KONSTYTUCYJNY SYSTEM ORGANÓW PAŃSTWOWYCH

ISBN: 978-83-63761-56-1

307 stron
oprawa: miękka
Rok wydania: 2015

Niniejszy podręcznik stanowi pomoc przede wszystkim dla studentów studiów administracyjnych pierwszego stopnia. Z uwagi na swój charakter może być też wykorzystany na innych kierunkach studiów nieprawniczych, na których prawo konstytucyjne wykładane jest w różnym zakresie i pod różnymi nazwami. W podręczniku przedstawione zostały, w sposób systematyczny i syntetyczny, podstawowe zagadnienia związane z obowiązującym systemem organów. Jego treść w pewnych fragmentach wykracza jednak poza ramy zakreślone tytułem. Za uzasadnione uznano nawiązanie do przemian ustrojowych powojennej Polski, mając na uwadze, że aktualny system organów jest rezultatem ewolucji ustroju politycznego, a po tym - według programu - na studiach administracyjnych do historii ustroju odnosi się jedynie częściowo przedmiot "Historia administracji". Książka zawiera ogóle wskazania podstaw i założeń ustroju oraz zarys problematyki podstawowych wolności, praw i obowiązków człowieka i obywatela. Zamieszczony w końcowej części wykaz aktów prawnych i wybranych pozycji literatury powinien ułatwić sięgnięcie do źródeł i pogłębienie wiedzy.

SPIS TREŚCI

PRZEDMOWA

ROZDZIAŁ I. ZMIANY USTROJU POLITYCZNEGO POLSKI W LATACH
1944-1997
1. Pojęcie ustroju politycznego i jego periodyzacja
2. Okres Krajowej Rady Narodowej (KRN)
3. Okres Sejmu Ustawodawczego (SU)
4. Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej
4.1. Zmiany konstytucyjne w latach 1982-1987
4.2. Konferencja okrągłego stołu i jej ustrojowe konsekwencje
4.3. Rewizja Konstytucji w grudniu 1989 roku
5. Ustawa konstytucyjna z 17 października 1992 roku (Mała Konstytucja)
6. Przygotowanie i uchwalenie Konstytucji z 2 kwietnia 1997 roku

ROZDZIAŁ II. PODSTAWOWE ZASADY USTROJU W KONSTYTUCJI
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
1. Pojęcie i ogólna charakterystyka zasad ustroju politycznego
2. Zasada republikańskiej formy państwa
3. Zasada demokratycznego państwa prawnego
4. Zasada suwerenności narodu i formy jej sprawowania
5. Zasada podziału władzy
6. Zasada pluralizmu politycznego
7. Zasada decentralizacji władzy publicznej i samorządu
terytorialnego
8. Zasada społecznej gospodarki rynkowej
9. Zasada równouprawnienia kościołów i związków
wyznaniowych, autonomii i wzajemnej niezależności oraz współdziałania
w stosunkach między państwem
a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi

ROZDZIAŁ III. STATUS JEDNOSTKI W PAŃSTWIE
1. Geneza, ewolucja i terminologia praw człowieka
2. Konstytucyjne założenia wolności i praw jednostki
2.1. Zasada godności człowieka
2.2. Zasada wolności
2.3. Zasada równości
3. Ograniczenia wolności i praw
3.1. Dopuszczalność ingerencji państwa w korzystanie
ze swobód jednostki
3.2. Wymóg proporcjonalności ingerencji
3.3. Zakaz naruszania istoty wolności i praw
3.4. Prawa jednostki w czasie stanów nadzwyczajnych
4. Klasyfikacja wolności i praw
4.1. Podstawowe kryteria
4.2. Wolności i prawa osobiste
4.3. Wolności i prawa polityczne
4.4. Wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne
5. Środki ochrony wolności i praw
5.1. Gwarancja drogi sądowej i instancyjności postępowania
5.2. Prawo do wynagrodzenia szkody wyrządzonej
przez władzę publiczną
5.3. Skarga konstytucyjna
5.4. Wniosek do Rzecznika Praw Obywatelskich
6. Konstytucyjne obowiązki jednostki

