KOMUNIKACYJNA TEORIA JĘZYKA PRAWNEGO

ISBN: 978-83-65287-32-8

491 stron
format: B5
oprawa: miękka
Rok wydania: 2016

Praca lokuje się na pograniczu teorii, filozofii prawa i lingwistyki, ma charakter monografii z bardzo szerokim, pogłębionym kontekstem metodologicznym. Stanowi wielopłaszczyznową i bardzo obszerną analizę struktury i funkcji języka prawnego, zwłaszcza w aspekcie komunikacyjnym. (...) Opiniując przedmiotową monografię należy mieć na względzie jej nowatorski charakter, gdyż zagadnienie komunikacyjnej teorii języka prawnego nie było tak wszechstronnie omawiane w polskiej literaturze teoretyczno lingwistyczno-prawnej. Taka nowa analiza mogła być przeprowadzona tylko w warunkach przyjęcia określonych założeń i stanowisk poznawczych, które są prezentowane w literaturze prawniczej, filozoficznej i lingwistycznej. Na podkreślenie zasługuje wszechstronność Autorki, która nie ogranicza się do przyjęcia określonych występujących w literaturze koncepcji, ale zawsze przedstawia spectrum możliwości i uzasadnia dokonane wybory.Prof. Andrzej Malinowski

SPIS TREŚCI

Wstęp

ROZDZIAŁ I. PERSPEKTYWA BADAWCZA JĘZYKA
PRAWNEGO WOBEC ONTOLOGICZNEJ NATURY PRAWA
1. Termin prawo w naukach o prawie
2. Kierunki badań języka prawnego
2.1. Logiczna i prawnicza analiza języka prawnego
2.2. Lingwistyczne kierunki badań języka prawnego
2.3. Semiotyka logiczna i lingwistyczna
2.4. Propozycje uwzględnienia antropocentrycznej teorii
języka ludzkiego w analizie języka prawnego
2.5. Eklektyzm w badaniu teorii języka prawnego
3. Analiza języka prawnego w teoriach systemów
3.1. Koncepcje systemowego badania zjawisk społecznych,
prawnych i językowych
3.2. Język w ujęciu systemowym
3.3. Systematyzacja języka prawnego
3.4. Konwergencja systemu prawa i systemu języka prawnego
3.5. System prawa i system języka prawnego w systemach
społecznych
4. Rozumienie prawa a badania komunikacyjnej teorii języka
prawnego

ROZDZIAŁ II. JĘZYK PRAWNY W TEKSTACH KOMUNIKUJĄCYCH PRAWO
1. Język prawny rodzajowo określony
1.1. Funkcjonalno-semantyczna koncepcja języka prawnego
1.2. Język prawny a język prawniczy
1.3. Język prawny w środowisku innych języków komunikujących prawo
1.4. Definicyjne cechy języka prawnego
1.5. Subsystemy języka prawa w tekstach komunikujących
prawo
2. Tekst aktu ustawodawczego a inne teksty komunikujące
prawo
2.1. Gatunki tekstów komunikujących prawo
2.2. Ustawa jako tekst aktu prawnego
2.3. Przepisy wykonawcze do ustawy
2.4. Dekodowanie tekstu ustawy w wykładni prawa
2.5. Naukowa interpretacja prawa
2.6. Komentarz do ustawy
2.7. Kontekst ustawy i przepisów wykonawczych w postępowaniu sądowym
2.8. Pozaorzecznicze akty prawne
2.9. Odmiany stylowe i gatunki tekstów urzędowych komunikujących prawo
3. Teksty dziennikarskie komunikujące prawo
3.1. Informacje medialne na temat prawa
3.2. Komentarze i ocena prawa w mediach
3.3. Kontekst polityczny argumentacji dziennikarskiej
o prawie
4. Ustawa jako pre-tekst
5. Język prawny jako kod semiotycny
5.1. Semiotyczna organizacja języka prawnego
5.2. Technika i styl języka prawnego

ROZDZIAŁ III. ZNAKI JĘZYKOWE I ICH ZNACZENIE W JĘZYKU PRAWNYM
1. Znak w kręgu bytu, myśli j języka prawnego
2. Poznanie semantyczne w języku prawnym
2.1. Treści poznawcze w języku prawnym
2.2. Reprezentacja rzeczywistości intencjonalnej pod znakiem powinności
3. Oznaczanie w języku prawnym
3.1. Znaki języka prawnego w tekście prawnym
3.2. Segmenty znakowe w systemie języka prawnego
i relacje między nimi
3.3. System determinacyjny i system informacyjny tekstu
prawnego jako znaku językowego
3.4. Układ jednostek systemowych w języku prawnym
3.5. Nadawanie znakom języka powszechnego sensu
prawnego w tekście ustawodawczym
4. Językowy świat przedstawień normatywnych
4.1. Referencja znaków języka prawnego w zdaniu normatywnym
4.2. Obraz świata w języku prawnym
4.3. Treści prawne w zdaniu normatywnym
4.4. Modalności prawne
5. Funkcja i cel użycia znaków języka prawnego
5.1. Kodowanie i dekodowanie znaków języka prawnego
5.2. Semantyka podmiotu w zdaniu normatywnym
5.3. Przenoszenie znaczeń deontycznych w zdaniach
normatywnych
5.4. Tekstowe rozumienie znaków językowych w zdaniu-
normatywnym
6. System semantyczny języka prawnego

