MODELE OCHRONY WHISTLEBLOWERA (SYGNALISTY)

ISBN: 978-83-8235-837-7 267 stron format: A5 oprawa: twarda Rok wydania: 2022

Książka jest pierwszą publikacją na rynku przedstawiajacą propozycje modeli ochrony whistleblowingu na poziomie prawa Unii Europejskiej oraz w polskim systemie prawa pracy.

Monografia dokonuje konceptualizacji whistleblowingu oraz wskazuje jego poszczególne elementy składowe. Publikacja odnosi się do najnowszych regulacji prawnych ujętych w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z 23.10.2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii (tzw. dyrektywa o ochronie sygnalistów). Przedstawiono w niej analizę problemów prawnych w zakresie sygnalizowania nieprawidłowości, ze szczególnym uwzględnieniem prawa pracy oraz węzłowych problemów dotyczących lojalności pracowniczej, mobbingu czy niedyskryminacji, które pomogą nam zrozumieć specyfikę polskiego prawa pracy i uwarunkowań wprowadzenia instytucji zgłaszania nieprawidłowości w Polsce.

SPIS TREŚCI

Wykaz skrótów

Bibliografia

Wprowadzenie

Rozdział I. Terminologia i znaczenie. Konceptualizacja whistleblowingu
1. Co to jest informowanie o nieprawidłowościach?
2. Definicja whistleblowingu
3. Przypadki E. Snowdena i B. Łopackiej
4. Informowanie zewnętrzne i wewnętrzne
5. Czynniki motywujące zgłaszanie nieprawidłowości
6. Whistleblowing: obowiązek czy uprawnienie
6.1. Dobra wiara
6.2. Lojalność
7. Test interesu publicznego
7.1. Test interesu publicznego
8. Podsumowanie

Rozdział II. Źródła ochrony sygnalistów w Stanach Zjednoczonych
1. Uwagi wprowadzające
2. Ochrona sygnalistów w aspekcie teorii trzech kręgów ochronnych
2.1. Zakres, treść i skuteczność przepisów
2.2. Defraudacja finansów publicznych
2.3. Korupcja w sektorze prywatnym i organizacjach
pozarządowych
2.4. Korupcja polityczna i bezpieczeństwo państwa
3. Równoważenie interesów
3.1. Ujawnienie mediom
3.2. Dobra wiara, czyli uzasadnione przekonanie
3.2.1. Uzasadnione przekonanie to nie altruizm
3.3. Niezależny obserwator: modelowy dobry obywatel
3.4. Pracownik nie musi udowodnić, że naruszenie rzeczywiście
miało miejsce
3.5. Konflikt interesów a bezpieczeństwo narodowe
3.6. Wolność wypowiedzi pracowników sektora publicznego
4. Ochrona praw pracowników - sygnalistów oraz pracodawców
w postępowaniach sądowych
4.1. Działania chronione - norma racjonalności
4.2. Działania niepożądane
4.3. Poufność
4.4. Zakaz dyskryminacji i zakaz odwetu
4.5. Sygnalista to nie tylko pracownik
4.6. Związek przyczynowy a czynnik motywujący pracodawcę
5. Podsumowanie

Rozdział III. Wizja zgłaszania nieprawidłowości w Unii Europejskiej
1. Działania legislacyjne Unii Europejskiej dotyczące ochrony
sygnalistów
1.1. Znaczenie ochrony sygnalistów
2. Informowanie o nieprawidłowościach w międzynarodowych
konwencjach i zaleceniach
3. Whistleblowing jako forma chronionej wolności słowa w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPC)
3.1. Urzędnicy a wolność słowa
3.2. Marchenko przeciwko Ukrainie
3.3. Bucur i Toma przeciwko Rumunii
3.4. Hajianastassiou przeciwko Grecji
3.5. Media a whistleblowing
3.5.1. Financial Times Ltd i inni przeciwko Zjednoczonemu Królestwu
3.5.2. Matuz przeciwko Węgrom
3.5.3. Lingens przeciwko Austrii
3.6. Vogt przeciwko Niemcom
3.7. Zgodność z art. 10 EKPCz
4. Dyrektywa w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia
prawa Unii Europejskiej
4.1. Tło powstania dyrektywy
4.1.1. Nagrody finansowe
4.2. Analiza przeprowadzonej przez Komisję oceny skutków
- ocena korzyści
4.2.1. Pomocniczość: ochrona rynku wewnętrznego i finansów UE
4.2.2. Identyfikacja obszarów intratnych dla polityki UE
4.2.3. Ochrona budżetu UE
4.2.4. Obszary kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego
4.2.4.1. Zamówienia publiczne
4.2.4.2. Bezpieczeństwo jądrowe i ochrona energetyczna
4.2.4.3. Bezpieczeństwo żywności i pasz oraz zdrowie i dobrostan zwierząt
4.2.4.4. Bezpieczeństwo transportu
4.2.4.5. Ochrona prywatności i danych osobowych oraz bezpieczeństwo sieci
4.2.5. Korzyści
4.2.5.1. Poprawa warunków pracy
4.2.5.2. Wpływ ekonomiczny
4.2.5.3. Wpływ na prawa podstawowe w odniesieniu do wolności wypowiedzi i prawa do informacji
4.2.5.4. Wpływ gospodarczy
4.3. Ocena dyrektywy
4.4. Równoważenie interesów dyrektywy w sprawie ochrony osób
zgłaszających naruszenia prawa Unii Europejskiej
4.5. Struktura dyrektywy: przegląd głównych przepisów
4.6. Ochrona sygnalisty czy interesu publicznego?
4.6.1. Definicja pracownika-sygnalisty w rozumieniu dyrektywy
4.6.2. Europejski interes publiczny
5. Podsumowanie

Rozdział IV. Wpływ implementacji dyrektywy na polskie prawo pracy
1. Polska na drodze do ochrony sygnalistów
2. Działania przygotowawcze w zakresie ochrony sygnalistów w Polsce
3. Prawo pracy w sektorze publicznym
4. Prawo pracy w sektorze prywatnym
4.1. Potrzeba ochrony sygnalistów w Polsce
4.2. Model ochrony pracowników w kodeksie pracy
4.3. Obowiązki pracownika - lojalność i troska o dobro miejsca pracy
4.4. Obowiązki pracodawcy - przeciwdziałanie mobbingowi i dyskryminacji
5. Informowanie wewnętrzne i zewnętrzne
5.1. Zwolnienie dyscyplinarne zgodnie z polskim prawem pracy.
Wybrane problemy
6. Prawo przedstawicieli pracowników do wspierania sygnalistów
7. Podsumowanie

Rozdział V. Whistleblowing - w poszukiwaniu modelu
1. Propozycja modelu whistleblowingu w Unii Europejskiej
2. Propozycja modelu whistleblowingu w Polsce

Zakończenie