ROZDZIAŁ IV. KONSTYTUCYJNY SYSTEM ŹRÓDEŁ PRAWA
1. Uwagi ogólne
2. Dualistyczna koncepcja źródeł prawa
3. Akty powszechnie obowiązującego prawa
3.1. Konstytucja
3.2. Ustawa i rozporządzenie z mocą ustawy
3.3. Rozporządzenie
3.4. Akty prawa miejscowego
4. Akty prawa wewnętrznego
5. Prawo międzynarodowe i prawo wspólnotowe w krajowym porządku prawnym
5.1. Miejsce prawa międzynarodowego w systemie źródeł prawa
5.2. Miejsce prawa wspólnotowego w krajowym porządku prawnym

ROZDZIAŁ V. PRAWO WYBORCZE W III RZECZYPOSPOLITEJ
1. Zagadnienia ogólne
2. Prawne podstawy przeprowadzania wyborów
3. Zasady prawa wyborczego
4. Organy wyborcze
5. Wybory parlamentarne
6. Wybory prezydenckie
7. Wybory posłów do Parlamentu Europejskiego
8. Wybory samorządowe
9. Wybory wójta, burmistrza, prezydenta miasta

ROZDZIAŁ VI. ORGANY WŁADZY PUBLICZNEJ ORAZ SYSTEM
ORGANÓW PAŃSTWA
1. Pojęcie organu władzy publicznej i organu państwa
2. Zasady budowy i działania organów władzy publicznej
3. Podziały organów władzy publicznej
4. Pojęcie systemu organów państwa i aparatu państwowego (organy państwa
i instytucje państwa)
5. Struktura i rola samorządu terytorialnego w państwie
6. Urzędy organów administracji publicznej

ROZDZIAŁ VII. ZASADA PODZIAŁU WŁADZY I JEJ REALIZACJA
1. Pojęcie zasady podziału władzy i jej ewolucja
2. Podział władzy w aspekcie funkcjonalnym. Współczesne systemy rządów
3. System rządów w świetle postanowień Konstytucji RP
z 1997 roku
4. Modyfikacje konstytucyjnej zasady podziału władzy.
Podział władzy a "wspólne wykonywanie kompetencji"
w ramach Wspólnot Europejskich
5. Instytucjonalne gwarancje podziału władzy
i systemu rządów

ROZDZIAŁ VIII. ORGANY WŁADZY USTAWODAWCZEJ
1. Pozycja ustrojowa parlamentu
2. Struktura parlamentu
2.1. Istota i modele dwuizbowości
2.2. Sejm i Senat a Zgromadzenie Narodowe
3. Tryb funkcjonowania Sejmu i Senatu
3.1. Zasada kadencyjności
3.2. Zasada permanencji
4. Organy wewnętrzne Sejmu i Senatu
4.1. Organy kierownicze Sejmu i Senatu
4.2. Organy pomocnicze Sejmu i Senatu
5. Status prawny posła i senatora
6. Funkcja ustawodawcza
6.1. Ogólne postępowanie ustawodawcze
6.2. Szczególne postępowania ustawodawcze
7. Funkcja kontrolna
7.1. Kontrola wykonywana przez całą izbę
7.2. Uprawnienia kontrolne komisji
7.3. Indywidualne środki kontroli

ROZDZIAŁ IX. WŁADZA WYKONAWCZA - PREZYDENT
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
1. Ogólna charakterystyka relacji ustrojowych Prezydenta RP i Rady Ministrów
w dwuczłonowej strukturze władzy wykonawczej
2. Pozycja ustrojowa Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w systemie organów
państwa
3. Zasady wyboru oraz kadencja Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
3.1. Zasady wyboru
3.2. Kadencja
4. Zasady i tryb odpowiedzialności Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
4.1. Zasady odpowiedzialności
4.2. Tryb postępowania
5. Akty urzędowe Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
5.1. Akty prawne i inne akty urzędowe
5.2. Akty kontrasygnowane i prerogatywy
6. Kompetencje Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
6.1. Kompetencje Prezydenta RP jako głowy państwa
6.2. Kompetencje Prezydenta RP w ramach arbitrażu politycznego
6.3. Inne konstytucyjne i ustawowe kompetencje Prezydenta RP