ROZDZIAŁ IV. WZORZEC TEKSTOWY AKTU STANOWIENIA PRAWA
1. Strukturyzacja tekstu aktu ustawodawczego
1.1. Tekst ustawodawczy jako superznak w systemie znaków języka prawnego
1.2. Formalny wzorzec tekstu ustawodawczego
1.3. Globalna organizacja treści prawnych
1.4. Akumulacja znaczeń lokalnych w tekście aktu ustawdawczego
2. Struktura gramatyczna tekstu aktu ustawodawczego
2.1. Kategorialne jednostki syntaktyczne języka prawnego
2.2. Przepisy prawne jako jednostki mezzostrukturalne
w tekście ustawodawczym
2.3. Reguła logiczna normy prawnej i formuła gramatyczna przepisu prawnego
2.4. Systemy przepisu prawnego i system zdania normatywnego
w środowiskach swoich systemów
2.5. Konteksty tekstu aktu ustawodawczego
3. Typy zdań normatywnych
3.1. Zdania przenoszące znaczenie obowiązku działania
jako konieczność
3.2. Zdania przenoszące znaczenie dozwolenia na postępowanie
podmiotu prawnego
3.3. Zdania przenoszące znaczenie uprawnienia jako relację
możności i konieczności postępowania
3.4. Zdania przenoszące znaczenie kompetencji jako konieczność
lub możność działania
3.5. Struktury zdań regulujących postępowanie osób
3.6. Zdania regulujące stan rzeczy z mocy prawa
3.7. Deontyczne wyrażenia polipredykatywne
3.8. Zdania ustanawiające sankcje
3.9. Zdania normatywne nie przenoszące znaczeń deontycznych
4. Struktury zdań normatywnych ustanawiających prawa
podmiotowe predykatem ma prawo
4.1. Zdania wymuszające ochronę praw jednostki
4.2. Zdania uprawniające do zachowanie się podmiotu
prawnego
4.3. Zdania dozwalające przyjęcie działania podmiotu kompetentnego
4.4. Zdania wymuszające działanie podmiotu kompetentnego
4.5. Zdania uprawniające do czynności konwencjonalnej
4.6. Kategoria czynu komunikowana predykatem ma prawo
5. Kwalifikacja systemowa gatunku i stylu tekstu aktu ustawodawczego

ROZDZIAŁ V. JĘZYK PRAWNY W ASPEKCIE PRAGMATYCZNYM
1. Dynamika tekstu aktu ustawodawczego
1.1. Komunikowanie w języku prawnym
1.2. Komunikacyjny charakter znaków językowych w tekście ustawodawczym
2. Kontakt interakcyjny w dyskursie prawnym i w dyskursie
prawniczym
2.1. Obszar komunikowania w dyskursie prawnym
2.2. Kontekst sytuacyjny i model interakcyjny w stanowieniu
i komunikowaniu prawa
2.3. Pragmatyczna spójność tekstu prawnego
3. Moc kreowania świata i wpływ języka prawnego na ludzkie postępowanie
3.1. Performatywy prawne na tle innych aktów mowy
3.2. Wykładniki tekstowe i pozatekstowe performatywności
3.3. Normatywność języka prawnego
3.4. Strategia działania ustawodawczego w przepisie prawnym
3.5. Komunikowanie modalności prawnych zdaniem normatywnym
4. Przestrzeń komunikacyjna zdania normatywnego
4.1. Perspektywa funkcjonalna interakcji społecznych
w języku prawnym
4.2. Wskazywanie deiktyczne osób i rzeczy w zdaniach normatywnych
4.3. Technika wskazywania
4.4. Symboliczne znaki woli w akcie stanowienia
5. Sprawność komunikacyjna języka prawnego
5.1. Stanowienie stosunków zobowiązaniowych
5.2. Stanowienie stosunków podległości kompetencji
5.3. Kategoria czasu w procesie komunikowania prawnego
a modele komunikacji w języku prawnym
5.4. Odmiany gatunkowe wypowiedzi komunikujących prawo
6. Tekst prawny jako zdarzenie komunikacyjne

