KSZTAŁTOWANIE ŚRODOWISKA NA OBSZARACH WIEJSKICH W STRONĘ ROZWOJU TRWAŁEGO I ZRÓWNOWAŻONEGO

ISBN: 978-83-8100-335-3   242 stron format: B5 oprawa: miękka Rok wydania: 2022

Na kształtowanie środowiska wpływa wiele czynników, m.in. regulowanych przez liczne polityki i strategie. Zamierzeniem autorki było, aby praca stanowiła kompleksowy zbiór wiedzy na temat oddziaływań na środowisko na obszarach wiejskich i w ten sposób poszerzyła dotychczasowy dorobek badaczy i wypełniła lukę w kompleksowym ujęciu problemu, zarówno w sferze teoretycznej, jak i empirycznej. W części teoretycznej autorka: przedstawiła definicje wsi i obszarów wiejskich, podkreśliła konieczność interdyscyplinarności badań na obszarach wiejskich, przybliżyła istotę światopoglądu ekologicznego i jego znaczenia w realizacji rozwoju trwałego i zrównoważonego, wskazała różne podejścia teoretyczne ekonomii do tematyki środowiska, zwróciła uwagę na problemy definiowania środowiska oraz na potrzebę ochrony jego zasobów, określiła determinanty kształtowania środowiska w warunkach realizacji koncepcji rozwoju trwałego i zrównoważonego na obszarach wiejskich. W części praktycznej zaproponowała zastosowanie syntetycznego miernika do oceny stanu kształtowania środowiska na obszarach wiejskich oraz analizy danych historycznych i prognozowania. W tej części praca wypełnia lukę w badaniach na najmniejszych jednostkach, dla których można pozyskać dane ze statystyki publicznej. W badaniach własnych podjęto próbę badań na poziomie gmin, z wyłączeniem obszarów miast w gminach miejsko-wiejskich.

SPIS TREŚCI

Wstęp
1. Cel, przedmiot i metodyka badań
1.1. Cel badań
1.2. Przedmiot i dobór obiektów do badań
1.3. Metodyka badań własnych
2. Niejednorodność obszarów wiejskich i związane z tym problemy badawcze dotyczące kształtowania środowiska
2.1. Problemy w definiowaniu pojęć "wieś" i "obszary wiejskie"
2.1.1. Zróżnicowanie obszarów wiejskich
2.1.2. Definiowanie obszarów wiejskich i wsi według różnych autorów i kryteriów
2.1.3. Definiowanie obszarów wiejskich i wsi według przesłanek prawno-administracyjnych
2.1.4. Badanie obszarów wiejskich i wsi w relacji do miasta
2.2. Interdyscyplinarność w badaniach naukowych - uzasadnienie podejścia w kontekście badań środowiska na obszarach wiejskich
2.2.1. Interdyscyplinarność badań obszarów wiejskich w ujęciu historycznym
2.2.2. Interdyscyplinarność w badaniach nad środowiskiem obszarów wiejskich
2.3. Kształtowanie środowiska na obszarach wiejskich - problemy badawcze
2.3.1. Konsiliencja wiedzy nauk przyrodniczych i społecznych w kontekście problemów kształtowania środowiska
2.3.2. Kierunki działań nad kształtowaniem środowiska na obszarach wiejskich
3. Przesłanki badań nad środowiskiem obszarów wiejskich w świetle teorii ekonomicznych
3.1. Światopogląd ekologiczny jako punkt wyjścia do idei rozwoju trwałego
i zrównoważonego
3.1.1. Ewolucja w ekonomii jako przyczyna presji na środowisko
3.1.2. Filozoficzne podstawy kształtowania się świadomości ekologicznej
3.1.3. Zakres pojęciowy świadomości ekologicznej i światopoglądu ekologicznego
3.1.4. Zmiany w świadomości ekologicznej mieszkańców wsi w drodze do trwałego
i zrównoważonego rozwoju
3.2. Podejścia ekonomii do tematyki środowiska i przedmiot ich badań na obszarach wiejskich
3.2.1. Od ekologii głębokiej do ekonomii ekologicznej
3.2.2. Ekonomia ekologiczna i ekonomia środowiska oraz przedmiot ich badań
3.2.3. Paradygmat ekonomii zrównoważonego rozwoju i kontrowersje terminologiczne
3.2.4. Ekonomia zrównoważonego rozwoju a obszary wiejskie
4. Współczesne zadania obszarów wiejskich w kontekście kształtowania środowiska
w stronę rozwoju trwałego i zrównoważonego
4.1. Podstawowe pojęcia dotyczące przedmiotu kształtowania środowiska na obszarach wiejskich
4.1.1. Środowisko - problemy z jednolitym zdefiniowaniem
4.1.2. Kształtowanie środowiska jako oddziaływanie mające na celu osiągnięcie zamierzonego stanu
4.2. Oddziaływanie na zasoby środowiska powstałe w wyniku przeobrażeń na obszarach wiejskich
4.2.1. Prawo własności i korzystania z zasobów środowiska a rozwój trwały i zrównoważony na obszarach wiejskich
4.2.2. Główne globalne zagrożenia środowiska będące udziałem przemian
na obszarach wiejskich
4.2.3. Ochrona środowiska na obszarach wiejskich
4.2.4. Zachowanie zasobów i walorów środowiska warunkiem rozwoju trwałego
i zrównoważonego
5. Determinanty kształtowania środowiska na obszarach wiejskich w warunkach realizacji koncepcji rozwoju trwałego i zrównoważonego
5.1. Czynniki prawno-polityczne w kształtowaniu środowiska na obszarach wiejskich
5.1.1. Polityki i strategie w drodze do rozwoju trwałego i zrównoważonego obszarów wiejskich
5.1.2. Znaczenie wspólnej polityki rolnej w kształtowaniu środowiska na obszarach wiejskich
5.2. Wielofunkcyjność a rozwój obszarów wiejskich - rozwój trwały i zrównoważony
5.2.1. Wielofunkcyjność wsi i wielofunkcyjność rolnictwa
5.2.2. Systemy rolnicze i ich wpływ na kształtowanie środowiska na obszarach wiejskich
5.2.3. Pozarolnicze czynniki oddziaływania na środowisko obszarów wiejskich
6. Zróżnicowanie środowiska na obszarach wiejskich i prognozowanie zmian w warunkach realizacji koncepcji rozwoju trwałego i zrównoważonego - wyniki badań własnych
6.1. Problemy w doborze wskaźników kształtowania środowiska na obszarach wiejskich w dążeniu do rozwoju trwałego i zrównoważonego
6.2. Ocena aktywności oddziaływań na środowisko na poziomie analizowanych działów
6.3. Konstrukcja miernika kształtowania środowiska na poziomie lokalnym -uzasadnienie merytoryczne
6.4. Wykorzystanie wskaźnika do oceny stanu oraz prognozy kształtowania środowiska na obszarach wiejskich
Zakończenie
Literatura
Spis rysunków
Spis tabel
Aneks