiwalentności dla Polski metodą Engla 3.2. Estymacja skal ekwiwalentności dla Polski metodą ELES 3.3. Porównanie otrzymanych wyników z wynikami innych autorów 4. Podsumowanie Aneks. Skale ekwiwalentności specyficzne dla każdej grupy dóbr Rozdział IV SZACUNKI CZYNSZÓW UMOWNYCH I ICH WPŁYW NA OCENY ROZMIARÓW UBÓSTWA Wprowadzenie 1. Szacowanie czynszów umownych - dotychczasowe doświadczenia 1.1. Metody szacowania czynszów umownych 1.2. Konsekwencje uwzględniania czynszów umownych 2. Estymacja czynszów dla Polski, lata 2001-2004 2.1. Metodologia 2.2. Wyniki oszacowań funkcji czynszów 2.3. Czynsze umowne a poziom konsumpcji 3. Wpływ stosowania czynszów umownych na oceny nierówności i ubóstwa 3.1. Czynsze umowne a szacunki nierówności 3.2. Czynsze umowne a szacunki rozmiarów ubóstwa 4. Podsumowanie i wnioski Aneks. Szczegółowe wyniki badań (tabele) BIBLIOGRAFIA