KOMUNALNA LUKA INFRASTRUKTURALNA A MOŻLIWOŚCI BUDŻETOWE GMIN W JEJ OGRANICZANIU

ISBN: 978-83-8030-288-4

478 stron
format: B5
oprawa: miękka
Rok wydania: 2019

Głównym celem pracy jest określenie rozmiarów i charakteru komunalnej luki infrastrukturalnej w Polsce oraz ocena możliwości jej sfinansowania środkami budżetowymi gmin, w świetle uwarunkowań: prawnych, organizacyjnych, społecznych i ekonomicznych.Celem poznawczym badania jest pozyskanie przesłanek teoretycznych do budowania programów pozyskiwania funduszy inwestycyjnych na poziomie gmin i regionów.Celem empirycznym badania jest stworzenie autorskiej metodyki badania komunalnej luki infrastrukturalnej, próba jej kwantyfikacji, a także budowa modelu opisującego zdolność do finansowania zadań służących jej ograniczaniu.Celem aplikacyjnym badania jest zastosowanie wyników przeprowadzonych przez autora badań i analiz w praktyce gospodarczej. Mogą one być pomocne np. w budowaniu programów wsparcia, pozyskiwaniu funduszy inwestycyjnych na realizację zadań w zakresie infrastrukturalnym zarówno w skali kraju, jak i na szczeblu regionu i gminy. Należy to uznać za cel empiryczny o charakterze aplikacyjnym.Cele pracy zostaną osiągnięte poprzez realizację poszczególnych części (etapów) procedury badawczej, stanowiących treść poszczególnych rozdziałów.Rozdział 1 stanowi punkt wyjścia do dalszych rozważań merytorycznych. Jego celem jest teoretyczna charakterystyka infrastruktury komunalnej, która jest traktowana jako kategoria społeczna i ekonomiczna. W tej części zwrócono uwagę na najbardziej istotne, szczegółowe kwestie badawcze, które określają wzajemny ekonomiczno-poznawczy wymiar infrastruktury.Rozdział 2 porusza problematykę budżetową. Jego celem jest omówienie i dobór instrumentów analizy finansowej pozwalających na przeprowadzenie analiz i ocen bieżącego oraz przyszłego potencjału finansowego gmin jako czynnika determinującego realizację zadań publicznych, w tym o charakterze infrastrukturalnym.W rozdziale 3, metodyczno-analitycznym, zbadano sytuację finansową polskich gmin. Celem przeprowadzonego w tym miejscu badania jest rozpoznanie charakterystycznych tendencji i uwarunkowań potencjału finansowego gmin, z uwzględnieniem ich typów i lokalizacji.Treścią rozdziału 4 jest syntetyczna charakterystyka organizacyjna, techniczna i ekonomiczna infrastruktury komunalnej w świetle rozwiązań prawnych. Celem badania empirycznego jest określenie i ocena głównych kierunków zmian zachodzących w systemach: wodociągowym i kanalizacyjnym według gmin imiennie, z agregacją wyników według statusu prawno-administracyjnego, tj. z podziałem na gminy miejskie, miejsko-wiejskie i wiejskie. Efekty badań ilościowych omówiono także na poziomie regionów (województw).W rozdziale 5 zdefiniowano pojęcie komunalnej luki infrastrukturalnej, z wyodrębnieniem jej rodzajów występujących w systemach wodociągowym i kanalizacyjnym. Szczególną uwagę (cel rozdziału) poświęcono przyjęciu założeń i konstrukcji narzędzi badawczych, służących oszacowaniu luki w ujęciu ilościowym i jakościowym. Metody badania luki infrastrukturalnej w ujęciu ilościowym i jakościowym zostały skonstruowane przez autora i stanowią zbiór kolejnych uzupełniających się wariantów. Uzyskane, końcowe wyniki szacunku w ujęciu iteracyjnym są, w przekonaniu autora, najbardziej wiarygodnym obrazem występujących potrzeb. Sumaryczne rezultaty szacunków przedstawiono dla poszczególnych gmin (miejskie, miejsko-wiejskie, wiejskie i miasta na prawach powiatu). Wspólnym mianownikiem w analizie ilościowej jest zaprezentowanie wyników w ujęciu rzeczowym (jednostki fizyczne).Kontynuacją linii badawczej jest rozdział 6, prezentujący zdolność gmin do redukowania oszacowanej w rozdziale 5 luki infrastrukturalnej (w ujęciu jednostek fizycznych). Celem rozdziału jest oszacowanie luki w wymiarze wartościowym oraz określenie zdolności do jej ograniczania. Narzędziem analizy badawczej była prognoza skumulowanego poziomu nadwyżki operacyjnej oraz zbadanie relacji wartości potrzeb inwestycyjnych w stosunku do jej poziomu. Ważną częścią prac analitycznych było przeprowadzone badanie ankietowe, wraz z wywiadem pogłębionym, dostarczające informacji jakościowych.Realizując cele pracy, przeprowadzono przegląd literatury przedmiotu z zakresu: ekonomii, finansów publicznych, finansów samorządowych, gospodarki komunalnej, rozwoju lokalnego i regionalnego, polityki gospodarczej i zarządzania. Uwzględniono również obowiązujące przepisy prawa polskiego i unijnego, regulujące problematykę gospodarki wodnej i ściekowej oraz finansów publicznych. Na tej podstawie przygotowano część teoretyczną rozprawy.W rozprawie przyjęto tezę badawczą, że komunalna luka infrastrukturalna ma charakter strukturalny, a możliwości jej redukowania środkami budżetowymi gmin są ograniczone i zróżnicowane. Wraz z procesami rozwoju następuje zmiana charakteru luki infrastrukturalnej - potrzeby ilościowe zostają stopniowo zastępowane potrzebami jakościowymi.ze Wstępu