ROZDZIAŁ X. WŁADZA WYKONAWCZA - RADA MINISTRÓW
I ADMINISTRACJA RZĄDOWA
1. Pozycja i rola polityczno-ustrojowa Rady Ministrów
w systemie ustrojowym państwa
1.1. Status ustrojowy Rady Ministrów w strukturze władzy wykonawczej
1.2. Pozycja polityczno-ustrojowa Rady Ministrów w systemie rządów
2. Skład, organizacja wewnętrzna oraz zasady i tryb
funkcjonowania Rady Ministrów
2.1. Konstytucyjny skład Rady Ministrów
2.2. Organizacja wewnętrzna Rady Ministrów
2.3. Zasady i tryb działania oraz pracy Rady Ministrów
3. Tryb powoływania Rady Ministrów oraz procedury dymisji rządu i dokonywanie
zmiany w składzie Rady Ministrów
3.1. Tryb powoływania Rady Ministrów
3.2. Dymisja Rady Ministrów i zmiany w jej składzie
4. Zadania ustrojowe i zakres działania Rady Ministrów
4.1. Funkcje ustrojowe Rady Ministrów
4.2. Kompetencje Rady Ministrów
5. Kontrola parlamentarna oraz odpowiedzialność parlamentarna i konstytucyjna
Rady Ministrów i ministrów
5.1. Zakres oraz tryb pociągania Rady Ministrów i ministrów
do odpowiedzialności parlamentarnej
5.2. Odpowiedzialność konstytucyjna członków Rady Ministrów
6. Ustrój i organizacja administracji rządowej
6.1. Struktura administracji rządowej
6.2. Status konstytucyjnoustrojowy Prezesa Rady Ministrów
6.3. Pozycja ustrojowa ministra
6.4. Centralne i terenowe organy administracji rządowej

ROZDZIAŁ XI. WŁADZA SĄDOWNICZA - SĄDY
1. Uwagi ogólne
1.1. Sądy jako trzecia władza
1.2. Pojęcie wymiaru sprawiedliwości
1.3. Regulacja prawna ustroju i właściwości sądów
oraz postępowania sądowego
2. Struktura sądów
2.1. Sąd Najwyższy
2.2. Sądy powszechne
2.3. Sądy administracyjne
2.4. Sądy wojskowe
3. Krajowa Rada Sądownictwa
4. Sędziowie - status prawny i jego gwarancje
4.1. Kwalifikacje i obsadzanie stanowiska sędziego
4.2. Zasada niezależności sądów i niezawisłości sędziów
4.3. Gwarancje niezawisłości sędziowskiej
5. Konstytucyjne zasady funkcjonowania sądów
5.1. Zasady organizacji sądownictwa
5.2. Zasady postępowania sądowego o charakterze praw człowieka
5.3. Zasady praworządnego procesu

ROZDZIAŁ XII. WŁADZA SĄDOWNICZA - TRYBUNAŁY
1. Trybunał Konstytucyjny
1.1. Pozycja ustrojowa i charakter prawny
1.2. Tryb kreowania składu personalnego
1.3. Funkcje Trybunału Konstytucyjnego
2. Trybunał Stanu
2.1. Pozycja ustrojowa i charakter prawny
2.2. Tryb kreowania składu personalnego
2.3. Właściwość Trybunału Stanu 2Vb
2.4. Postępowanie przed Trybunałem Stanu

ROZDZIAŁ XIII. ORGANY KONTROLI PAŃSTWOWEJ
I OCHRONY PRAWA
1. Najwyższa Izba Kontroli
1.1. Podstawy prawne i pozycja ustrojowa Najwyższej Izby Kontroli
1.2. Organizacja Najwyższej Izby Kontroli
1.3. Zakres kontroli i tryb postępowania Najwyższej Izby Kontroli
2. Rzecznik Praw Obywatelskich
2.1. Podstawy prawne, pozycja i organizacja urzędu
Rzecznika Praw Obywatelskich
2.2. Uprawnienia Rzecznika Praw Obywatelskich
2.3. Tryb funkcjonowania Rzecznika Praw Obywatelskich
3. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji
3.1. Podstawy prawne i pozycja Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji
3.2. Organizacja Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji
3.3. Funkcje Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz tryb realizacji

WYKAZ AKTÓW PRAWNYCH

WYBRANA LITERATURA