MOC I NIEMOC EDUKACJI I WYCHOWANIA W SPOŁECZEŃSTWIE RYNKOWYM WGLĄD KRYTYCZNY I PROSPEKTYWNY

ISBN: 978-83-7164-994-3   347 stron format: B5 oprawa: miękka Rok wydania: 2019

Edukacja zawsze była wielkim, choć nie zawsze w pełni uświadamianym problemem społecznym, ekonomicznym, kulturowym, a zwłaszcza pedagogicznym. Bezustannie rodziła - i rodzi nadal - wiele trudnych i fundamentalnych pytań, na które nie zawsze znajdowano - i nie znajduje się - nawet w kręgu wybitnych teoretyków i praktyków tego nader złożonego i skomplikowanego procesu - w pełni zadowalających i bezspornych odpowiedzi. W miarę jej rozwoju i upowszechniania przysparzała coraz to nowych i coraz trudniejszych do rozwiązania kwestii. I z tego to właśnie powodu historię edukacji i wychowania należałoby, wbrew utartym konwencjom historyków edukacji i wychowania, traktować jako historię narastających trudności i problemów społecznych, pedagogicznych oraz mniej lub bardziej udanych prób ich rozwiązywania. Zaś współczesna historia i teoria wychowania stają wobec konieczności krytycznego i analitycznego odniesienia się nie tylko do tradycyjnych i podstawowych zagadnień pedagogicznych, takich zwłaszcza, jeśli ujmować je w ogólnych pytaniach: jak skutecznie wychowywać i kształcić dzieci i młodzież?, w oparciu o jaki typ szkoły i inne instytucje edukacyjno-wychowawcze urzeczywistniać stawiane w nich cele i zadania?, jak postrzegać i traktować ucznia-wychowanka?, jak przygotowywać do tego procesu rodziców, nauczycieli-wychowawców, ekspertów edukacyjnych i menadżerów itp.?, jakie przyjmować przesłania filozoficzne, aksjologiczne i etyczne dla teorii i praktyki edukacyjno-wychowawczej?, czy i jak wiązać szkołę i wychowanie z taką czy inną ideologią i polityką?Ze Wstępu