SPIS TREŚCI

Wstęp1. Infrastruktura jako podstawa procesów rozwoju społeczno-gospodarczego1.1. Infrastruktura jako kategoria ekonomiczna1.1.1. Ewolucja pojęcia "infrastruktura" w rozwoju społeczno-gospodarczym1.1.2. Klasyfikacja i cechy infrastruktury1.1.3. Funkcje infrastruktury w otoczeniu społeczno-gospodarczym1.2. Infrastruktura w ekonomicznych teoriach wzrostu społeczno-gospodarczego1.2.1. Infrastruktura w ewolucji teoretycznych pojęć procesów wzrostu i rozwoju społeczno-gospodarczego1.2.2. Infrastruktura w wybranych ogólnych teoriach wzrostu i rozwoju1.2.3. Infrastruktura w teoriach lokalizacji1.2.4. Infrastruktura w wybranych teoriach rozwoju regionalnego i lokalnego1.2.5. Podsumowanie1.3. Specyfika inwestycji infrastrukturalnych samorządu terytorialnego2. Rola budżetu w finansowaniu zadań publicznych2.1. Budżet i równowaga budżetowa jako wypadkowe decyzji dotyczących finansowania zadań publicznych2.2. Funkcje budżetu gminy a realizacja zadań infrastruktury komunalnej2.3. Samodzielność finansowa gminy jako podstawa realizacji zadań publicznych2.4. Nadwyżka operacyjna i potencjał finansowy jako czynniki determinujące finansowanie zadań publicznych2.5. Metodyka wyznaczania potencjału inwestycyjnego gminy i jej praktyczne zastosowanie3. Potencjał finansowy gmin jako czynnik determinujący rozwój infrastruktury3.1. Metodyczne podstawy przeprowadzenia analizy3.2. Dochody budżetów gmin jako składowa potencjału finansowego3.2.1. Dochody ogółem na mieszkańca3.3. Dotacje unijne i ich wpływ na potencjał finansowy gmin3.4. Wydatki budżetów gmin jako składowa potencjału finansowego gmin3.4.1. Wydatki budżetów ogółem3.4.2. Wydatki inwestycyjne3.5. Oddziaływanie wyniku finansowego i wyniku operacyjnego na potencjał finansowy gmin3.5.1. Wynik finansowy ogółem budżetów gmin3.5.2. Wynik operacyjny budżetów gmin3.6. Zadłużenie gmin i jego wpływ na potencjał finansowy3.7. Wnioski z analizy sytuacji finansowej gmin4. Analiza i ocena zagospodarowania gmin w sieciową infrastrukturę wodociągową i kanalizacyjną4.1. Znaczenie systemu wodociągowo-ściekowego dla funkcjonowania społeczności gminnych4.1.1. Infrastruktura wodociągowo-ściekowa jako element gospodarki komunalnej4.1.2. System infrastruktury wodociągowej4.1.3. System infrastruktury kanalizacyjnej4.2. Podstawy prawne świadczenia usług wodociągowo-ściekowych w gminach4.3. Dynamika rozwoju sieci wodociągowej i kanalizacyjnej w gminach4.3.1. Sieć wodociągowa4.3.2. Sieć kanalizacyjna4.3.3. Zróżnicowanie w tempie rozwoju i stopniu upowszechnienia sieci wodociągowej i kanalizacyjnej4.4. Nakłady na budowę sieci wodociągowej i kanalizacyjnej w gminach4.5. Ocena zmian poziomu zagospodarowania sieci wodociągowej i kanalizacyjnej w gminach5. Ilościowy i jakościowy wymiar potrzeb inwestycyjnych gmin w Polsce5.1. Programowanie rozwoju infrastruktury5.2. Pojęcie i rodzaje komunalnej luki infrastrukturalnej5.3. Wiek sieci wodociągowej i kanalizacyjnej - wyniki badania ankietowego5.4. Normatywna metoda szacunku luki infrastrukturalnej5.4.1. Założenia i metoda prognozy5.4.2. Wyniki obliczeń luki metodą normatywną5.5. Demograficzna metoda szacunku luki infrastrukturalnej5.5.1. Założenia i metoda prognozy5.5.2. Wyniki obliczeń luki metodą demograficzną5.6. Metoda szacunku opierająca się na wzroście nasycenia w mieszkania5.6.1. Założenia i metoda prognozy5.6.2. Wyniki obliczeń luki metodą mieszkaniową5.7. Wielokryterialna metoda szacunku luki infrastrukturalnej5.7.1. Założenia i metoda prognozy5.7.2. Wyniki obliczeń luki metodą wielokryterialną5.8. Podsumowanie - ogólna ocena poziomu i zróżnicowania rozmiarów komunalnej luki infrastrukturalnej6. Zdolność gmin do niwelowania luki infrastrukturalnej6.1. Prognozowanie agregatów budżetowych według metodyki przyjętej w badaniu6.2. Koszty budowy sieci wodociągowej i kanalizacyjnej - wyniki badań ankietowych6.3. Wartościowy wymiar luki infrastrukturalnej6.3.1. Koszty ograniczania luki ogółem6.3.2. Koszty ograniczania luki w ujęciu ilościowym6.3.3. Koszty ograniczania luki w ujęciu jakościowym6.4. Koszty ograniczania luki infrastrukturalnej w relacji do nadwyżki operacyjnej6.5. Wnioski z przeprowadzonych badań empirycznychZakończenieSpis tabelSpis rysunkówSpis kartogramówBibliografia