OCHRONA PRAWNA CZŁOWIEKA I JEGO ŚRODOWISKA WOBEC EKSPANSJI ORGANIZMÓW GENETYCZNIE ZMODYFIKOWANYCH W PRAWIE WSPÓLNOTOWYM I MIĘDZYNARODOWYM

Wykaz ważniejszych skrótów
Wstęp
ROZDZIAŁ I
ORGANIZMY GENETYCZNIE ZMODYFIKOWANE A PRAWA CZŁOWIEKA
1. Zagadnienia wstępne
2. Organizmy genetycznie zmodyfikowane - studium ogólne
2.1. Zagrożenia dla człowieka wynikające z użytkowania GMO
2.2. Zagrożenia dla środowiska wynikające z użytkowania GMO
3. Ogólne standardy praw człowieka wobec zagrożeń GMO
3.1. Istota praw człowieka i ich ochrona
3.2. Ocena zagrożeń GMO z perspektywy praw człowieka pierwszej generacji
3.3. Ocena zagrożeń GMO z perspektywy praw człowieka drugiej generacji
3.4. Ocena zagrożeń GMO z perspektywy praw człowieka trzeciej generacji
3.5. Ocena zagrożeń GMO z perspektywy praw człowieka "nowej generacji"
4. Standardy praw człowieka i orzecznictwo Europejskiego Trybunału
Sprawiedliwości wobec zagrożeń GMO
ROZDZIAŁ II ZASADY I INSTYTUCJE BIOPRAWA MIĘDZYNARODOWEGO
I WSPÓLNOTOWEGO
1. Zagadnienia wstępne
2. Zasada przezorności w naukach biologicznych i nowoczesnych biotechnologiach
2.1. Rozwój biotechnologii, ryzyko naukowe i logika przezorności
2.2. Elementy i wymogi stosowania zasady przezorności
2.3. Zasada przezorności w prawie międzynarodowym i europejskim prawie
wspólnotowym
3. Zasada poszanowania praw człowieka
4. Zasada ochrony środowiska życia
5. Zasada zrównoważonego rozwoju
6. Zasada prymatu dóbr i interesów istoty ludzkiej
7. Instytucjonalne gwarancje ochrony człowieka przed zagrożeniami GMO
7.1. Międzyagencyjny Komitet ONZ ds. Bioetyki
7.2. Międzynarodowy Komitet Bioetyki UNESCO i Światowa Komisja UNESCO
ds. Etyki Wiedzy Naukowej i Technologii
7.3. Gwarancje instytucjonalne FAO
7.4. Gwarancje instytucjonalne WHO
7.5. Gwarancje instytucjonalne Rady Europy
7.6. Gwarancje instytucjonalne Unii Europejskiej
8. Gwarancje proceduralne związane z zagrożeniami GMO
8.1. Gwarancje proceduralne ochrony praw człowieka na szczeblu ONZ
8.2. Gwarancje proceduralne ochrony praw człowieka Europejskiej konwencji
praw człowieka
ROZDZIAŁ III
BIOBEZPIECZEŃSTWO CZŁOWIEKA I OCHRONA BIORÓŻNORODNOŚCI
W ZETKNIĘCIU Z GMO
1. Zagadnienia wstępne
2. Społeczno-prawne aspekty ryzyka wykorzystania GMO
2.1. Społeczna ocena i postrzeganie ryzyka wykorzystania GMO
2.2. Zagrożenie ekologiczne i ryzyko nowoczesnych biotechnologii
2.3. Zasada przezorności w polityce biobezpieczeństwa
2.4. Zasada istotnej równowartości w ocenie ryzyka GMO i ich produktów
2.5. Kryteria oceny ryzyka i zasadność prowadzenia badań epidemiologicznych
2.6. Potrzeba bezpieczeństwa i zawodność prawa regulującego wykorzystanie
GMO
3. Biobezpieczeństwo i systemy ochrony wobec ryzyka negatywnego oddziaływania
GMO na człowieka i środowisko życia
3.1. Protokół z Kartageny o bezpieczeństwie biologicznym
3.2. Inicjatywy prawnych uregulowań dotyczących biobezpieczeństwa w Unii
Europejskiej
4. Zagadnienia bezpieczeństwa obrotu i wykorzystania GMO w Unii Europejskiej
4.1. Dyspozycje prawne w zakresie biobezpieczeństwa obrotu GMO w Unii