ROZDZIAŁ VI. AKSJOLOGICZNE PODSTAWY JĘZYKA PRAWNEGO
1. Prawo stanowione jako wartość
1.1. Natura aktu stanowienia prawa
1.2. Stanowienie prawa w starożytnych kodeksach
1.3. Wzorce sprawiedliwego prawa
2. Konstytualizacja wartości w dyskursie prawnym
2.1. Wartości postulatywne w tekstach ustawodawczych
2.2. Wyrażanie słuszności w strukturach języka prawnego
2.3. Prawo i wina jako terminy wartościujące w strukturach
języka prawnego
2.4. Kontekstowe rozumienie wyrażeń wartościujących
2.5. Instrumentalna i samoistna wartość prawa stanowionego
w dyskursie prawnym
3. Obiektywna i subiektywna postawa w ocenie etyki prawa
stanowionego w dyskursie o prawie
3.1. Prawo-dobrem z nakazu suwerena
3.2. Wartości prawne a racjonalne tworzenie prawa
3.3. Wartości prawne uwikłane w uwarunkowania natury
społecznej
3.4. Interpretacyjna postawa w ocenie etyki prawa
3.5. Koncepcja prawa jako miary ludzkich czynów według
zasady słuszności
3.6. Kontekst językowy dyskursu o prawie
6. Aksjologia prawa a racjonalność komunikacyjna tekstów
aktów ustawodawczych

Zakończenie

Bibliografia
Summary in English
Summary in Polish

Spis schematów
1. Ontologiczna natura prawa
2. System prawa a system języka prawnego
3. Otoczenie społeczne systemu prawa i systemu języka prawnego
4. Język prawny w środowisku innych języków komunikujących prawo
5. Definicyjne cechy języka prawnego
6. Gatunki tekstów komunikujących prawo
7. Organizacja semiotyczna języka prawnego
8. Poznanie pojęciowe i językowe treści prawnych
9. Znaki językowe i ich odniesienie normatywne
10. Odniesienie znaków językowych i przedmioty realne
odniesienia
11. Model konstrukcji myślowej i reprezentacji znaków języka
prawnego w działaniu komunikacyjnym
12. Jednostki systemowe w języku prawnym
13. Struktura semantyczna zdania normatywnego
14. Superstruktura aktu ustawodawczego jako gatunku tekstu
15. Makrostruktura tekstu aktu ustawodawczego jako organizacja
treści w języku prawnym
16. Mezzostraktura i mikrostruktura tekstu aktu ustawodawczego
jako jednostki semantyczno-syntaktyczne języka prawnego
17. Kontekst składniowy zdania normatywnego w ujęciu
systemowym
18. Model reprezentatywno-komunikacyjny języka prawnego
19. Model sytuacji stanowienia norm prawnych
20. Model obszaru stanowienia i obowiązywania prawa
21. Model interakcyjny dyskursu prawnego i dyskursu prawniczego
22. Baza pragmatyczna języka prawnego
23. Pole j ęzykowe deixis w j ęzyku prawnym
24. Komunikowanie przekazu w przepisach prawnych normujących
stosunki prawne zobowiązaniowe
25. Przebieg komunikacji w przepisach prawnych normujących stosunki podległości kompetencji
26. Podstawowe pojęcia wartości prawnych i ich odniesienie

Spis tabel
1. Perspektywy i kierunki badań języka prawnego
2. Kryteria wyodrębniania języka prawnego i języka prawniczego wobec
kryteriów języka własnego i języków wspólnych
3. Definicyjne cechy języków komunikujących prawo
4. Układ tekstu ustawy Prawo języku polskim
5. Funkcjonalna perspektywa zdania normatywnego
6. Struktura informacyjna zdania
7. Znaki języka prawnego w zdaniu normatywnym
8. Znaki języka prawnego w zdaniu normatywnym o niepełnej strukturze gramatycznej
9. Sposób wyrażania treści prawnych
10. Rodzaje postępowania i modalności prawne wyznaczone
dla podmiotów prawnych
11. Budowa tekstu aktu ustawodawczego
12. Ramy metatekstowe i referencja zdań jako jednostek
tekstu aktu ustawodawczego
13. Reguła logiczna normy prawnej i formuła gramatyczna
przepisu prawnego
14. Obowiązek jako konieczność działania - struktury zdań
normatywnych
15. Dozwolenie jako możność postępowania - struktury zdań
normatywnych
16. Uprawnienie jako relacja możności i konieczności postępowania
- struktury zdań normatywnych
17. Konieczność i możność postępowania jako kompetencja
- struktury zdań normatywnych
18. Modalności prawne przekazywane typem zdania normatywnego
19. Mediakontekst wyznaczający granice uprawnienia idiomem ma prawo
20. Formuły składniowe zdań normatywnych z idiomem ma prawo
21. Pole dyskursywne normy prawnej wyznaczone zdaniem
normatywnym