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie ROZDZIAŁ I. "Moc i niemoc" edukacji i wychowania w ponowoczesności. Zarys zagadnienia 1. Wychowanie. Pytania 2. Diagnoza 3. Antynomie 4. Teoria i praktyka pedagogiczna. Nienadążanie 5. Braki 6. Szkoła współczesna. Problemy 7. Wyzwania i nowe mity ROZDZIAŁ II. Cywilizacyjne i społeczne konteksty kryzysu edukacyjnego i wychowawczego 1. Kryzys edukacyjny w "wiosce globalnej" 2. Charakter i struktura kryzysu 3. Kryzys wychowania 4. Aksjologiczne i społeczne podłoże kryzysu 5. Konkluzja ROZDZIAŁ III. Zapaść wychowawcza szkoły współczesnej 1. Zastany stan rzeczy 2. Cele horyzontalne 3. Próby zaradcze ROZDZIAŁ IV. Edukacja i wychowanie w postmodernistycznej perspektywie teoretycznej - wybrane stanowiska 1. "Nowe wychowanie" a postmodernistyczne pedagogie 2. Idee pedagogiczne Henry ego Giroux 3. Zmiana modelu życia i człowieka 4. Szkoła, nauczyciel i moralność w ponowoczesności 5. Zawiązki projektu edukacji nowoczesnej ROZDZIAŁ V. Dylematy i antynomie postpedagogikii antypedagogiki 1. Narodziny i szansę rozwoju 2. Główne założenia 3. Odporność na krytykę 4. Antynomie i dylematy ROZDZIAŁ VI. Czy w świecie "płynnej nowoczesności" można budować trwałą i skuteczną teorię wychowania? 1. Potrzeba radykalnego zwrotu w teorii i praktyce edukacyjnej 2. Potrzeba nowych teorii wychowania 3. Na drodze ku nowym teoriom 4. Teleologia nowych teorii wychowania 5. Aktualność idei wychowania dla przyszłości 6. Potrzeba utopii pedagogicznej 7. W stronę współczesnego rozumu wychowania 8. Konkluzja ROZDZIAŁ VII. Potrzeba nauczyciela właściwego. Uwagi i refleksje 1. W stronę możliwości kształcenia "nauczyciela właściwego" 2. Nawrót do intencjonalnego modelu nauczyciela 3. Sprawa konstruowania modelu osobowego nauczyciela 4. Konkluzja ROZDZIAŁ VIII. Idea kształcenia ogólnego w edukacjiwspółczesnej - aktualność zagadnienia 1. Uwagi wstępne 2. Pojęcie kształcenia ogólnego 3. Zarys historyczny 4. Przedmiot kształcenia ogólnego 5. Uzasadnienie nawrotu do kształcenia ogólnego 6. Projekt uniwersyteckiego kształcenia integralnego. Zarys projektu i jegoodniesienia krytyczne 7. Treść projektu kształcenia uniwersyteckiego 8. Edukacja aksjologiczna 9. Komentarz ROZDZIAŁ IX. "Filozofowanie" z dziećmi zawiązkiem kształcenia ogólnego 1. Początki 2. Założenia 3. Potwierdzenia pedagogiczne 4. Nauczycielski punkt widzenia 5. Próba oceny ROZDZIAŁ X. Filozofia podstawą kształcenia ogólnego 1. Filozofia w szkole 2. Szansa dla szkoły 3. Szczegółowe uzasadnienie nauczania filozofii w szkole średniej i wyższej 4. Kogo i jakiej filozofii nauczać? ROZDZIAŁ XI. Chybotliwość i uniwersalność wartości i zasad etycznych a wychowanie 1. Pojęcie chybotliwości moralnej 2. Zakorzenienie pierwiastka moralnego w naturze ludzkiej 3. Cywilizacja a moralna rzeczywistość 4. Nadzieja 5. Chybotliwość moralna a wychowanie 6. Zagadnienie natury moralności we współczesnej myśli etycznej teoretycznymwsparciem wychowania moralnego 7. Koncepcja ogólnoludzkiego charakteru moralności w etyce Petera Singera 8. Uniwersalizm etyczny Richarda M. Hare 9. Etyki enwironmentalistyczne i globalne a "chybotliwość moralna" 10. Moralność naturalna a "chybotliwość" etyczna z perspektywypsychologicznej - ujęcie L. Kohlberga ROZDZIAŁ XII. Uniwersytet w świecie ponowoczesnym -zagrożenia, nowe role i wyzwania 1. Uniwersytet klasyczny - ujęcie ogólne 2. Znaczenie idei uniwersytetu klasycznego 3. Uniwersytet współczesny - główne role i zadania 4. Specyfika uniwersyteckiego studiowania - ideał i rzeczywistość 5. "Dusza" uniwersytetu 6. Aktualność uniwersytetu klasycznego ROZDZIAŁ XIII. Uniwersytet w społeczeństwie rynkowym -rozpad tożsamości 1. Zmiana 2. Uniwersytet a cywilizacja naukowo-techniczna 3. Główne deformacje i nieprawidłowości 4. Wychowanie akademickie ROZDZIAŁ XIV. Medialny obraz rzeczywistości w kształtowaniu ogólnej orientacji w świecie i sposobu bytowania 1. Świat medialny 2. Struktura i cechy charakterystyczne medialnego obrazu rzeczywistości 3. Przekaz medialny 4. Niekorzystna edukacyjna i wychowawcza rola mass mediów 5. Okaleczony język i stępione myślenie 6. Rewolucja internetowa - korzyści i zagrożenia 7. Nowe media wyzwaniem dla praktyki edukacyjnej ROZDZIAŁ XV. Społeczeństwo konsumpcyjne. Alienacyjnycharakter nowoczesnej konsumpcji oraz jej antropologicznei pedagogiczne konsekwencje 1. Społeczeństwo konsumpcyjne - charakterystyka ogólna 2. Gospodarka konsumpcyjna - cechy i właściwości 3. Zmierzch konsumenta tradycyjnego 4. Alienacja reklamy - alienacja konsumpcji 5. Stratyfikacja społeczna i kulturowa w sferze nowoczesnej konsumpcji 6. Skutki społeczne, kulturowe, egzystencjalne i pedagogiczne nowoczesnej konsumpcji ROZDZIAŁ XVI. Człowiek w "ponowoczesności" jako podmiot uprzedmiotowiony. Zmiana duchowości i tożsamości, stylów i jakości życia. Horyzontalny zmierzch wychowania humanistycznego1. Człowiek "ponowoczesny" 2. Ponowoczesność 3. Społeczeństwo "ponowoczesne" 4. Główny problem społeczeństwa ponowoczesnego - rozpad wspólnoty 5. Błąd wyjściowy - społeczeństwo rynkowe 6. Od pracy naturalnej i kreatywnej do pracy destrukcyjnej 7. Przejawy przemiany człowieka współczesnego - aktualne i przewidywane.Wybrane przykłady. Spojrzenie ogólne 8. Typy zmian 9. Przykłady cywilizacyjnie warunkowanych zmian biologicznych,psychicznych i zachowaniowych człowieka współczesnego 10. Kalectwo cielesne i umysłowe a wzmacnianie mentalne i sprawnościowe 11. Czego możemy się spodziewać po społeczeństwie informacyjnym?Nadzieja i przestroga. Pojęcie społeczeństwa informacyjnego 12. Główne sprzeczności i napięcia 13. Samoograniczenia społeczeństwa wiedzy 14. Sfera głupoty 15. Mądrość i niemądrość a natura ludzka 16. Zakończenie 17. Bibliografia 18. Indeks nazwisk