Europejskiej
4.2. Inne uregulowania prawne dotyczące możliwości kontroli i monitorowania
produktów GMO
4.3. Regulacje prawne w Unii Europejskiej i wymogi bezpieczeństwa wykorzystywania GMO w niektórych sektorach gospodarki i życia społecznego
5. Ochrona człowieka i środowiska w sytuacji uwalniania GMO
ROZDZIAŁ IV
WYKORZYSTANIE GMO W PRZEMYŚLE ROLNO-SPOŻYWCZYM
1. Zagadnienia wstępne
2. Regulacje prawne i ryzyko wykorzystania GMO w nowoczesnym przemyśle
rolno-spożywczym
2.1. Dyrektywy wspólnotowe dotyczące wykorzystywania GMO w warunkach
zamkniętych, zamierzonego uwalniania GMO do środowiska i wprowadzania
na rynek
2.2. Rozporządzenie 258/97/WE w sprawie novel foods i problematyka znakowania
produktów oraz składników wytwarzanych z GMO
2.3. Dyrektywa 2001/18/WE w sprawie zamierzonego uwalniania do środowiska
i wprowadzania na rynek GMO
2.4. Rozporządzenie 1829/2003/WE w sprawie żywności i pasz genetycznie
zmodyfikowanych
2.5. Rozporządzenie 1830/2003/WE w sprawie możliwości śledzenia i etykietowania żywności oraz produktów paszowych wyprodukowanych z GMO
2.6. Rozporządzenie 1946/2003/WE w sprawie transgranicznego przemieszczania
GMO i Protokół z Kartageny o bezpieczeństwie biologicznym
3. Prawo patentowe i GMO sektora rolno-spożywczego
3.1. Ochrona patentowa nowych organizmów roślinnych i ekonomiczne
uzasadnienie prawa patentowego
3.2. Ochrona patentowa zwierząt genetycznie zmodyfikowanych
3.3. Dostęp do zasobów genetycznych w kontekście podstawowych zasad
międzynarodowego i wspólnotowego prawa patentowego i ochrony praw
człowieka
ROZDZIAŁ V ZASTOSOWANIE GMO W MEDYCYNIE I PRZEMYŚLE
FARMACEUTYCZNYM
1. Zagadnienia wstępne
2. Ogólne standardy prowadzenia doświadczeń klinicznych z wykorzystaniem
inżynierii genetycznej i jej produktów w prawie międzynarodowym
i wspólnotowym
2.1. Prowadzenie doświadczeń klinicznych w świetle Dyrektywy 91/507/EWG
2.2. Wytyczne Unii Europejskiej dotyczące klinicznego testowania leków
z 1996 r
2.3. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/20/WE w sprawie
aplikacji GCP w klinicznym testowaniu leków
3. Ogólne przepisy biotechnologicznej produkcji lekarstw, biofarmaceutyków
i czynników diagnostycznych
4. Regulacje ksenotransplantacji i medycznego wykorzystania zwierząt
transgenicznych
4.1. Przepisy dotyczące ksenotransplantacji w prawie międzynarodowym
i dokumentach Rady Europy
4.2. Ksenotransplantacje a bezpieczeństwo człowieka
ROZDZIAŁ VI
PERSPEKTYWY ROZWOJU I WPŁYWU GMO NA CZŁOWIEKA I ŚRODOWISKO
ŻYCIA
1. Zagadnienia wstępne
2. Perspektywy dostosowywania globalizującego się bioprawa do nowej
rzeczywistości ekologicznej
2.1. Zasada działania w interesie całej ludzkości
2.2. Zasada sprawiedliwego podziału zysków
2.3. Perspektywy rozwoju zasady przezorności
2.4. Zasada wzajemnej zależności ochrony środowiska i działalności
gospodarczej
3. Nauka w konfrontacji z aktualnymi trendami wykorzystywania GMO
Zakończenie
Bibliografia
Indeks rzeczowy
Summary
Zusammenfassung
Sommario