JĘZYK POLSKI I JEGO OCHRONA PRAWNA W PORZĄDKU KONSTYTUCYJNYM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

ISBN: 978-83-7666-503-0

372 stron
format: B5
oprawa: miękka
Rok wydania: 2017

W świecie współczesnym podejście prawodawców do kwestii używania języka etnicznego w państwie jest różnorodne: od fragmentarycznego regulowania niektórych tylko jego aspektów do szerokiego i wręcz drobiazgowego unormowania. Wiele wskazuje na to, że przeważy tendencja do szerszego ujęcia prawnego zagadnień językowych.Książka Michała Bartoszewicza analizuje znaczenie klauzuli języka urzędowego, o którym mowa w art. 27 Konstytucji RP, na szerokim tle historycznym i prawnoporównawczym. Badanie znaczenia konstytucyjnego polszczyzny jest przeprowadzone z uwzględnieniem kilku wchodzących w grę zasad i wartości konstytucyjnych, m.in. zasady państwa prawnego wraz ze standardami poprawnej legislacji oraz dobra wspólnego. Język polski jest dobrem wymagającym roztropnej ochrony prawnej. W pracy tej poruszono kwestię sposobu wsparcia języka m.in. za pomocą rozwiązań instytucjonalnych.

SPIS TREŚCI

WYKAZ SKRÓTÓW WSTĘP ROZDZIAŁ PIERWSZY. WPROWADZENIE I. Główne założenia prawnej regulacji języków II. Język jako przedmiot regulacji prawnej. Niektóre dylematy prawodawcy III. Kwestia włączenia norm językowych do systemu prawa IV. Siatka pojęć odnoszących się do prawnej regulacji języka1. Język urzędowy lub oficjalny 2. Język narodowy, język państwowy i pozostałe kwalifikacje języka Podsumowanie ROZDZIAŁ DRUGI. ROZWIĄZANIA ZAGADNIEŃ JĘZYKOWYCHW KONSTYTUCJACH WYBRANYCH PAŃSTW Wprowadzenie I. Brak regulacji zagadnień językowych na poziomie konstytucji II. Państwa jednego języka z rozwiniętą regulacją prawną materii językowej III. Państwa dwóch równouprawnionych grup językowych IV. Państwa kilku równouprawnionych grup językowych PodsumowanieROZDZIAŁ TRZECI. GENEZA I EWOLUCJA REGULACJI JĘZYKA POLSKIEGOW POLSKIM PRAWIE KONSTYTUCYJNYM DO 1997 R. WprowadzenieI. Język polski w I Rzeczypospolitej II. Sytuacja języka polskiego i jego użytkowników pod rządami trzech państwzaborczychIII. Status polszczyzny w okresie II Rzeczypospolitej IV. Status języka polskiego w okresie Polski Ludowej V. Status języka polskiego w okresie prowizorium konstytucyjnego lat 1989-1997 PodsumowanieROZDZIAŁ CZWARTY. STATUS PRAWNY JĘZYKA POLSKIEGO WEDŁUGKONSTYTUCJI RP Z DNIA 2 KWIETNIA 1997 R. Wprowadzenie I. Prace nad ustaleniem statusu języka polskiego w Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego II. Główne wyznaczniki konstytucjonalizacji języka polskiego III. Język polski w świetle wybranych zasad konstytucji 1. Państwo prawa z zasadą zaufania do państwa i stanowionego prawa 2. Status języka w państwie a prawa jednostki 3. Dobro wspólne 4. Ochrona kultury i dziedzictwa narodowego 5. Dialog społeczny IV. Urzędowy charakter języka polskiego a prawa mniejszości narodowych i etnicznych V. Język polski językiem oficjalnym Unii Europejskiej 1. Tożsamość narodowa i konstytucyjna państwa członkowskiego 2. Ustrój językowy Unii Europejskiej 3. Pluralizm języków autentycznych a wykładnia prawa Podsumowanie ROZDZIAŁ PIĄTY. ROZWINIĘCIE NORM KONSTYTUCYJNYCH W SPRAWIEJĘZYKA POLSKIEGO W USTAWODAWSTWIE I. Pojęcie ochrony języka 1. Ogólna charakterystyka i przedmiot ustawy o języku polskim 2. Problem sankcjonowania niektórych norm ustawy językowej 3. Wyłączenia spod zakresu ustawy II. Adresaci obowiązków ochrony języka polskiego III. Język stanowienia i ogłaszania prawa 1. Język obrad Sejmu i Senatu 2. Język legislacji. Typowe błędy w świetle przykładów 3. Język polski a język umów międzynarodowych 4. Ochrona języka polskiego a kwestia jakości przekładu IV. Język postępowania przed organami administracji publicznej 1. Czynności urzędowe 2. Zasady transkrypcji i transliteracji 3. Uzasadnienia decyzji administracyjnych 4. Typowe błędy i usterki językowe w praktyce administracyjnej V. Język postępowania przed sądami i notariatem 1. Postępowanie dowodowe 2. Jasne i rzetelne uzasadnianie orzeczeń sądowych 3. Język polski w czynnościach notarialnych VI. Język nauczania i egzaminów w szkołach publicznych 1. Język w badaniach naukowych, organizacji nauki i ocenie osiągnięć naukowych VII. Używanie języka w przestrzeni publicznej i obiektach użytku publicznego Podsumowanie ROZDZIAŁ SZÓSTY. WYBRANE GWARANCJE PRAWNE ORAZ OKOŁOPRAWNEI SPOŁECZNE NA RZECZ JĘZYKA POLSKIEGO Wprowadzenie I. Prawo konsumentów i pracowników do rozumienia swojej sytuacji prawnej 1. Ochrona pracowników 2. Niektóre aspekty używania języka polskiego w umowach z udziałem konsumentów II. Obecność języka polskiego w środkach masowego przekazu III. Gwarancje instytucjonalne statusu języka polskiego 1. Kontrola norm prawnych a zasada języka urzędowego (państwowego) 2. Funkcja gwarancyjna sądów administracyjnych 3. Prokuratura i Rzecznik Praw Obywatelskich 4. Działalność Najwyższej Izby Kontroli 5. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz Inspekcja Handlowa 6. Państwowa Inspekcja Pracy 7. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji 8. Rada Języka Polskiego jako wyspecjalizowana instytucja ochrony polszczyznyIV. Władanie językiem polskim a wykonywanie niektórych zawodów V. Znajomość języka polskiego a dostęp do obywatelstwa VI. Działalność podmiotów społeczeństwa obywatelskiego i inne inicjatywy niekierowane przez państwo ZAKOŃCZENIE I. Ocena zakresu i form ochrony języka polskiego II. Postulaty zmian w prawie BIBLIOGRAFIA